عکس؛ سفر به تهران قدیم؛ طولانی‌ترین قنات پایتخت کجاست؟
قنات فرمانفرما طولانی‌ترین قنات تهران است که به دستور یکی از معروف‌ترین و ثروتمندترین شاهزاده‌های قجری یعنی عبدالحسین فرمانفرما ساخته شد.
مالکیت این چاه در اختیار خانواده فرمانفرما بود که از آب آن برای آبیاری باغ‌ها و نیازهای خانواده استفاده می‌شد و یکی از مطلوب‌ترین آب‌های تهران را داشت.
«احمد مالکی» پیشکسوت و صاحب‌نظر در زمینه قنات‌های تهران، در این باره می‌گوید: «این قنات طویل‌ترین قنات در شهر تهران است و طول کلی آن ۲۴ کیلومتر اندازهگیری شده. مادرچاه قنات فرمانفرما در شمال دهکده المپیک در حاشیه غربی رودخانه کن قرار دارد و عمق آن ۴۰ متر است. مظهر قنات ابتدای خیابان پاستور است و مسیر فرعی آن تا دانشکده افسری ادامه پیدا می‌کند.»
این قنات در مسیر خود نه‌تنها باغات کن، بلکه باغات طرشت را نیز سیراب می‌کرد و پیچیده‌ترین قنات تهران با شاخه‌های فراوان لقب دارد. مالکی که خود سال‌هاست یکی از اعضای هیئت امنای قنات فرمانفرماست، می‌گوید: «مقنی قنات معلوم نیست، ولی قنات در دوره قاجار ساخته شد. استفاده‌کننده اصلی قنات در سال‌های قبل سازمان آب بوده که با نصب پمپ شناور تا حدود ۶۰ لیتر بر ثانیه آب برداشت و به تصفیه‌خانه کن انتقال می‌داد. شهرداری منطقه ۵ نیز برای آبیاری حاشیه فضای سبز رودخانه کن از آن استفاده می‌کند.»
نام دیگر این قنات، قنات کوثریه است که بخش مهمی از آب شرب تهران قدیم را نیز تأمین می‌کرده است. البته چون این قنات برای خانه فرمانفرما ساخته‌شده بود ابتدا خانه آن‌ها مشروب می‌شد و سپس مازادِ آب قنات به بیرون از خانه راه می‌یافت و عموم مردم می‌توانستند از آن استفاده کنند.
مادر چاه این قنات که از آب‌های شمالی رودخانه کن تأمین و جزو قنات‌های کوهپایه‌ای محسوب می‌شود همچنان پر آب است و جان دارد. تا اواخر دهه ۵۰ کسی از محل دقیق آن خبری نداشت و درنتیجه حفاری‌های اداره گاز پیدا شد. جالب اینکه تا زمانی که عبدالحسین فرمانفرما زنده بود کسی حق دست‌درازی به این قنات را نداشت. از طرفی مردم به آب این قنات اعتماد داشتند و بیشتر آب‌انبارهایی که درمسیر قنات قرار داشت با آب قنات فرمانفرما پر می‌شد.
منبع: همشهری
