آیا می‌شود تونلی ساخت که از زیر «اقیانوس» عبور کند و دو «قاره» را به هم پیوند بدهد؟
ایدهٔ ساخت تونلی میان‌قاره‌ای در زیر اقیانوس اطلس، مانند اتصال نیویورک به لندن با قطاری فوق‌سریع در کمتر از یک ساعت، در حال حاضر با موانع جدی روبروست. این پروژه نیازمند فناوری‌هایی است که هنوز وجود ندارند.
فرادید| چنین تصوری وسوسه‌انگیز است: اینکه سوار قطاری در نیویورک شوید و تنها ۵۴ دقیقه بعد، در لندن پیاده شوید؛ آن هم پس از پیموده شدن مسیر از زیر اقیانوس اطلس. طرح چنین سفری به تازگی پیشنهاد شده، اما آیا تونل فرااطلسی (بین دو سوی اقیانوس اطلس) به‌راستی شدنی است یا تنها یک داستان علمی‌تخیلی است؟ پاسخ کوتاه: با فناوری کنونی، شاید ممکن نباشد.
به گزارش فرادید، نخست اینکه، این سفر ۵۴ دقیقه‌ای مستلزم استفاده از قطارهای خلأ با سرعت ۸۰۰۰ کیلومتر در ساعت است و این فناوری هنوز وجود ندارد. با قطارهایی با سرعت‌های معمول، این سفر حدود ۱۵ ساعت طول می‌کشد؛ یعنی کندتر از یک پرواز ۸ ساعته.
در حال حاضر، طولانی‌ترین بخش زیر دریایی یک تونل در جهان متعلق به تونل مانش (Channel Tunnel) است که ۳۷.۹ کیلومتر زیر دریا امتداد دارد و انگلستان را به فرانسه متصل می‌کند. ساخت این تونل که به «چانل» (Chunnel) معروف است، شش سال زمان برد، ۱۳ هزار کارگر در آن مشارکت داشتند و سال ۱۹۹۴ حدود ۱۲ میلیارد پوند یا ۱۶ میلیارد دلار امروزی هزینه داشت.
بسته به محل ساخت تونل، هزینه‌ها می‌تواند به‌مراتب بیشتر باشد، هم از دید زمانی و هم از دید مالی. برای نمونه، پیش‌بینی شده پروژه تونل هادسون (تلاش برای ساخت تونل ریلی ۱۴ کیلومتری میان نیویورک و نیوجرسی) ۱۲ سال طول بکشد و ۱۶ میلیارد دلار هزینه داشته باشد.
اِستیو سیگموند، مدیر روابط عمومی «کمیسیون توسعه گِیت‌وِی» (Gateway Development Commission) و سرپرست این پروژه گفته: «در ظاهر یک پروژه است، اما به‌راستی ۱۰ پروژه مختلف در دل یک پروژه است که هرکدام به‌تنهایی کم و بیش یک اَبَرپروژه محسوب می‌شوند.»
رایج‌ترین تصور از این تونل، مسیری میان لندن و نیویورک است که حدود ۵۵۰۰ کیلومتر امتداد خواهد داشت. به گفته‌ی بیل گروس، کارشناس تونل و عضو بنیاد مهندسان عمران، برای تونلی با این طول، «چالش‌های گوناگونی وجود خواهد داشت.»
نخستین چالش، مسائل تدارکاتی ساخت آن است. گروس می‌گوید: «باید مسائلی مانند تهویه تونل، تأمین انرژی برای دستگاه حفاری تونل و نحوه‌ی انتقال کارگران به محل حفاری حل شوند.»
به گفته‌ی او، زمان لازم برای انتقال کارگران از یک سر تونل به نقطه‌ی میانی، بسیار غیرعملی خواهد بود. بنابراین، این پروژه به یک دستگاه حفار تونل کاملاً خودران نیاز دارد؛ دستگاهی که هنوز در مقیاسی که برای ساخت تونل زیر اقیانوس مناسب باشد، اختراع نشده است. و این تازه پیش از فکر کردن به نیازهای انرژی است. گروس می‌گوید حتی یک تونل ۱۰ کیلومتری معمولی به‌اندازه یک شهر کوچک برق مصرف می‌کند.
ساخت تونلی که کوتاه‌ترین فاصله از عرض اقیانوس اطلس را پوشش دهد (از گامبیا تا برزیل، حدود ۲۵۷۵ کیلومتر) با سرعت فعلی دستگاه‌های حفار تونل، کم و بیش ۵۰۰ سال طول خواهد کشید
مشکل دیگر، سرعت پایین دستگاه‌های حفار است. برای نمونه، اگر بخواهیم تونلی در کوتاه‌ترین مسیر ممکن در اطلس (یعنی بین گامبیا و برزیل با فاصله حدود ۲۵۷۵ کیلومتر) بسازیم، گروس می‌گوید: «با سرعت کنونی دستگاه‌های حفاری، این کار شاید حدود ۵۰۰ سال طول بکشد. شما به دستگاهی نیاز دارید که ۵۰ برابر سریع‌تر از فناوری کنونی عمل کند.»
چالش دیگر، فشار شدید آب در اعماق اقیانوس است. سیگموند توضیح می‌دهد: «باید بسیار مراقب فشار آب باشید، هم از دید آسیب به دستگاه حفاری و هم از دید ایمنی انسان‌ها و این تنها مربوط به یک مایل در عرض رود هادسون است. حالا آن را ضربدر هزار کنید تا بفهمید با چه مشکلاتی مواجه خواهیم شد.»
نشت آب، فوران و ریزش تونل در پروژه‌های قبلی، موجب خسارات مالی و حتی مرگ شده‌اند.
بالاترین فشاری که تاکنون یک دستگاه حفار تونل با آن روبرو شده، ۱۵ بار (۱۵ برابر فشار جو در سطح دریاست)؛ معادل عمقی حدود ۱۵۰ متر زیر سطح آب. در حالی که عمیق‌ترین نقطه اقیانوس اطلس، بیش از ۸۰۰۰ متر عمق دارد؛ یعنی فشاری برابر با ۸۰۰ بار.
گروس می‌گوید: «هرقدر هم که تمام تلاش خود را بکنید تا به عمقی برسید که با آب مواجه نشوید، اما اگر با آن مواجه شدید، فاجعه‌ای عظیم خواهد بود.»
در نهایت، مسئله تأمین مالی چنین پروژه بزرگی را باید در نظر گرفت. سیگموند می‌گوید: «ساخت، مواد، زمان، نیروی کار و برنامه‌ریزی. این‌ها عناصر اصلی هستند که هزینه پروژه‌ها را بالا می‌برند، حتی پروژه‌های کوتاه.»
با در نظر گرفتن هزینه‌ی بسیار زیاد و ریسک فاجعه‌بار یک نشتی، تأمین مالی چنین پروژه‌ای تقریباً غیرممکن است.
گروس در پایان می‌گوید: «در حال حاضر، می‌توان گفت چالش‌ها تقریباً برطرف‌نشدنی هستند. بنابراین هنوز باید منتظر اختراع چیزهای جدید باشیم.»
مترجم: زهرا ذوالقدر
