چرا جزایر سه‌گانه استراتژیک هستند؟

جزایر تنب کوچک، تنب بزرگ و ابوموسی (بوموسو) سه جزیره واقع در خلیج فارس و دهانه تنگه هرمز هستند که به طور تاریخی بخشی از ایران بوده و امارات متحده عربی ادعای مالکیت آنها را دارد. این سه جزیره نقاطی ژئوپولتیک محسوب می‌شوند و در مسیر بخش عمیق خلیج فارس که مناسب کشتیرانی است قرار دارند. به همین دلیل، کارشناسان معتقدند که تسلط بر آنها، حاکمیت بر تنگه هرمز را تثبیت می‌کند. 

به گزارش فرارو، چند روز قبل سران اتحادیه اروپا در بیانیه پایانی اولین نشست مشترک خود با شورای همکاری خلیج فارس، ایران را اشغالگر جزایر سه گانه خواندند. تا پیش از این، کشور‌های دیگر حتی چین و روسیه زمانی که می‌خواستند درباره این مساله از موضع امارات حمایت کنند، به ابزار «حل مساله از طریق سازوکار‌های بین‌المللی یا مذاکره» روی می‌آوردند.

اما موضع اتحادیه اروپا که ایران را اشغالگر بخشی از سرزمین خود خطاب کرده بود، مرز‌ها را تا حدی جابجا کرد. روابط میان ایران و اروپا از زمان آغاز جنگ اوکراین و اتهاماتی که آنان به تهران مبنی بر فروش پهپاد و موشک به روسیه می‌زنند – اتهاماتی که بار‌ها از سوی ایران رد شده – به تیرگی گراییده و چند روز قبل نیز اتحادیه اروپا سه خط هوایی ایران را تحریم کرد. 

شاهراه خلیج فارس

جزایر سه‌گانه ایران، در مسیر کریدور‌های دریایی خلیج فارس به دریای عمان و اقیانوس هند قرار دارد. وجود این سه نقطه به ایران اجازه می‌دهد که حاکمیت خود را در مواقع لازم بر تنگه هرمز و شمال خلیج فارس اعمال کند. اهمیت ژئوپولتیک تنب کوچک، تنب بزرگ و بوموسو به نحوی است که آنها را دژ دفاعی تنگه هرمز می‌نامند. 

قرار داشتن این جزایر در کنار دیگر جزایر متعلق به ایران در آب‌های عمیق خلیج فارس، بر اهیمت آنان اضافه کرده است. «خلیج فارس دریای نیم بسته و کم عمقی است که تردد تحت البحری‌ها و زیر دریائی‌ها را مشکل می‌کند و حتی تردد شناور‌های سطحی و کشتی‌ها را در نواحی ساحلی جنوب و غرب خلیج فارس دچار مشکل می‌نماید و به همین دلیل خطوط ویژه تردد و کانال‌های خاصی برای رفت و آمد کشتی‌ها در نزدیکی سواحل و بنادر مربوطه ایجاد شده است که نمونه آن را در سواحل عربستان و کویت و امارات متحده عربی می‌توان مشاهده نمود.

زیردریائی‌ها به دلیل کمی عمق خلیج فارس قادر به مانور و تردد در تمامی مناطق خلیج فارس نیستند و در جا‌های خاصی که از عمق کافی برخوردار است قادر به استقرار یا تردد هستند. شیب نامتقارن کف خیلج فارس باعث شده است که عمق آن در نزدیکی ساحل ایران بیشتر باشد و عمیق‌ترین نقطه آن در نزدیکی جزیره لاوان به عمق ۹۱ متر قرار دارد.

منطقه بین جزایر سه گانه نیز از عمق خوبی برخوردار است (حدود ۶۰ متر) و این عمق باعث می‌شود که این منطقه مورد توجه واحد‌های رزمی و نظامی برخوردار از زیردریائی قرار بگیرد و در واقع زیردریائی‌ها در مجاورت جزایر سه گانه امکان استقرار و تردد و ره گیری شناور‌های سطحی (کشتی ها) را به خوبی دارند؛ بنابراین حزایر مزبور از دید یک طرح استراتژیک که کاربری زیردریائی اعم از متعارف یا اتمی را داشته باشد اهمیت زیادی پیدا می‌کند و آن را کانون توجه چنین طرحهائی قرار می‌دهد.» (پاسدار اسلام، ۱۳۷۲)

اهمیت نظامی

کشور‌ها همواره آمادگی خود برای دفاع در برابر تجاوز نیرو‌های خارجی را حفظ می‌کنند. جنوب ایران به طور کامل با دریای عمان و خلیج فارس مماس است و این موضوع، مساله امنیت دریایی را برای کشورمان دو چندان می‌کند. حاکمیت ایران بر جزایر استراتژیک شما خلیج فارس بسیار زیاد است. با توجه به این که نیرو‌های خارجی مانند ناوگان پنجم ایالات متحده در این منطقه حضور دارند. 

جزایر سه‌گانه با فلش‌های قرمز‌رنگ مشخص شدند

«جزایر سه‌گانه اهمیت خاصی در دفاع از ایران دارند و به لحاظ نظامی فوق‌العاده مهم و دارای موقعیت ویژه تدافعی هستند، البته نباید این اصل را نادیده گرفت که با دقت و تامل در جغرافیای طبیعی خلیج‌فارس درمی‌یابیم که قدر و ارزش نظامی جزایر سه‌گانه فقط برای ایران مهم است، نه برای سایر کشورها، از جمله دول حاشیه جنوبی خلیج‌فارس، چرا که «ایران به تعدادی جزایر برخوردار از موقعیت ممتاز در تنگه هرمز در دهانه خلیج‌فارس حاکمیت دارد.

از آن میان شش جزیره که زنجیره قوسی دفاعی ایران را تشکیل می‌دهند اهمیت بیشتری دارند. این جزایر عبارتنداز؛ هرمز، لارک، قشم، هنگام، تنب بزرگ و ابوموسی که در فاصله‌هایی نسبتا کوتاه از یکدیگر قرار دارند. یک منحنی فرضی که این جزایر را به یکدیگر وصل نماید، به درک برتری استراتژیک ایران در کنترل امنیت تنگه [هرمز]کمک بیشتری می‌کند.» (دنیای اقتصاد، ۱۳۸۹)

* منابع:

اهمیت ۳ جزیره در سیستم دفاعی ایران، دنیای اقتصاد، ۲۵/۸/۱۳۸۹
ژئوپلتیک جزایر سه گانه خلیخ فارس، محمدرضا حافظ نیا، پاسدار اسلام، ۱۳۷۲