اعتراف به ناکارآمدی؛ چرا به فهم مشترک نمی رسیم؟!

ناکارآمدی مقدمه ای برای فروپاشی است. اما اعتراف به ناکارآمدی، نشانه خوبی است برای حل مسئله های انباشته شده و نرسیدن به مرحله فروپاشی.

 امروز شاهد اعتراف به ناکارآمدی بخش هایی از سیستم در نظام حکم رانی از سوی مسئولان هستیم. اگر چه اعتراف های امروز، بسیار تلخ و هشدار روشنفکران و الیت های جامعه در سالهای گذشته بوده است؛ اما نویسنده آن را به فال نیک می گیرد و امیدواریم مقدمه ای برای حل مسئله باشد. 
  
مصداق ناکارآمدی فراوان است و ما فقط به مرور برخی از این اعتراف ها در چند مدت گذشته می پردازیم که منابع همه آنها، رسانه ها و تریبون های رسمی داخلی است:

•  علی ربیعی، دستیار اجتماعی رئیس‌جمهور: " اگر شرایط اصلاح نشود با ضعیف و تهی شدن از درون مواجه ‌می‌شویم و این خواست بدخواهان تاریخی ایران است. ما به اصلاحات سخت اقتصادی، بهبود وضعیت اجتماعی، زیستن آسوده مردم در جامعه و حضور در اقتصاد جهانی نیاز داریم."

•  هشدار آیت الله مکارم شیرازی به مسئولان: اگر رضایت مردم نباشد پایه‌های حکومت به لرزه درمی‌آید، نارضایتی‌ها ادامه پیدا کند، منتهی به قیام می‌شود. اگر رضایت اکثریت مردم که چرخ‌‌های زندگی اجتماعی با دست و بازوی ‌آن‌ها در حرکت است، بیش از همه زحمت می‌کشند و بیش از همه به کشورشان علاقه‌ مندند، حاصل نشود آن هنگام است که پایه‌های حکومت به لرزه درمی‌آید.

•  پزشکیان؛ رئیس جمهور ایران : تهران با روند رشدی که طی می کند امکان زیست در آن نیست ؛ ادامه این مسیر یعنی حرکت به سمت نابودی،  حقوق نداریم به پرسنل بدهیم. با حقوق ۲۵ میلیون نمی شود در تهران زندگی کرد.

•  سید احمد خاتمی: آمریکا پایش را روی گلوی ایران گذاشته ؛ و عده ای در داخل کشور فکر می‌کنند اگر با آمریکا مذاکره کنیم مشکلات کشور رفع خواهد شد.

•  علی ربیعی، دستیار اجتماعی رئیس‌جمهور:  در حال حاضر، مدت زمان دسترسی به مسکن در کشور به ١٠٠ سال رسیده و بعضاً دسترسی به مسکن پیدا نمی‌کنند.

•  رئیس انجمن روانشناسی اجتماعی ایران: " یک‌سوم از جمعیت ایران اختلال در سلامت‌ روان دارند. امروز با مسئله‌ای به‌نام ابهام ناشی از جنگ مواجه هستیم، این وضعیت ابهام‌آمیز می‌تواند ایجاد ناامنی کند، بنابراین احتمال می‌دهیم این روزها اختلال در سلامت روان شامل حال حدود ۳۵ درصد جامعه ما شده باشد و این یعنی این‌که امروز یک‌سوم از جمعیت ما اختلال در سلامت‌ روان یا ناسازگاری با زندگی دارند." 

•  محسنی اژه ای، رئیس قوه قضاییه: از دادستان محترم کل کشور درخواست می‌شود با همکاری تمامی دادستان‌ها و ارتباط مستقیم با دستگاه‌های امنیتی، اطلاعاتی و انتظامی، جلساتی برای حفظ امنیت مردم، به‌ویژه امنیت روانی، برگزار کنند.

•  عاملی، دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی:  ایران از سال ۹۱ تاکنون یک تریلیون و ۲۰۰ میلیارد دلار بابت تحریم‌ها خسارت دیده است.

•  به رغم موقعیت جغرافیایی ایران در منطقه، در حال حاضر فرودگاه امام حتی در جابجایی ۱۰ میلیون نفر هم نقش ندارد (آمارها ارقامی در حدود ۷ میلیون را بیان می کند).

 این یعنی «کمتر از» یک پنجم قطر، یک هشتم دوبی/استانبول و یک دهم آتلانتا. مقدار باری که از این فرودگاه ترانزیت می شود حتی به نیم میلیون تُن هم نمی رسد (آمارها رقمی در حدود ۱۶۰ هزارتن را بیان می کند). فرودگاه دبی رکورد ۹۲ میلیون مسافر در سال دارد و پیش بینی ۱۰۰ میلیون مسافر تا ۲ سال دیگر وجود دارد. ساخت فرودگاه جدید دبی با ظرفیت ۲۷۰ میلیون مسافر در دست اقدام است. آخرین ماه سال گذشته میلادی ( دسامبر ۲۰۲۴) ، شاهد بیشترین مسافر در فرودگاه بود یعنی بیش از ۸ میلیون. دلیل آن را می توان در میزبانی دبی از جشن های سال نو میلادی دانست. 

رانت ۲ میلیارد یورویی در ۵ نیروگاه برق خورشیدی ایران و اختلاف ۴۰۰ میلیون دلاری در قرارداد؛ توسعه انرژی خورشیدی در کشور بسیار بحرانی است.  از طرفی ساخت بزرگترین نیروگاه خورشیدی جهان در همسایگی ایران. ابوظبی به زودی میزبان یک مزرعه خورشیدی ۵ گیگاواتی خواهد بود که رتبه اول جهانی نیروگاه های انرژی خورشیدی را از آن خود خواهد کرد.

•  سید محمد حسین هاشمی، روزنامه‌نگار: "در سال ۱۴۰۲ به ازای هر ۱۰ ازدواج، بیش از ۴ طلاق در ایران ثبت شده است. البته آمار طلاق در تهران بالاتر است و پایتخت عملا رکوردار این آمار است. اما در همین تهرانی که رکورد طلاق را شکسته است، ۵۶ درصد درآمد خانوار صرف تامین هزینه مسکن می‌شود".

•  عضو شورای عالی راهبردی سازمان بهزیستی کشور: امروز با رشد سالمندی مواجهیم. جمعیت سالمندی ایران از ۷ درصد در دهه ۷۰ به ۱۰ درصد رسیده است. پیش بینی می‌شود که به حدود ۳۰ درصد تا سال ۱۴۳۰ خواهد رسید. ایران تا سال ۲۰۵۰ یکی از سالمندترین کشورها در خاورمیانه خواهد بود.

‌  روزنامه اعتماد نوشت: در یکی از جدیدترین گزارش‌های اداره آمار کشور،  مشخص شد که ۲۷ درصد ایرانی‌ها با درآمد روزانه دو دلاری زندگی می‌کنند. این در حالی است که فقط هزینه‌های سلامت در ایران با سرعت چشمگیری در حال افزایش است. بخش قابل‌ توجهی از درمان‌ها از سبد خانوار این دهک‌ها خارج می‌شود. مطالعات دیگری نشان می‌دهد که نشانه‌های سوءتغذیه شدید در ایرانی ها وجود دارد.

•  ایران کجای اقتصاد آسیاست؟ چین، ژاپن و هند صدر نشین هستند. ترکیه به یک سوم اقتصاد ژاپن رسید و ششم آسیا شد. در هر ۱۱ سال، ایران به اندازه کل اندازه اقتصاد ترکیه، خسارت مالی ناشی از تحریم می بیند... عربستان با ۱.۱ تریلیون دلار در رده هفتم قرار دارد.

نتیجه : 

گام دوم پس از اعتراف به ناکارآمدی؛ رسیدن به راه حل مشترک برای حل مسئله است. ایران کشور بین المللی نیست و بسیاری از صاحبنظران، تنها راه نجات برون رفت از مشکلات پیش رو را بین المللی شدن ایران می دانند.

 برخی دیگر نیز ریشه ناکارآمدی را در درون کشور جستجو می کنند. این در حالی است که کشورهای توسعه یافته و موفق جهان، هر دو عامل درونی و بیرونی را مکمل یکدیگر برای رسیدن به توسعه، خارج شدن از انزوا و رفع ناکارآمدی می دانند.تغییر جهت و ماهیت نظام بین الملل، نشان می دهد که نمی توان بدون داشتن ارتباطی موثر با دیگر قدرت ها از انزوا خارج شد.

 در کشور ما همایش و سمینار، زیاد برگزار می شود اما معلوم نیست چرا به یک زبان و فهم مشترک نمی رسیم؟ به خصوص زمانی که مسئله برای همه روشن هست، چرا به پاسخ مناسب نمی رسیم؟

سالهای طولانی گذشت تا ما اعتراف کردیم که در بخش های زیادی گرفتار ناکارآمدی هستیم. اما دیگر نمی توان همین قدر زمان وفرصت برای رسیدن به پاسخ وفهم مشترک در مورد حل این ناکارامدی را از دست داد و هر روز گرفتار یک بحران تازه ترشد.

 به نظر می رسد اگر برای عنصر و عامل ناکارآمدی، خیلی سریع به راه حل مشترکی نرسیم، این ناکارامدی به فروپاشی نزدیک تر خواهد شد.

منبع: عصر ایران