سفر به ایران قدیم؛ یادداشت‌های علم، یکشنبه ۲ اسفند ۱۳۴۹: اعراب کمی درمورد جزایر سه گانه عرعر می‌کنند ولی کار تمام می‌شود

اسدالله علم (۱ مرداد ۱۲۹۸ بیرجند – ۲۵ فروردین ۱۳۵۷ نیویورک)، یکی از مهم‌ترین چهره‌های سیاسی دوران محمدرضا شاه، وزیر دربار از ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۶ و نخست‌وزیر ایران از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۲ بود.  

 

در ادامه بخشی از یادداشت های او را بخوانید.

 

یکشنبه ۲ اسفند ۱۳۴۹: خانم از تهران رسید، با دوستم دکتر کنی که مرد بسیار شریفی است...

 

از اخبار مهم جهان...تقاضای لیبی از شرکتهای نفتی است که دو برابر آن چه ما خواسته بودیم خواسته اند، ولی هنوز مذاکرات ادامه دارد شاهنشاه می فرمودند: بگذار اینها هر قدر می‌توانند تحمیل بکنند. به محض آن که مشکل تانکر و حمل و نقل حل شد، مگر شرکتها دیوانه هستند که از آنها با قیمت گرانتر نفت ببرند. خود به خود تولید ما اضافه می‌شود.... بسیار فرمایش صحیحی می‌فرمودند. در ورود به زوریخ شاهنشاه مصاحبه مختصر کوتاهی با تلویزیون سویس فرمودند و فرمودند: جزایر تنب و ابوموسی مال ماست و اگر آن جا را رأس الخیمه و شارجه به ما واگذار نکنند، خواهیم گرفت. البته هشداری به شیخ هاست که نرم و حاضر به معامله بشوند. در هواپیما خیلی در این خصوص مشورت فرمودند. عرض کردم: به امید خدا این [ضربه] coup را هم بزنید. انگلیس ها که با ما جنگ نخواهند کرد، اعراب هم کمی عرعر می‌کنند، کار تمام می‌شود. فرمودند: مصر هم گفته است حرفی ندارم. در هواپیما... فرمودند: رویه شرکتهای نفتی آمریکا بهتر از انگلیس ها بود. گفتم وزیر دارایی مطلب را به سفیر آمریکا بگوید.  

 

[بدون تاریخ] 

 

از یکشنبه دوم اسفند تا امروز... اسفند در [اروزا] سویس هستم. به تمام معنی استراحت است. هر روز اسکی می‌کنم، به استثناء این دو روز گذشته که کمی سرما خورده ام. ولی باید بگویم؛   

 

این قافله عمر عجب می‌گذرد  وین عمر گرانمایه عبث می گذرد  

 

من از این جا هر روز با شاهنشاه که در [سن موریتز] تشریف دارند با تلفن صحبت می کنم. فعلا گرفتاری فکری ما یکی این است که الجزیره به جای ادامه مذاکرات نفت با فرانسه نفت خود را ملی اعلام کرد_البته نفت ما پانزده سال قبل ملی شده است، از این حیث نگرانی نیست ولی نگرانی این است که این کار در مذاکرات لیبی چه اثری خواهد داشت....  

 

لرد استرا تالموند رئیس بی. پی. که در تهران هم از طرف کمپانی ها مذاکره می کرد، آن جا مذاکره می‌کند. [وی] در لندن به فلاح این مطالب را گفته است: اولاً لیبی ها برای هر بشکه ۳٫۷۵ دلار مطالبه می‌کنند... [از این گذشته] باز هم مالیات را اضافه می‌کنند، یعنی بیش از ۵۵-۴۵ که ما اخیراً قبول داریم و این اضافه هم باید عطف به ماسبق بشود، یعنی retroactive باشد. درآمد شرکتها باید بیشتر در آن جا خرج بشود. نگرانی شرکتها از وضع عراق و عربستان سعودی است که محض خاطر لوله شان در مدیترانه در این مذاکرات شرکت دارند. شرکتها نمی‌دانند که آیا عراق و عربستان به تصمیم تهران که گفته بود: بیش از قیمت توافق شده تهران به علاوه کرایه حمل و نقل از لیبی پشتیبانی نخواهند کرد و فادار خواهند ماند یا نه؟ لرد استر تالموند به فلاح گفته بود: ما جداً مسأله جیره بندی نفت را در اروپا مورد مطالعه قرار داده ایم. به علاوه تمام فشار را روی تولید نفتکش گذاشته ایم که بیش از سابق شاید بتوانیم از خلیج فارس ببریم. من این مطالب را تلفنی به عرض شاهنشاه رساندم.