خاطرات دکتر ویلز در ایران عهد قاجار؛ «قیمت کنیز و غلام و اوضاع زندگی آن‌ها»
چارلز جیمز ویلز، پزشک، جهانگرد و نویسنده انگلیسی بود که به عنوان یکی از افسران پزشکی اداره تلگراف بریتانیا در دوران قاجار به ایران سفر کرد. دکتر ویلز خاطرات خود از این سفر را در کتابی با عنوان «در سرزمین شیر و خورشید» شرح داده که با عنوان «ایران در یک قرن قبل» به فارسی ترجمه شده است. در اینجا بخش کوتاهی از خاطرات او را می‌خوانید.
فرادید| در اینجا گزیده‌ای از خاطرات دکتر ویلز را می‌خوانید که در آن به اختصار دربارۀ اوضاع و احوال غلامان و کنیزان در ایران عهد قاجار سخن گفته است:
به گزارش فرادید؛ «وضع مستخدمین در ایران بهتر از سایر کشورها می‌باشد زیرا ایرانیان توجه زیادی نسبت به مستخدمین خود نشان می‌دهند. در نتیجه، همۀ آن‌ها روزگار خوشی در خانۀ اربابان خود دارند تا جاییکه اغلب اربابان، نوکربچه‌ها یا به قول خودشان خانه‌شاگردهای خود را به چشم بچۀ خویش نگاه می‌کنند و پس از رسیدن به سنین بلوغ و بالاتر، به خرج خود برای آن‌ها عروسی می‌گیرند. در نتیجه، بدترین تنبیه برای یک نوکر یا غلام بیرون کردن او از خانه به وسیلۀ ارباب است.
غلامحسین میرزا مسعود (پسر ظل‌السلطان و نوۀ ناصرالدین شاه) در کنار غلام آفریقایی‌اش در جلفای اصفهان
غلام‌های ایرانی به رنگ‌ها و نژادهای مختلف از قبیل حبشی یا عباسیان هستند که این دو نوع بهترین غلامان هستند؛ بعد از آن غلام معروف به سومالی است. در شیراز قیمت یک دختر کنیز سیاه حبشی در حدود چهارده تا چهل پوند است.»
[پوند در آن زمان تقریبا برابر با 2.5 تومان ایران بود. بنابراین قیمت یک کنیز بین 35 تا 100 تومان بوده است. برای درک بهتر ارزش این مقدار پول می‌توان به بخش دیگری از خاطرات ویلز توجه کرد که در آنجا قیمت یک اسب خوب را 55 تومان ذکر کرده است]
