درختانی با نمادهای اسرارآمیز در صحرای استرالیا
محققان می‌خواهند هر چه زودتر این هنر بومی را قبل از اینکه در اثر گذشت زمان و تغییرات آب و هوایی از بین برود، مستند کنند.
فرادید| در طول قرن‌ها، دندروگلیف‌ها (نقوش و تصاویر حک‌شده روی پوست درختان) روی ۲۲ درخت بائوباب در صحرای تانامی در غرب استرالیا ثبت شده‌اند.
به گزارش فرادید، درخت بائوباب از زمان‌های بسیار قدیم در فرهنگ و معنویت قبیله بومی لینگکا در شمال غربی استرالیا با هیبت ظاهر شده است.
از اندام‌های بلند و برگ‌دار آن دانه‌هایی به شکل هلوهای آفتاب‌پز رشد می‌کنند که هر کدام با مغز سفید پودری با طعم کرم تارتار پر شده‌اند. از ریشه‌های آن می‌توان ریسمان بافت، شیره آن دارویی برای تسکین معده‌درد است و در اعماق تنه‌ی پف‌کرده و پیازی آن به اندازه ۲۶۰۰۰ گالن آب را می‌توان در یک زمان ذخیره کرد که راه نجات در فصل خشک است.
بائوباب‌ها که مانند گودال‌های نفتی در صحرای بی‌درخت تانامی قد علم کرده‌اند، نه تنها در این دنیا، بلکه در دنیای معنوی و اجدادی علائم بصری هستند. قرن‌ها، لینگکاها نمادهایی را روی پوست درختان حک کردند تا عناصر جهان‌بینی‌شان را شناسایی کنند.
میوه بائوباب
اما به گفته سوزان اوکانر، استاد باستان‌شناسی دانشگاه ملی استرالیا در کانبرا، این درختان در یک دوراهی قرار دارند. اوکانر می‌گوید در اثر گرم شدن آب و هوا و فعالیت‌های انسانی، بسیاری از بائوباب‌های حکاکی‌شده که در زمان‌های قبل عکس‌برداری شدند را نمی‌توان جابه‌جا کرد. اوکانر و همکارانش به همراه افراد محلی در تلاش هستند تا درختان بائوباب باقیمانده را قبل از اینکه برای همیشه از بین بروند ثبت کنند.
جوامع بومی استرالیا به کنده‌کاری‌های صخره‌ای خود که قدمت برخی از آن‌ها دست‌کم به ۳۰۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد، معروفند. دندروگلیف‌ها، نقوش و تصاویر بومی کمتر شناخته شده‌ای هستند که روی پوست درختان مناطقی که سنگ در آن‌ها کم بوده یا وجود نداشته، حک شده‌اند.
درختان کنده‌کاری‌شده قبلاً توسط شهرک‌نشینان استعماری در نیوساوث‌ولز و در جنگل‌های بارانی کوئینزلند شمالی شناسایی شده بودند، زمانی که یک هیئت اعزامی از شمال غربی استرالیا در سال ۱۸۵۵ بازدید کرد. در حالی که این گروه برخی از دندروگلیف‌های بائوباب منطقه را ثبت کردند، در دهه ۱۹۶۰ بود که ایان کرافورد باستان‌شناس نخستین تلاش سیستماتیک برای عکاسی از آثار هنری بومی صحرای تانامی را انجام داد.
راهنمایان کرافورد به او گفتند این حکاکی‌ها مکان‌های اردو زدن و مسیرهای ترجیحی در سراسر چشم‌انداز را مشخص کرده است. آن‌ها برای بریدن مجدد نقوشی که با آن‌ها برخورد می‌کردند از چاقوهایشان استفاده می‌کردند تا از محو شدن آن‌ها در پوست درخت جلوگیری کنند.
اما برای قبیله بومی لینگکا، دندروگلیف‌ها با همیت بوده و هنوز هم هستند. محققان بر این باورند که برخی از حکاکی‌ها مکان‌های چادرزدنی مورد علاقه را نشان می‌دهند، در حالی که برخی دیگر هنوز راز باقی مانده‌اند.
در تاریخ‌های شفاهی جمع‌آوری‌شده در اواخر دهه ۱۹۸۰، اعضای لینگکا اعلام کردند دندروگلیف‌های صحرای تانامی که بسیاری از آن‌ها به‌عنوان مارهای مارپیچ قهوه‌ای‌رنگ پیچ‌دار یا متحرک ظاهر شدند، مربوط به «رویاپردازی» (Dreamimg) هستند؛ یک اصطلاح اروپایی عامیانه برای درک بومیان از زمان و مکان که با خلقت آغاز می‌شود.
ردپاهای شترمرغ استرالیایی و کانگورو نیز معمولاً روی تنه‌های بائوباب وجود دارد. این تنه‌ها معمولاً ۱.۵ تا ۶.۵ فوت از زمین ارتفاع دارند و منقوش به اشکال انسان‌وار و جانورسان، خطوط، کمان‌ها و اشکال مستطیلی شکل هستند.
برخی از حکاکی‌های لینگکا در تانامی (۲۲ حکاکی از نظر تاریخی مستند شده‌اند) اگرچه تنها ۱۲ مورد آن‌ها در نظرسنجی سال ۲۰۲۱ که توسط اوکانر، بالم و همکارانشان انجام شد، یافت شدند، تقریباً به طور حتم برای نشانه‌گذاری مکان‌های اردوی مطلوب ساخته شدند، فرضیه‌ای که با وجود سنگ تراش و قطعات ابزار سنگی در پایه درختان خاص پشتیبانی می‌شود. همه آن‌ها در امتداد یک مسیر اسطوره‌ای و اجدادی لینگکا واقع شدند که از جنوب شهر بروم در ساحل کیمبرلی، بیش از ۶۰۰ مایل از میان قلمرو شمالی کشیده شده است.
با این حال، افرادی که دندروگلیف‌ها را ساخته‌اند و هدفشان از ساخت آن‌ها یا به طور کامل توسط نوادگان لینگکا درک نشده یا از نظر فرهنگی اطلاعات حساسی است که آن‌ها نتخاب کردند با دنیای خارج به اشتراک نگذارند.
نکته مهمی که باید در مورد دندروگلیف‌ها بدانید این است که آن‌ها در حال حاضر بدون در نظر گرفتن شرایط زمانی که خلق شدند، خوانده می‌شوند. آن‌ها برای مردمی در مکان‌ها و شرایط خاص ایجاد و نوشته شدند. «اجداد ویرادیوری ما می‌توانستند آن‌ها را بخوانند و از طریق دانش الگوها و معانی مرتبط با انواع خاصی از نشانه‌ها بگویند متعلق به کدام کشور است. این یک زبان است، مانند هر زبان دیگری که قابل تفسیر است.»
اگرچه قبیله لینگکاها دیگر به زبان دندروگلیف‌ها صحبت نمی‌کنند، اما امیدوارند جلوی ناپدید شدن همیشگی آن را بگیرند. علاوه بر فعالیت‌هایی مانند چرای گاو (گاوها در زمان خشکسالی پوست این درختان را گاز می‌گیرند و می‌خورند) و خرابکاری، بائوباب‌های صحرای تانامی در برابر هجوم حشرات و آتش‌سوزی آسیب‌پذیر هستند؛ خطراتی که انتظار می‌رود همراه با گرم شدن آب و هوا افزایش یابند.
برجستگی درختان بطری‌شکل این چشم‌انداز، آن‌ها را به آهنربایی برای رعد و برق هم تبدیل می‌کند. رعد و برق قبلاً برخی از بائوباب‌های حکاکی‌شده را از بین برده است. اوکانر توضیح می‌دهد: «وقتی صاعقه به آن‌ها برخورد می‌کند، فرو می‌ریزند و چون چوب داخلی نرم و فیبرمانند است، به سرعت از بین می‌رود. به رغم اینکه می‌دانیم بائوباب‌ها با چه خطراتی روبرو هستند، برای ایمن نگه‌داشتن آن‌ها و حکاکی‌های رویشان کار زیادی نمی‌توانیم انجام دهیم. اوکانر در این باره می‌گوید: «واقعاً نمی‌توان این درختان را حفظ کرد [بنابراین] هدف ما این است که بهترین ثبت‌ها را انجام دهیم تا بتوان آن‌ها را برای آینده بایگانی کرد.»
در صحرای صخره‌ای و کینه‌جوی تانامی، یکی از منزوی‌ترین و خشک‌ترین مکان‌های روی زمین، حفظ این درختان کار ساده‌ای نیست. اگرچه این تیم ده بائوباب حکاکی‌شده دیگر را شناسایی کرده است که نگهبانی بر فراز منظره خاکی سرخ هستند، هیچ راهی برای دسترسی به آن‌ها بدون وسایل نقلیه‌ی برون‌راهی وجود ندارد.
اوکانر می‌گوید: «بائوباب‌ها درختان خاصی هستند، همه آن‌ها اشکال رشد متمایز و قابل‌توجهی دارند و آنقدر عمر می‌کنند که تغییرات زیادی را شاهد هستند».
مترجم: زهرا ذوالقدر
