«ایران» 250 میلیون سال دیگر کجا خواهد بود؟

فرادید| اگر روند فعلی جابه‌جایی قطعات پوستۀ زمین ادامه پیدا کند، انتظار می‌رود حدود ۲۵۰ میلیون سال دیگر، قاره‌ها دوباره با هم ادغام شوند و یک ابرقاره‌ی جدید پدید آورند؛ قاره‌ار که دانشمندان نامش را «پانگه‌آی بعدی» گذاشته‌اند.

به گزارش فرادید؛ اگرچه سطح زمین در نگاه اول ثابت به‌نظر می‌رسد، اما در واقع به‌طور مداوم و بسیار آهسته در حال حرکت است. قاره‌ها همچون قطعات بزرگی از یک پازل، روی صفحات عظیم تکتونیکی قرار گرفته‌اند و در طول میلیون‌ها سال به آرامی جابه‌جا می‌شوند. این صفحات می‌توانند با هم برخورد کنند، از هم جدا شوند یا به زیر یکدیگر فرو روند؛ پدیده‌ای که در نهایت به شکل‌گیری یا فروپاشی ابرقاره‌ها می‌انجامد.

در دو میلیارد سال گذشته، دست‌کم سه ابرقاره بزرگ شکل گرفته‌اند: کولومبیا، رودینیا و پانگه‌آ. همه‌ی این‌ها حاصل برخورد تدریجی خشکی‌ها با یکدیگر بودند که در نهایت، به‌دست همان نیروهای زمین‌ساختی از هم پاشیدند.

بر اساس پیش‌بینی‌ها، اگر روند جابه‌جایی صفحات زمین‌ساختی ادامه یابد، حدود ۲۵۰ میلیون سال دیگر، یک ابرقاره‌ی تازه با نام پروکسیما پانگه‌آ پدید خواهد آمد. این ایده نخستین‌بار در سال ۱۹۸۲ توسط زمین‌شناس آمریکایی «کریستوفر اسکوتیز» مطرح شد. او در ابتدا نام این قاره‌ی آینده را «پانگه‌آی نهایی» گذاشت، اما بعدتر به دلیل رویکرد علمی و آینده‌نگرانه، آن را به «پانگه‌آی بعدی» تغییر داد.

این تصویر شکل تقریبی خشکی‌های زمین را در صورت تشکیل ابرقارۀ «پانگه‌آی بعدی» در 250 میلیون سال آینده نشان می‌دهد. دایرۀ قرمز رنگ مکان تقریبی پهنه‌ای از خشکی را نشان می‌دهد که در حال حاضر کشور ایران در آن قرار دارد.

اسکوتیز معتقد بود که فرورانش بستر اقیانوس اطلس، قاره‌های آمریکا، اروپا، آسیا و آفریقا را به سمت هم خواهد کشید. در نتیجه، پس از ۲۵۰ میلیون سال، یک توده‌ی خشکی واحد از ترکیب این قاره‌ها تشکیل می‌شود که یک حوضه‌ی کوچک اقیانوسی در مرکز آن به دام می‌افتد. قاره‌های استرالیا و جنوبگان نیز در بخش جنوبی این ابرقاره فشرده می‌شوند.

البته به‌نظر نمی‌رسد که انسان‌ها تا آن زمان دوام بیاورند؛ یا دست‌کم زندگی در آن شرایط ممکن باشد. یک پژوهش در سال ۲۰۲۳ هشدار داده که تشکیل ابرقاره‌ی آینده می‌تواند زمین را برای پستانداران زمینی غیرقابل‌سکونت کند و احتمالا منجر به انقراض گسترده شود.

گرچه اغلب نظریه‌ها از چنین روندی پشتیبانی می‌کنند، اما سناریوهای مختلفی درباره چگونگی آرایش قاره‌ها وجود دارد. در یکی از آن‌ها، همه‌ی قاره‌ها (به جز جنوبگان) طی ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون سال آینده در اطراف قطب شمال گرد هم می‌آیند و ابرقاره‌ای به نام «آمازیا» شکل می‌گیرد. در سناریوی دیگر، قاره‌ها گرداگرد خط استوا مجتمع می‌شوند و خشکی عظیمی به نام «آوریکا» را به وجود می‌آورند.

موقعیت این ابرقاره‌ها نسبت به استوا، می‌تواند اثر چشم‌گیری بر اقلیم جهانی داشته باشد؛ موضوعی که دانشمندان دیگری نیز به آن پرداخته‌اند.

واقعیت این است که پیش‌بینی ترکیب و شکل دقیق قاره‌های زمین در آینده‌ای به این دوردستی بسیار دشوار است. اما آنچه روشن است، اینکه تغییرات بزرگی در راه‌اند.