این گیاه توانست در «شرایط مریخی» زنده بماند

فرادید|  ما انسان‌ها سال‌ها باور داشتیم مریخ جایی غیرقابل‌سکونت است با شرایطی بسیار سخت، سرمای شدید، خشکی زیاد و  تابش شدید و خطرناک خورشید که اجازه نمی‌دهد هیچ موجودی آنجا زنده بماند. اما اکنون یک موجود کوچک زمینی کاری خارق‌العاده انجام داده: نه‌تنها زنده مانده، بلکه فعال هم باقی مانده! 

به گزارش فرادید، در لهستان، گروهی از دانشمندان دانشگاه یاگیلونیا آزمایشی انجام دادند تا ببینند مقاوم‌ترین موجودات زمین در شرایط مریخ چگونه دوام می‌آورند. آن‌ها شرایط واقعی مریخ را شبیه‌سازی کردند: سرمای شدید، فشار اتمسفر پایین، تاریکی مطلق و تابش پرتوی خورشید. سپس دو گونه گلسنگ به نام‌های دیپلوشسیتس موسکوروم (Diploschistes muscorum) و سِتراریا آکولیاتا (Cetraria aculeata) را در این شرایط قرار دادند و اتفاق شگفت‌انگیزی افتاد. 

پس از پنج ساعت حضور در این شبیه‌سازی سخت و بی‌رحمانه، تنها یکی از آن‌ها قوی باقی ماند: دیپلوشیستس موسکوروم.

کایا اسکوبالا، یکی از پژوهشگران و نویسنده اصلی مقاله‌ای که در مجله IMA Fungus منتشر شده، می‌گوید: «دیپلوشیستس نه‌تنها زنده ماند، بلکه سوخت‌وساز فعال خودش را حفظ کرد و مکانیزم‌های دفاعی‌اش را فعال کرد.» 

گرچه این آزمایش فقط چند ساعت طول کشید، اما نتایج بسیار مهمی برای زیست‌شناسی فضایی و حتی رویای درازمدت سکونت در مریخ داشت. 

این گلسنگ چگونه زنده ماند؟ 

موضوع فقط شانس نبود. دیپلوشیستس موسکوروم برای بقا در شرایط سخت تکامل یافته است. این گلسنگ را روی زمین می‌توان در بیابان‌ها و مناطق قطبی یافت، مکان‌هایی که بیشتر موجودات حتی یک روز هم دوام نمی‌آورند. 

راز بقای این گلسنگ چیست؟ یک لایه بیرونی متراکم و پوشیده از کریستال‌های بسیار ریز که نقش حفاظ در برابر تابش‌ها را ایفا می‌کنند. این گلسنگ نیز مانند سایر موجودات سخت‌زیست، می‌تواند فعالیت‌های حیاتی خود را در شرایط سخت به شدت کاهش دهد. نه اینکه بمیرد، بلکه به حالت تعلیق درمی‌آید و منتظر می‌ماند تا شرایط بهتر شود. 

این توانایی برای «وقفه» موقت فعالیت‌ها بدون خاموش شدن کامل، شاید درست همان چیزی باشد که به این گلسنگ کمک کرده تا در برابر تابش، فشار پایین و سرمای شبیه‌سازی‌شده مریخ دوام بیاورد. در مقابل، سِتراریا آکولیاتا چنین مقاومتی از خود نشان نداد. 

برای دانشمندان، این موضوع نشانه‌ای اینست که زندگی (دست‌کم برخی از اشکال آن) شاید بتواند فراتر از زمین هم ادامه یابد و این کشف، بسیار مهم است. 

گام بعدی چیست؟ 

ما هنوز فاصله زیادی تا کشاورزی در مریخ یا قدم زدن در جنگل‌های مریخی داریم. اما همین گام کوچک، ایده زندگی در مریخ را از حوزه تخیل به مرز امکان نزدیک‌تر کرده است. 

یکی از جنبه‌های جالب این آزمایش، نحوه طراحی آن است. با اینکه این آزمایش تنها پنج ساعت طول کشید، میزان تابش خورشیدی به‌اندازه‌ای بود که تأثیر یک سال کامل مریخی را شبیه‌سازی کرد و این یعنی موضوع تنها «تحمل موقت» نیست. احتمال دارد دیپلوشیستس موسکوروم بتواند در مریخ برای مدت طولانی زنده بماند. 

گام بعدی؟ آزمایش‌های بیشتر. پژوهشگران قصد دارند بررسی کنند این گلسنگ در برابر شرایط سخت‌تر از جمله تابش‌های فرابنفش و طوفان‌های گردوغبار مریخی چگونه واکنش نشان می‌دهد. 

امید به زندگی در مریخ

این خبر چیزی فراتر از یک تیتر علمی جالب و یادآور آنست که حیات در زمین پر از شگفتی است و شاید محدودیت‌هایی که برای آن تصور می‌کنیم، آن‌قدرها هم قطعی نباشند. 

موجوداتی مانند دیپلوشیستس موسکوروم که «سخت‌زیست» هستند، پیش از این هم سخت‌ترین نقاط زمین (یخچال‌ها، آتشفشان‌ها و بیابان‌ها) را فتح کرده‌اند و حالا به ما کمک می‌کنند بفهمیم زندگی در فضا چگونه ممکن است. شاید روزی همین موجودات نقش مهمی در کمک به بقای انسان در مریخ ایفا کنند. 

به گفته تیم تحقیقاتی: «این نوع پژوهش‌ها نه‌تنها به اکتشافات منظومه شمسی کمک می‌کنند، بلکه درک ما از سازگاری شگفت‌انگیز حیات در زمین را هم افزایش می‌دهند.» 

مترجم: زهرا ذوالقدر