خر و قاطر چه تفاوت‌های مهمی با هم دارند؟

فرادید | خر‌ها و قاطر‌ها با آن گوش‌های دراز، سر‌های پهن، اندام لاغر و یال‌های کوتاه بسیار شبیه به هم به نظر می‌رسند. به جرات می‌توان گفت قاطر که حاصل آمیزش الاغ نر و اسب ماده (مادیان) است بسیاری از ویژگی‌های خود را از جد پدری گرفته است.

به گزارش فرادید، شکل بدن، جثه و خز این حیوان بیشتر شبیه جد مادری است. در قیاس با خر، قاطر را بیشتر با اسب اشتباه می‌گیرند. علاوه بر ویژگی‌های فیزیکی، تفاوت‌های زیادی میان این دو اسب‌سانِ اهلی وجود دارد. برای مثال یکی از آن‌ها عقیم است و حتی به عنوان «گونه» در نظر گرفته نمی‌شود.

تفاوت‌های مهم

جثه : قاطر بلندتر و بزرگ‌تر از الاغ است.
شکل بدن : قاطر در قسمت کمر قوس اندکی شبیه قوس کمر اسب دارد در حالی که کمر الاغ صاف است.
علامت : الاغ یک علامت ابتدای دارد که به خط پشتی معروف است درست شبیه صلیبی که از پشت تا شانه‌ها امتداد یافته است، اما قاطر این علامت را ندارد.
گوش : هم قاطر و هم الاغ گوش‌های درازی دارند، اما نوک گوش‌های الاغ تیره و لبه‌های آن گرد است.

طبقه‌بندی الاغ و قاطر

الاغ (Equus asinus) از خانواده‌ی اسب‌سانان است. طبقه‌بندی الاغ به واسطه‌ی گردن دراز، یال و داشتن یک پنجه در هر پا اینگونه است. الاغ از نظر شکلِ صورت (بسیار کوتاه‌تر)، شکل ِگوش (درازتر و ضخیم‌تر) و کمر (صاف‌تر از کمر اسب و یک استخوان مهره کمتر) با خویشاوندان اسب خود متفاوت است.

در خانواده‌ی الاغ اهلی دو نوع الاغ دیگر هم وجود دارد مثل الاغ وحشی آفریقایی (Equus africanus somaliensis)؛ زیرگونه‌ای وحشی که ساکن بیابان‌های اریتره، اتیوپی و سومالی است و الاغ وحشی آسیایی (Equus hemionus) که اگرچه الاغ نیست، اما رابطه‌ی نزدیکی با خویشاوند asinus خود دارد (زیرسرده‌ای از جانوارن تک‌پنجه/سُم‌دار). این نژاد در ایران، پاکستان، هند و مغولستان وجود دارد.

قاطر از ترکیب نژاد الاغ نر و اسب ماده به وجود می‌آید (الاغ ماده‌ای که از جفت‌گیری اسب نر و الاغ ماده بوجود آمده باشد یابو نام دارد). ترکیب کروموزوم‌های اسب و قاطر سبب عقیم شدن قاطر و یابو می‌شود و از آنجا که «گونه‌ها» از نظر فنی به عنوان «گروهی از ارگانیسم‌های زنده متشکل از اعضای مشابه دارای توانایی تبادل ژن یا آمیزش» تعریف می‌شوند، قاطر و یابو را گونه در نظر نمی‌گیرند، بلکه آن‌ها را هیبرید (دورگه) می‌نامند و نام علمی‌شان Equus mulus است. البته قاطر متعلق به خانواده و سرده مشابهی نظیر الاغ و اسب است.

ویژگی‌های الاغ و قاطر

(الاغ)

با وجود اینکه الاغ و قاطر را با نگاه کردن به سختی می‌توان از هم تشخیص داد، اما این دو ویژگی‌های فیزیکی متمایزی هم دارند که در ادامه می‌خوانید.

سر : هم قاطر و هم الاغ سر‌های کوتاه و چاقی دارند، اما سر الاغ اندکی کوتاه‌تر و چاق‌تر از سر قاطر است. در مقایسه با اسب، قاطر گوش‌های درازی دارد، اما شکل گوش آن مشابه شکل گوس اسب است، در حالی که گوش الاغ کلفت‌تر و پهن‌تر است. دهانه‌های گوش بزرگ‌تر هستند، چون برای تنظیم دما سازگار شدند و این خصیصه‌ی پرکاربردی در بیابان‌های داغِ خواستگاهِ آن است. یک تفاوت جزئی دیگر این که گوش‌های الاغ برخلاف گوش‌های قاطر در قسمت نوک تیره و در قسمت لبه‌ها گرد است.

شکل و اندازه‌ی بدن

(قاطر)

الاغ کمر صافی دارد، اما کمر قاطر انحنای کمی دارد درست مثل انحنای کمر اسب، اما نه به اندازه‌ی آن. قاطر بزرگ‌تر از اسب است و این بلندی قامت را از اسب به ارث برده است. قد قاطر و اسب هر دو حدود ۶۰ اینچ از سم تا شانه‌ها است در حالی که قد الاغ تنها ۴۵ اینچ است. هم الاغ و هم قاطر اندام‌های لاغر و سم‌های باریک دارند.

پوشش

یال قاطر مانند یال الاغ کوتاه است. خز این دو بیشتر شبیه خز اسب است، به این معنا که نسبتاً کوتاه است و رنگ‌های مختلفی دارد از جمله قهوه‌ای، قهوه‌ای مایل به قرمز، سیاه، خاکستری یا حتی سفید، پالمینو و قهوه‌ای مایل به خاکستری. الاغ خز زبرتری دارد که معمولاً به رنگ خاکستری است، اگرچه خز برخی از الاغ‌ها سیاه یا قهوه‌ای است. خط پشتیِ الاغ متمایز است. این خط از پایه‌ی یال آغاز می‌شود، تا ستون فقرات ادامه دارد و معمولا به شکل صلیب تا روی شانه‌ها امتداد می‌یابد.

‌وضعیت حفاظت

بیشتر الاغ‌ها و قاطر‌ها اهلی هستند. در آمریکا، به استثنای جمعیت اندکی از خر‌های اهلی که در غرب و جنوب غرب به طبیعت بازگشته‌اند، فقط در باغ‌وحش‌ها و محیط‌های چوپانی، الاغ و قاطر وجود دارند. خارج از آمریکا، اسب‌سانان در مکزیک، آمریکای مرکزی و جنوبی، آسیا و آفریقا وجود دارند و جزو رایج‌ترین حیواناتی هستند که از آن‌ها برای گردشگری، حمل و نقل و کشاورزی استفاده می‌شود.

خر وحشی آفریقایی (African wild ass) زیرگونه و نواده‌ی احتمالی الاغ همچنان آزادانه پرسه می‌زند، اما به سرعت در حال ناپدید شدن در منطقه‌ی بومی خود یعنی «شاخ آفریقا» است. در واقع، IUCN از سال ۱۹۹۶ آن را در فهرست گونه‌های به شدت در خطر قرار داده است. این تخمین زده شده است که تنها ۲۳ تا ۲۰۰ خر وحشی آفریقایی بالغ به جا مانده است و بزرگ‌ترین خطری که این گونه را تهدید می‌کند شکار شدن به واسطه‌ی غذا یا اهداف پزشکی است. محلی‌ها از استخوان و اجزای بدن آن برای درمان شماری از بیماری‌ها استفاده می‌کنند از کمردرد گرفته تا سل. تهدید دیگر آمیزش بالقوه آن با الاغ اهلی است، اگرچه هیچ مدرکی دال بر شایع بودن این مشکل وجود ندارد.

منبع: treehugger

مترجم: زهرا ذوالقدر