عکس؛ تعهد حاج اسماعیل فلاح در قنات‌داری؛ قنات طالب‌آباد هنوز زنده است
طالب‌آباد از آن دست قنات‌های پیشینه‌دار و صاحب قصه‌ای است که خوشبختانه هنوز زنده است. در سال ۱۳۳۸ قنات شور طالب‌آباد ۴سنگ و قنات شیرین آن ۸سنگ یعنی حدود ۱۴۰لیتر در ثانیه آب داشت.
«عبدالحسین هاشمی» که مدت‌هاست در باره قنات‌های ری پژوهش می‌کند، معتقد است اطلاعات مستند و ثبت‌شده‌ای از زمان دقیق تأسیس قنات طالب‌آباد وجود ندارد و با تکیه بر تحقیقات شخصی خود، می‌گوید: «قدمت تپه طالب‌آباد که در حوالی این قنات است، مربوط به دوران ساسانیان است و این نشان می‌دهد که قنات طالب‌آباد قدمت‌دار است و پس از حمله مغول دستخوش تغییرات شده.»
این محقق درباره شیوه جالب قنات‌داری «حاج اسماعیل فلاح» که در گذشته مالک آبادی طالب‌آباد بوده، می‌گوید: «آنقدر سلامت قنات و آبرسانی به زمین‌های کشاورزی برای حاج فلاح مهم بود که هر ۶ماه یکبار خودش شخصاً از مدخل قنات وارد آن می‌شد تا از سلامت سازه قنات مطلع شود. برای رفع ایرادهای احتمالی تمام میله‌چاه‌ها و گالری قنات را بررسی کرده و از مادرچاه خارج می‌شد. علاوه بر این اقدام که شخصاً انجام می‌داد، نگهبانی هم داشت که هر روز صبح با اسب همه میله‌چاه‌ها را تا شهرری و قلعه‌نو برای حفاظت و نگهداری دائمی از قنات، بررسی می‌کرد.»
در گذشته در طالب‌آباد حدود ۱۲بُنه اربابی(بنه‌ای که نیروی شخم را ارباب تامین می‌کرد) وجود داشت. براساس گردش آبی ۱۲ بنه، آب هر شبانه روز در اختیار یک بنه زراعی قرار می‌گرفت. هاشمی این موضوع را مطرح می‌کند و می‌گوید: «پس از اصلاحات ارضی، از سال ۱۳۴۲ به بعد، ۶۰کشاورز دیگر در کنار فلاح، که پیش از این به تنهایی مالک آبادی بود و مسئولیت حفاظت از قنات را به عهده داشت، مسئولیت اداره قنات را عهده‌دار می‌شوند و جرقه تعارضات هم می‌خورد.» در دهه ۴۰ و بعد از اصلاحات ارضی به دلیل از هم گسیختگی نظام مدیریتی واحد، قسمتی از این قنات تخریب می‌شود. این پژوهشگر می‌گوید: «مالک آبادی براساس ماده ۵۹۴ قانون مدنی ایران به زارعین صاحب‌نسق اخطار می‌دهد که برای تعمیر و مرمت و لایروبی قنات همکاری کنند، اما کسی برای این کار قدمی برنمی‌دارد. در سال ۱۳۴۷ مالک آبادی خودش قنات را درست می‌کند، اما با برگشت آب اجازه استفاده از آب قنات را به دیگر کشاورزان نمی‌دهد و وقتی دعوایشان به سازمان تعاونی روستایی می‌رود قرار می‌شود هزینه‌های قنات توسط زارعان صاحب‌نسق با تأمین اعتبار سازمان مذکور به صورت قسطی پرداخت شود.»
پلاک ثبتی طالب‌آباد موقوفه است و با تصویب قانون ابطال اسناد رقبات وقفی در سال ۱۳۶۳ زیر نظر مدیریت و نظارت اداره اوقاف و متولی این موقوفه آقای زرچیان قرار می‌گیرد و زارعان صاحب‌نسق به عنوان مستأجر از قنات استفاده می‌کنند. از سوی دیگر، در حال حاضر سطوح زیر کشت اراضی کشاورزی طالب‌آباد حدود ۵۰۰هکتار است و آب کشاورزی از ۲رشته قنات دایر فعلی با آبدهی تقریبی ۳۰۰لیتر بر ثانیه و کسر نیاز آبی از آورد نهر سرخه‌حصار تأمین می‌شود.»
منبع: همشهری
