مهم‌ترین سرقت‌های هنری؛ از «توالت طلایی» تا «مونالیزا»
موزه لوور، بزرگ‌ترین موزه‌ی هنر در جهان، حدود نیم میلیون اثر در مجموعه خود دارد که از این میان حدود ۳۰ هزار اثر در معرض نمایش هستند. این موزه به‌طور میانگین سالانه هشت میلیون بازدیدکننده دارد که رقمی بسیار چشمگیر است؛ به‌ویژه وقتی صحبت از نظارت بر این حجم از آثار و جمعیت باشد.
فرادید| در یک عملیات حساب‌شده، چهار مرد با جلیقه‌های شب‌نما ساعت ۹:۳۰ صبح یکشنبه با یک کامیون روباز به موزه رسیدند. به سرعت نردبانی بلند به طبقه دوم رساندند، شیشه پنجره‌ای را بریدند، وارد گالری آپولون شدند و با داشتن ابزارهای برقی، ۹ شیء گرانبها را ربودند. این اشیاء، جواهرات سلطنتی فرانسه بودند که در گذشته متعلق به ملکه اوژنیا (همسر ناپلئون سوم و از حامیان برجسته‌ی هنر) بودند.
به گزارش فرادید، اما مشکل اصلی دزدان اینست: با چنین اشیای گرانبهایی چه باید کرد؟ نمی‌توان از آن‌ها استفاده کرد زیرا بسیار بزرگ و پرزرق و برق هستند؛ حتی نمی‌توان آن‌ها را به شکل قانونی فروخت، چون تصاویرشان در همه جای اینترنت موجود است.
جواهرات امپراتریس اوژنیا که سال ۲۰۲۰ عکاسی شده‌اند. نیم‌تاج سمت چپ و سنجاق سینه الماسی به شکل پاپیون سمت راست، به سرقت رفته‌اند. تاج مرکز تصویر هم دزدیده شده بود، اما خوشبختانه دوباره پیدا شده است.
در بهترین حالت، دزدان می‌توانند جواهرات را خرد کنند، فلزات گرانبها را ذوب کنند و سنگ‌های قیمتی را جداگانه بفروشند. تاج ملکه اوژنیا که در جریان فرار با موتورسیکلت از دست دزدان افتاد، شامل هشت عقاب طلایی، ۱۳۵۴ الماس برلیان، ۱۱۳۶ الماس رزکات و ۵۶ زمرد میشد، مجموعه‌ای عظیم از سنگ‌های قیمتی که فروش آن‌ها بدون جلب توجه غیرممکن است.
برای موزه لوور، هر سرقتی یک فاجعه است. این اتفاق امنیت موزه را، چه انسانی و چه الکترونیکی، زیر سؤال می‌برد. پنج مأمور امنیتی در نزدیکی محل حضور داشتند و زنگ خطر هم به صدا درآمد، اما کل عملیات در هفت دقیقه انجام شد. در سرقت‌ها، زمان‌بندی همه‌چیز است.
مهم‌ترین سرقت‌های هنری
«آمریکا»، یک توالت کاملاً عملی ساخته‌شده از طلای ۱۸ عیار که سال ۲۰۱۷ در موزه گوگنهایم به نمایش گذاشته شد.
در سال ۲۰۱۹، یک توالت طلای ۱۸ عیار با عنوان «آمریکا» (۲۰۱۶) اثر هنرمند مائوریتزیو کاتلان از کاخ بلِنهایم در انگلستان ربوده شد. این توالت که کاملاً قابل استفاده بود، ۹۸ کیلوگرم وزن داشت و در عرض پنج دقیقه و نیم دزدیده شد. ارزش آن زمان سرقت، بر پایه قیمت طلای خام، حدود ۶ میلیون دلار استرالیا برآورد میشد.
در سال ۲۰۲۰ نیز، نقاشی «باغ کشیش در بهار» (۱۸۸۴) اثر ون‌گوگ از موزه سینگِر لارِن در هلند، در دوران تعطیلی کرونایی، به سرقت رفت. این اثر اواخر ۲۰۲۳ توسط کارآگاه هنری هلندی، آرتور برند، پیدا شد.
رئیس‌زن نِگاتی-راره و رئیس نگاتی-راوه، اثر گاتفرید لیندائر سال ۱۸۸۴
سال ۲۰۱۷ نیز دو نقاشی از گاتفرید لیندائر از مرکز بین‌المللی هنر اوکلند ربوده شدند. دزدان با خودرو به شیشه گالری زدند و آثار را ربودند. این دو نقاشی، به ارزش یک میلیون دلار نیوزیلند، پنج سال بعد از طریق یک واسطه بازگردانده شدند و آسیب واردشده به آن‌ها جزئی بود.
بازگرداندن آثار سرقت‌شده
نقاشی مشهور «زن گریان» اثر پیکاسو از گالری ملی ویکتوریا سال ۱۹۸۶ توسط گروهی به نام «تروریست‌های فرهنگی استرالیا» دزدیده شد اما دو روز طول کشید تا متوجه شوند اثر گم شده است.
این اثر دو هفته بعد در یک کمد در ایستگاه قطار اِسپِنسر استریت پیدا شد. هدف دزدان، جلب توجه عمومی به کمبود حمایت مالی از هنرمندان ویکتوریایی بود، اما هویت واقعی آنان هنوز ناشناخته است.
نقاشی «زن گریان» (۱۹۳۷) اثر پیکاسو در گالری ملی ویکتوریا سال ۱۹۸۶ به‌شکل مشهور به سرقت رفت و دوباره بازگردانده شد.
همان سال، ۲۶ نقاشی مذهبی از صومعه بندیکتی نیو نورسیا در استرالیای غربی ربوده شد. دزدان برنامه‌ریزی ضعیفی داشتند؛ سه مرد و انبوهی از تابلوها در خودروی فورد فالکون جا نمی‌شدند! تابلوها از قاب جدا شده و برخی به شدت آسیب دیدند؛ یکی از آثار کاملاً نابود شد. دزدان دستگیر و محاکمه شدند.
تابلوی «مونالیزا» (۱۵۰۳) نیز که بدون تردید معروف‌ترین اثر موزه لوور است، در سال ۱۹۱۱ دزدیده شد و دو سال بعد پیدا شد. دزد آن، وینچنتزو پروجیا، کارگر ایتالیایی موزه بود که هنگام تلاش برای فروش اثر، دستگیر شد.
مراسم بازگرداندن مونالیزا به فرانسه، رم، ۱۹۱۳
سرقت اخیر بار دیگر آسیب‌پذیر بودن آثار در مجموعه‌های عمومی را آشکار می‌کند، در حالی که بسیاری از این آثار برای حفاظت و نگهداری به موزه‌ها سپرده شده‌اند.
نگهبانان این آثار معمولاً دستمزد اندکی دریافت می‌کنند، در حالی که مسئولیتی عظیم بر دوش دارند. زمان کاهش بودجه، امنیت موزه‌ها نخستین بخشی است که قربانی می‌شود، همان‌طور که هفته گذشته گالری هنر نیو ساوث ولز اعلام کرد.
دزدان روز یکشنبه درست می‌دانستند چه می‌خواهند و چرا. ما از انگیزه‌شان بی‌خبر مانده‌ایم، اما می‌دانیم جواهرات ربوده‌شده بخشی از تاریخ فرانسه هستند، بی‌بدیل و غیرقابل جایگزین! سرقت آن‌ها نه‌تنها مردم را از دیدن زیبایی و ظرافتشان محروم کرده، بلکه بخشی از روایت تاریخی آن کشور را هم از میان برده است.
با این همه، نمی‌توان از این فکر گذشت که فرانسوی‌ها خودشان هم در گذشته چندان بی‌میل به تصاحب و سرقت آثار هنری و اشیاء گرانبهای کشورهای دیگر از ایران گرفته تا کشورهای آفریقایی نبوده‌اند. شاید بتوان گفت این ماجرا نوعی یادآوری تاریخی برای آن‌ها است.
مترجم: زهرا ذوالقدر
