محاسبات هندسی بابلی‌ها برای تعیین موقعیت سیاره مشتری

بررسی‌های یک لوح سنگی رمزگشایی‌شده نشان می‌دهد اخترشناسان بابلی‌ حرکات سیاره مشتری را با استفاده از نوعی از محاسبات هندسی اولیه،‌۱۴۰۰ سال پیش از ابداع این تکنیک توسط اروپایی‌ها محاسبه می‌کرده‌اند.

براساس گزارش ساینس الرت،‌این به آن معنی است که این اخترشناسان باستانی بین‌النهرینی نه تنها می‌دانستند چگونه حرکت مشتری را هزار سال پیش از ابداع اولین تلسکوپ جهان محاسبه کنند، بلکه از معادله ریاضیاتی آگاه بودند که پایه و مبدا محاسبات مدرن امروز به شمار می‌روند.

به گفته محققان تاریخ‌پژوه در دانشگاه هامبولت آلمان، این توانایی از شدت توسعه‌یافتگی این فرهنگ باستانی خبر می‌دهد. کلیدی‌ترین عامل در کشف این رویداد تاریخی یک تک عکس 50 ساله از یک لوح سنگی نجومی بود که محققان از آن برای رمزگشایی از ذوزنقه‌ای استفاده کردند که درحدود دوهزار سال پیش روی این لوح سنگی حکاکی شده بود.

محققان برای ده‌ها سال در تلاش بودند تا معمای این ذوزنقه عجیب را که در متن چهار لوح سنگی بابلی که در موزه بریتانیا نگهداری می‌شدند، به آن اشاره شده و آن را به حرکات سیاره مشتری در آسمان ربط داده‌بود، کشف کنند.

اگرچه شواهد باستان‌شناسانه زیادی در دست است که نشان می‌دهد هندسه پایه در ریاضیات بابلی‌ها نقش مهمی داشته‌است، اما تا به امروز هیچ نشانی از استفاده از هندسه در انجام محاسبات در اختیار دانشمندان نبوده‌است.

دانشمندان با رمزگشایی از متن لوح سنگی توانستند دلیل محاسبات هندسی براساس اضلاع کوتاه و بلند ذوزنقه را کشف کنند. این لوح‌ها در قرن نوزدهم از منطقه بابل (عراق کنونی) استخراج شده و به موزه بریتانیا منتقل شدند. اما محققان با مشاهده عکس لوح پنجم پی به مفهوم اصلی متن چهار لوح دیگر بردند.

این لوح نشان داد چطور بابلی‌ها از شکل ذوزنقه برای پیش‌بینی موقعیت مشتری استفاده می‌کرده‌اند، سیاره‌ای که مهره‌ای کلیدی در اعتقادات آنها نسبت به آب و هوا، قیمت کالاها و نوسان سطح آب رودخانه‌ها بوده‌است.

در این لوح فرایند جابه‌جایی سیاره مشتری در سطح دایرة‌البروج،‌ مسیر حرکت خورشید از میان ستاره‌ها، در طول یک سال را توضیح می‌دهد. براساس این متن، بابلی‌ها این‌کار را با دنبال کردن سرعت سیاره مشتری به عنوان تابعی از زمان و تعیین منطقه حرکت قرارگیری سیاره براساس منحنی زمان-شتاب انجام می‌داده‌اند.

نکته جالب‌تر این است که که استادان فرانسوی و انگلیسی در قرن چهاردهم از همین تکنیک برای محاسبه جابه‌جایی و شتاب استفاده می‌کرده‌اند، و تا به امروز همه بر این باور بودند این تکنیک ساخته دست این دانشمندان است.

منبع: همشهری