سازوکار انتخابات ریاست جمهوری آمریکا چگونه است؟

آمریکایی‌ها پنجم نوامبر ۲۰۲۴ (۱۵ آبان ۱۴۰۳) برای انتخاب رئیس‌جمهوری بعدی ایالات‌متحده، پای صندوق‌های رای می‌روند. کسی که در کاخ سفید بر صندلی قدرت تکیه می‌زند، تاثیر قابل توجهی بر زندگی مردم، هم در داخل آمریکا و هم خارج آن، دارد و به همین دلیل نتایج این انتخابات اهمیت جهانی دارد.

هم‌زمان رای‌دهندگان نمایندگان جدید کنگره را هم انتخاب خواهند شد که شامل تمام اعضای مجلس نمایندگان و بخشی از سنای آمریکا است.

انتخابات ریاست جمهوری آمریکا چه تاریخی برگزار می‌شود؟

انتخابات سال ۲۰۲۴ روز سه‌شنبه ۵ نوامبر ۲۰۲۴ برگزار می‌شود. برنده انتخابات در دوره‌ای چهار ساله، که از ژانویه ۲۰۲۵ آغاز می‌شود، قدرت را در دست خواهد گرفت. رئیس‌جمهور قدرت تصویب بعضی قوانین به‌ صورت مستقل را دارد، اما عمدتا باید برای تصویب قوانین با کنگره همکاری کند.

در عرصه جهانی، رئیس‌جمهور آمریکا اختیارات قابل توجهی برای تعیین سیاست‌های خارجی ایالات متحده دارد.

نامزدها چه کسانی هستند؟

دو حزب اصلی مجموعه‌ای از رای‌گیری‌‌های ایالتی در قالب انتخابات مقدماتی و انجمن‌های حزبی برگزار می‌کنند تا نامزد ریاست‌جمهوری خود را معرفی می‌کنند.

در حزب جمهوری‌خواه، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق، با اختلافی زیاد از رقبای خود حمایت لازم را برای کسب نامزدی حزب به دست آورد و در گردهم‌آیی ملی جمهوری‌خواهان در شهر میلواکی در ایالت ویسکانسین به عنوان نامزد رسمی حزب جمهوری‌خواه معرفی شد.

دموکرات‌ها، کامالا هریس، معاون رئیس‌جمهوری را در همایش حزبی خود در شیکاگو به عنوان نامزد رسمی حزب دموکرات معرفی کردند. خانم هریس پس از انصراف جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، وارد رقابت‌ها شد.

علاوه بر این دو نفر، تعدادی نامزد مستقل نیز برای ریاست‌جمهوری رقابت می‌کنند. یکی از شناخته‌شده‌ترین آنها رابرت اف کندی جونیور، برادرزاده جان اف کندی، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا بود که اواخر ماه اوت کارزار انتخاباتی خود را متوقف و از دونالد ترامپ حمایت کرد.

دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان چه می‌خواهند؟

نظام سیاسی آمریکا دو حزبی است و در بیش از ۱۵۰ سال گذشته تمام رئیس جمهورها از یکی از دو حزب غالب بر صحنه سیاسی آمریکا بوده‌اند.

حزب دموکرات، تشکلی لیبرال است با برنامه‌ای که عمدتا با تمرکز بر حقوق مدنی، تضمین‌های گسترده اجتماعی و تدابیری برای مقابله با تغییرات اقلیمی شناخته می‌شود.

حزب جمهوری‌خواه، حزب سیاسی محافظه‌کار آمریکا است. مهم‌ترین محورهای برنامه‌ این حزب -که با نام جی‌اوپی (مخفف انگلیسی حزب بزرگ قدیمی) هم مشهور است- تلاش برای کاهش مالیات‌ها، کوچک کردن اندازه دولت، حق مالکیت سلاح و وضع محدودیت‌های شدیدتر علیه مهاجرت و سقط جنین است.

روند انتخابات ریاست جمهوری آمریکا چگونه است؟

هر دو نامزد برای بردن آرای «کالج انتخاباتی» رقابت می‌کنند.

هر ایالت تعداد مشخصی رای کالج انتخاباتی دارد که بر اساس جمعیت آن ایالت تعیین شده و مجموع آن در کل آمریکا ۵۳۸ است. نامزدی برنده می‌شود که دست کم ۲۷۰ رای کالج انتخاباتی (بیش از نیمی از کل آن را) به دست بیاورد.

در فرایند رای‌گیری، رای‌دهندگان در سطح ایالتی -و نه کشوری- رای می‌دهند، یعنی هر ایالت برنده خودش را از میان دو نامزد اصلی انتخاب می‌کند. به همین دلیل ممکن است که نامزدی در کل کشور تعداد آرای بیشتری کسب کند، اما به دلیل تعداد کمتر آرای کالج انتخاباتی شکست بخورد،‌ مثل اتفاقی که سال ۲۰۱۶ برای هیلاری کلینتون افتاد.

در همه ایالت‌ها به جز دو ایالت، برنده رای‌گیری، تمام آرای کالج انتخاباتی آن ایالت را کسب می‌کند، یعنی هر کس رای بیشتری در آن ایالت به دست آورد، همه آرای کالج انتخاباتی (یا کل امتیاز آن ایالت) به حساب او نوشته می‌شود.

بیشتر ایالت‌ها معمولا به یکی از دو حزب دموکرات یا جمهوری‌خواه گرایش دارند و رایشان برای همان حزب به صندوق می‌رود. به همین دلیل رقابت اصلی در ایالت‌هایی است که برنده در آن از قبل مشخص نیست و به ایالت‌های چرخشی یا میدان نبرد مشهورند.

امکان دارد یک نامزد تعداد آرای بیشتری را در کل کشور به دست بیاورد (مانند هیلاری کلینتون در سال ۲۰۱۶) اما همچنان در شمارش آرای کالج انتخاباتی شکست بخورد.

به جز ریاست جمهوری، چه مقام‌های دیگری انتخاب می‌شوند؟

توجه و تمرکز اصلی روی برنده انتخابات ریاست جمهوری است، اما رای‌دهندگان هم‌زمان اعضای جدید کنگره -شاخه قانون‌گذاری دولت- را هم انتخاب می‌کنند.

تمام ۴۳۵ کرسی مجلس نمایندگان به رای‌ گذاشته می‌شود و در سنا هم تکلیف ۳۴ کرسی روشن می‌شود.

در حال حاضر جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان، و دموکرات‌ها اکثریت سنا را در اختیار دارند.

کار این دو مجلس تصویب قانون‌ است، به همین دلیل اگر حزب اکثریت در هر کدام از این مجالس در جبهه مقابل رئیس جمهور باشد، می‌توانند مانع اجرای برنامه‌های کاخ سفید شوند.

چه کسانی حق رای دارند؟

اگر شهروند ایالات متحده آمریکا باشید و سن‌تان دست‌کم ۱۸ سال باشد، قاعدتا واجد شرایط رای دادن در انتخابات ریاست جمهوری هستید، که هر چهار سال یک بار برگزار می‌شود.

برنده انتخابات کی مشخص می‌شود؟

معمولا برنده همان شب انتخابات معلوم می‌شود، اما سال ۲۰۲۰ چند روز طول کشید تا تمام آرا شمرده شود. اگر رئیس جمهور تغییر کند، دوره بعد از انتخابات تا زمان سوگند رسمی به عنوان دوره انتقالی شناخته می‌شود.

این دوره‌ای است که در آن دولت جدید مقدمات اجرای برنامه‌های خود را آماده می‌کند، از جمله انتخاب وزیران کابینه.

رئیس جمهور منتخب در ماه ژانویه در مراسمی ویژه سوگند می‌خورد تا کار خود را به صورت رسمی آغاز کند. مراسم سوگند روی پله‌های ساختمان کنگره در واشنگتن برگزار می‌شود.

چه کسی در نظرسنجی‌ها پیشتاز است؟

کمتر از دو ماه تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باقی مانده است. بعد ازکناره‌گیری جو بایدن از رقابت‌ها و ورود کامالا هریس به عنوان نامزد دموکرات‌ها، این حزب در نظرسنجی‌ها شاهد بهبودی نسبی بود. نظرسنجی‌های مختلف در سطح ملی حاکی از برتری ۱/۵ تا ۳/۵ درصدی کامالا هریس در مقابل دونالد ترامپ است.

اما به دلیل نظام انتخاباتی آمریکا و شمارش ایالت‌به‌ایالت آرا، نظرسنجی‌های سراسری ممکن است تصویری دقیق از نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ارائه ندهد.

آنچه بیش از همه تعیین‌کننده است نتیجه رای‌گیری در ایالت‌های چرخشی است که رای آنها تضمین‌شده نیست و در دوره‌های مختلف تغییر می‌کند.

در حال حاضر در نظرسنجی‌های مختلف ایالت‌های میشیگان، پنسیلوانیا، ویسکانسین،‌ کارولینای شمالی، جورجیا،‌ نوادا و آریزونا با مجموع ۹۳ رای کالج انتخاباتی به عنوان ایالت‌های بلاتکلیف معرفی شده‌اند که می‌توانند در برد نامزدها -که باید دست کم ۲۷۰ رای کالج را به دست بیاورند- تعیین‌کننده باشند.

نظرسنجی‌های مختلفی در سطوح ایالتی و با پرسش‌هایی درباره موضوع‌های مختلف انجام می‌شود. به گفته کارشناسان موضوعات اصلی که بر نظرسنجی‌ها و آرای مردم در انتخابات ۲۰۲۴ ریاست جمهوری آمریکا تأثیر می‌گذارند، عبارت است از:

اقتصاد: در فضای ملتهب اقتصادی، ایجاد اشتغال، مبارزه با تورم، توزیع درآمد و رشد اقتصادی، به عنوان مهم‌ترین موضوع‌هایی مطرح شده که بر رای مردم تاثیر می‌گذارد.

سلامتی و درمان: دسترسی به خدمات بهداشتی، کاهش هزینه‌های درمانی و بهبود شبکه بهداشت، و موضوع بیمه همگانی تا حد زیادی تعیین‌کننده است.

عدالت اجتماعی: کاهش شکاف اقتصادی، مبارزه با نژادپرستی و تبعیض، و تقویت حقوق اقلیت‌ها، آرای این گروه از مردم آمریکا را شکل می‌دهد.

تغییرات اقلیمی و حفاظت از محیط زیست: با وجود چیرگی موضوع اقتصاد بر بقیه مسائل، اما همچنان سیاست‌های مقابله با تغییرات اقلیمی و حفاظت از محیط زیست برای گروهی از رای‌دهندگان مهم است.

تاریخچه انتخابات آمریکا

ایالات متحده آمریکا از زمان انتخاب جورج واشنگتن به عنوان اولین رئیس جمهور در سال ۱۷۸۹ تا امروز ۴۶ رئیس جمهور داشته است. در ۱۷۰ سال گذشته روسای جمهور از یکی از دو حزب جمهوری‌خواه یا دموکرات انتخاب شده‌اند.

تا امروز در مجموع ۱۹ رئیس جمهوری آمریکا از حزب جمهوری‌خواه بوده‌اند و ۱۷ نفر از حزب دموکرات.

در اینجا شماری از مهم‌ترین رویدادها در تاریخ انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا را مرور می‌کنیم:

منبع تصویر،Getty Images

۱۷۸۹: اولین انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، به عنوان لحظه‌ای سرنوشت‌ساز در تاریخ این کشور و جهان تلقی می‌شود؛ چون جورج واشنگتن به‌عنوان اولین رئیس‌جمهور کشور یکپارچه ایالات متحده انتخاب شد و به این ترتیب فرایندی دموکراتیک در صحنه سیاسی آمریکا بنا نهاده شد.

منبع تصویر،Getty Images

۱۸۰۰: انتخاب توماس جفرسون به عنوان نخستین انتقال قدرت صلح‌آمیز بین احزاب سیاسی در آمریکا شناخته می‌شود. پیروزی او بر جان آدامز باعث شد حزب وقت «دموکرات-جمهوری‌خواه» جایگزین فدرالیست‌ها در قدرت شود.

منبع تصویر،Getty Images

۱۸۶۰: انتخاب ابراهام لینکلن به عنوان شانزدهمین رئیس‌جمهور ایالات متحده، به شدت جنجال‌آفرین بود و در نهایت منجر به جدایی ایالت‌های جنوبی و شروع جنگ داخلی آمریکا شد. پیروزی لینکلن با سیاست‌هایی که مخالف گسترش برده‌داری بود، نشان داد که شکاف عمیقی درباره این موضوع در آمریکا وجود دارد.

۱۹۲۰: تصویب اصلاحیه ۱۹ قانون اساسی آمریکا، برای اولین بار به زنان این کشور در سطح فدرال و سراسری حق رای داد که نقطه عطف مهمی در تاریخ مبارزات مربوط به حقوق زنان در ایالت متحده به حساب می‌آید.

منبع تصویر،Getty Images

۱۹۶۰: مناظره‌های تلویزیونی بین جان اف. کندی و ریچارد نیکسون فضای سیاسی کم‌سابقه‌ای را در آمریکا ایجاد کرد و آغازی بود بر روند تاثیرگذاری‌ رسانه‌‌های جمعی بر افکار عمومی در انتخابات. کندی پیروز شد و سه سال بعد در یک سوء قصد به قتل رسید.

۱۹۶۵: تصویب «لایحه حقوق رای‌دهی» به عنوان لحظه‌ای تاریخی در جنبش حقوق مدنی شناخته می‌شود. این قانون تبعیض نژادی را در انتخابات ممنوع کرد و موانعی را که سال‌ها -به ویژه در ایالت‌های جنوبی- شهروندان آمریکایی سیاه‌پوست را از حق رأی محروم کرده‌ بودند، از میان برداشت.

منبع تصویر،Getty Image

۱۹۸۰: انتخاب رونالد ریگان به عنوان رئیس‌جمهور نشانگر تغییر مسیر به سوی سیاست‌های محافظه‌کارانه در ایالات متحده بود. دیدگاه‌های ریگان درباره کوچک کردن دولت، پیاده کردن اصول بازار آزاد و ابتکار دفاع استراتژیک (جنگ ستارگان)، دوره‌ای از محافظه‌کاری را در صحنه سیاسی آمریکا رقم زد که تاثیر آن تا چند دهه مشهود بود.

منبع تصویر،Getty Images

۲۰۰۰: یکی از پیچیده‌ترین و جنجالی‌ترین انتخابات ریاست جمهوری تاریخ آمریکا بود که در آن برای دومین بار (اولی در ۱۸۷۶) دادگاه عالی درباره نتیجه انتخابات حکم داد، به این دلیل که آرای جرج دبلیو بوش و ال گور در ایالت فلوریدا آن قدر نزدیک بود که کار به دعوای حقوقی کشید. در نهایت دادگاه به نفع جورج بوش از حزب جمهوری‌خواه رای داد.

منبع تصویر،Getty Images

۲۰۰۸: باراک اوباما،‌ نامزد حزب دموکرات به عنوان اولین رئیس‌جمهور سیاه‌پوست آمریکا انتخاب شد. این انتخاب به عنوان رویدادی الهام‌بخش برای اقلیت‌های نژادی مطرح شد اما در عین حال نشان داد که همچنان شکاف‌های عمیقی در زمینه برابری نژادی در آمریکا وجود دارد.

منبع تصویر،Getty Images

۲۰۱۶: پیروزی دونالد ترامپ بر هیلاری کلینتون -اولین نامزد زنی که از سوی یکی از دو حزب اصلی کاندید شده بود- دوره‌ای از زمامداری را در ایالات متحده رقم زد که بسیاری آن را غیرمتعارف و بی‌سابقه می‌دانند.

منبع تصویر،Getty Images

۲۰۲۰: دونالد ترامپ که نتوانسته بود آرای کافی برای دوره دوم ریاست جمهوری را کسب کند،‌ حاضر به پذیرش پیروزی جو بایدن نبود و جنجال‌های زیادی به پا شد که با حمله به ساختمان کنگره، دو هفته قبل از مراسم سوگند ریاست جمهوری، به اوج خود رسید.