اساتید دانشگاه آکسفورد سال‌ها در «جمجمۀ یک برده» نوشیدنی می‌خوردند
به گفته پروفسور دَن هیکس، استفاده چند دهه‌ای از این جام در کالج وُستِر، نمایانگر تاریخ استعمار خشونت‌بار و غارت بقایای انسانی است.
فرادید| کتابی که به کاوش تاریخ استعمار خشونت‌بار و غارت بقایای انسانی می‌پردازد، به تازگی این واقعیت را برملا کرده که استادان دانشگاه آکسفورد دهه‌ها از جامی ساخته‌شده از جمجمه انسان می‌نوشیدند. بنا به گفته‌های پروفسور دن هیکس، متصدی باستان‌شناسی جهانی در موزه «پیت ریوِرز» دانشگاه آکسفورد، از این جام که از بخشی از جمجمه انسان بریده و صیقل‌داده شده و دارای لبه و پایه نقره‌ای است تا سال ۲۰۱۵ به طور منظم در ضیافت‌های رسمی کالج ووستر آکسفورد استفاده شده است.
به گزارش فرادید، کتاب آینده هیکس با عنوان «هر یادبودی فرو خواهد ریخت» تاریخ شرم‌آور این جمجمه را بررسی می‌کند. هیکس می‌گوید پس از نشت نوشیدنی از جام از آن برای سرو شکلات استفاده میشد. به گفته این باستان‌شناس، افزایش نگرانی‌ها میان اساتید و میهمانان، سرانجام موجب پایان دادن به این رسم در اتاق مشترک اساتید شد و سال ۲۰۱۹، کالج از هیکس دعوت کرد تا منشأ این جمجمه را بررسی کند و دریابد چگونه این شیء به تعبیر او «نوعی بیمارگونه از ظرف غذاخوری» شده است.
هیکس اظهار داشت معمولاً مباحث مرتبط با میراث استعمار بر چگونگی بزرگداشت چهره‌هایی همچون سِسیل رودز یا ادوارد کولستون تمرکز دارد که از استعمار سود بردند، اما او می‌خواست نشان دهد هویت قربانیان حکومت استعماری اغلب از تاریخ حذف شده، زیرا بنا به باورهای نژادپرستانه درباره برتری فرهنگی و نژادی بریتانیا، این افراد «شایسته ثبت در تاریخ» دانسته نمی‌شدند. این باستان‌شناس افزود: «غیرانسانی‌سازی و نابودی هویت‌ها بخشی از آن خشونت بود.»
هیکس هیچ سندی از هویت فردی که این جام از جمجمه او ساخته شده پیدا نکرد، اما آزمایش کربن نشان داد قدمت آن حدود ۲۲۵ سال است. با توجه به اندازه و شواهد جانبی، به نظر می‌رسد این جمجمه از منطقه کارائیب آمده و احتمالاً متعلق به یک زن برده بوده است.
برعکس، مالکیت بریتانیایی این جام به خوبی مستند شده است. این جام سال ۱۹۴۶ توسط جورج پیت-ریوِرز، یکی از دانش‌آموختگان پیشین به کالج ووستر اهدا شد. نام او روی لبه نقره‌ای جام حک شده است. پیت-ریورز که طرفدار اصلاح نژاد بود، در طول جنگ جهانی دوم به دلیل حمایت از رهبر فاشیست، اُسوالد موزلی، از سوی دولت بریتانیا بازداشت شد.
این جام بخشی از مجموعه خصوصی کمتر شناخته‌شده پدربزرگش، آگوستوس هِنری لِین فاکس پیت ریورز، سرباز و باستان‌شناس عصر ویکتوریا بود که موزه پیت ریورز را در سال ۱۸۸۴ بنیان نهاد.
پیت ریورز بزرگ‌تر، این جام جمجمه را همان سال از حراج ساتبیز خریداری کرده بود. فهرست فروش آن زمان نشان می‌دهد این جام دارای پایه چوبی بوده و یک شیلینگ متعلق به دوران ملکه ویکتوریا زیر آن جای‌گذاری شده بود. علائم نقره‌کاری روی آن نشان می‌دهد که سال ۱۸۳۸ (سال تاج‌گذاری ویکتوریا) ساخته شده است.
فروشنده، برنهارد اسمیت، وکیل و فارغ‌التحصیل کالج اُری‌یِل آکسفورد بود که بیشتر در زمینه جمع‌آوری سلاح و زره فعالیت می‌کرد. هیکس حدس می‌زند او این جام را از پدرش که در نیروی دریایی سلطنتی در کارائیب خدمت می‌کرد، هدیه گرفته است.
بل ریبیرو-اَدی، نماینده حزب کارگر و رئیس گروه پارلمانی همه‌حزبی در زمینه غرامت برای آفریقایی‌تباران گفته: «فکر منزجرکننده‌ایست که استادان آکسفورد در چنین تکیه‌گاهی از امتیازات که خود نیز از راه قرن‌ها خشونت و بهره‌کشی استعماری غنی شده، نوشیدنی را از جامی از جمجمه انسانی بنوشند که شاید متعلق به یک برده بوده و آن را تا این حد بی‌ارزش بدانند که به یک شیء تبدیلش کنند.»
سخنگوی کالج ووستر گفته: «در قرن بیستم این جام گاهی با کلکسیون نقره‌ای کالج به نمایش گذاشته میشد و به عنوان ظرف از آن استفاده میشد. کالج سوابقی از تعداد دفعات استفاده از آن ندارد، اما استفاده از آن پس از سال ۲۰۱۱ به شدت محدود شد و این شی ده سال پیش کاملاً کنار گذاشته شد.»
او افزود: «پس از مشورت‌های علمی و حقوقی، هیئت حاکمه کالج تصمیم گرفت این جام جمجمه‌ای در آرشیو کالج به شکلی محترمانه نگهداری شود، طوری که دسترسی به آن برای همیشه ممنوع باشد.»
در این کتاب همچنین به جمجمه‌های دیگری اشاره شده که در میدان‌های نبرد استعماری توسط شخصیت‌های برجسته عصر ویکتوریا غارت شده‌اند؛ از جمله فیلد مارشال لُرد گرِنفِل که برج گرنفل در کنزینگتون به نام اوست و دو سال پس از کشته شدن یکی از فرماندهان زولو به دست ارتش بریتانیا در نبرد اولوندی در سال ۱۸۷۹، جمجمه او را از خاک بیرون آورد و به خانه‌اش برد.
مترجم: زهرا ذوالقدر
