دیابت چیست؟ انواع آن و راهنمای مراجعه به دکتر متخصص غدد

دیابت نوعی بیماری متابولیکی (مربوط به متابولیسم بدن) و یکی از شایع ترین بیماری های غدد است که با سطح قند خون بالا (گلوکز) همراه است و به دنبال نقص در ترشح انسولین یا عملکرد آن یا هر دو ایجاد می‌شود. سطح بالای گلوکز خون (هیپرگلیسمی) می‌تواند منجر به مشکلات جدی در سلامت شود.

در واقع انسولین هورمونی است که از غدد پانکراس که واقع در پشت و زیر معده است ترشح می‌شود. پانکراس انسولین را به جریان خون منتقل می‌کند. انسولین در گردش باعث می‌شود، که قند وارد سلول‌های بدن شده و مقدار قند موجود در خون را کاهش می‌دهد. همانطور که میزان قند خون شما کاهش می‌یابد، ترشح انسولین از پانکراس نیز کم می‌شود.

از طرفی دیگر گلوکز (قند خون) برای سلامت شما حیاتی است، در واقع گلوکز ماده مغذی ضروری است که انرژی لازم برای عملکرد مناسب سلول‌های بدن را فراهم می‌کند. گلوکز همچنین منبع اصلی سوخت مغز شما نیز است.

گلوکز از ۲ منبع اصلی غذا و کبد شما تامین می‌شود. ذخایر کبد شما نیز گلوکز را تولید می‌کند. هنگامی که سطح گلوکز خون شما کم است، مانند زمانی‌که شما غذایی نخورده‌اید، کبد گلیکوژن ذخیره‌شده را به گلوکز تجزیه می‌کند تا سطح گلوکز خون را در حد نرمال نگه‌دارد.

هنگامی که قند خون افزایش می‌یابد (به عنوان مثال، پس از غذا خوردن)، انسولین از پانکراس آزاد می‌شود تا سطح گلوکز را با انتقال به سلول‌های بدن کاهش دهد.

در بیماران دیابتی، عدم تولید کافی یا عدم پاسخ به انسولین موجب هیپرگلیسمی می‌شود. این بیماری مزمن است، بدین معنی که اگر چه می‌توان آن را کنترل کرد، اما تمام عمر با فرد همراه است.

انواع دیابت

سه نوع اصلی دیابت وجود دارد: دیابت نوع ۱، دیابت نوع ۲ و دیابت بارداری (دیابت در دوران بارداری).

- دیابت نوع ۱

تصور می شود دیابت نوع ۱ ناشی از یک واکنش خود ایمنی است (یعنی شرایطی که بدن به اشتباه به خود حمله می‌کند). این واکنش بدن شما را از تولید انسولین باز می‌دارد. تقریباً ۱۰-۵ درصد از افراد مبتلا به دیابت، به نوع ۱ آن مبتلا هستند.

علائم دیابت نوع یک اغلب به سرعت ایجاد شده و معمولاً در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جوان تشخیص داده می‌شود. اگر دیابت نوع ۱ دارید، برای زنده ماندن باید هر روز انسولین مصرف کنید. خبر بد هم این است که در حال حاضر، هیچ‌کس نمی‌داند چگونه از دیابت نوع ۱ جلوگیری کند.

- دیابت نوع ۲

در دیابت نوع دو، بدن شما به خوبی از انسولین استفاده نمی‌کند و نمی‌تواند قند خون را در سطح طبیعی نگه دارد. حدود ۹۵-۹۰ درصد از افراد مبتلا، دیابت نوع ۲ دارند. این بیماری در طول سالیان متمادی ایجاد شده و معمولاً در بزرگسالان تشخیص داده می‌شود (اما بیشتر و بیشتر در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جوان).

در صورت ابتلا به این بیماری ممکن است متوجه هیچ علامتی نشوید، بنابراین اگر در معرض خطر هستید، شاید لازم باشد تا قند خون خود را آزمایش کنید. دیابت نوع ۲ را می‌توان با تغییرات سبک زندگی سالم پیشگیری کرد یا به تاخیر انداخت. برای مثال با کاهش وزن، خوردن غذای سالم و فعال بودن.

- دیابت بارداری

دیابت بارداری در زنان بارداری که هرگز دیابت نداشته‌اند ایجاد می‌شود. اگر دیابت بارداری دارید، کودک شما در معرض خطر بیشتری برای مشکلات سلامتی قرار دارد. دیابت بارداری معمولاً پس از تولد نوزاد از بین می‌رود اما با این حال، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در مراحل بعدی زندگی افزایش خواهد داد.

در این شرایط احتمال اینکه کودک شما در دوران کودکی یا نوجوانی دچار چاقی شود و در اواخر عمر به دیابت نوع ۲ مبتلا شود، بیشتر است. به همین دلیل باید مادرن باردار در این دوران حتما با متخصص غدد مشورت داشته باشند.

چه چیزی باعث دیابت نوع ۱ می‌شود؟

دیابت نوع یک زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی شما، سیستم بدن برای مبارزه با عفونت، به سلول‌های بتای انسولین پانکراس حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد.

دانشمندان فکر می کنند دیابت نوع 1 توسط ژن‌ها و عوامل محیطی مانند ویروس‌ها ایجاد می‌شود که ممکن است باعث این بیماری شود. مطالعاتی مانند TrialNet External Link در حال کار برای مشخص کردن علل دیابت نوع ۱ و راه‌های احتمالی برای پیشگیری یا کند کردن این بیماری هستند.

چه چیزی باعث دیابت نوع ۲ می‌شود؟

دیابت نوع دو شایع‌ترین شکل دیابت بوده که توسط عوامل متعددی از جمله  سبک زندگی و ژن‌ها ایجاد می‌شود.

- اضافه وزن، چاقی و کم تحرکی از جمله عللی هستند که باعث دیابت نوع دو می‌شوند. اگر فعالیت بدنی نداشته باشید و دارای اضافه وزن یا چاقی باشید، احتمال ابتلا به دیابت نوع دو در شما بیشتر است. وزن اضافی گاهی اوقات باعث مقاومت به انسولین می‌شود و در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ رایج است.

محل چربی بدن نیز تفاوت ایجاد می‌کند. چربی اضافی شکم با مقاومت به انسولین، دیابت نوع دو و بیماری قلبی و عروق خونی مرتبط است. برای اینکه ببینید وزنتان شما را در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار می‌دهد یا نه، نمودارهای شاخص توده بدن (BMI) را بررسی کنید.

- مقاومت به انسولین: دیابت نوع ۲ معمولاً با مقاومت به انسولین شروع می‌شود، وضعیتی که در آن سلول‌های ماهیچه، کبد و چربی به خوبی از انسولین استفاده نمی‌کنند.

در نتیجه، بدن شما به انسولین بیشتری برای کمک به ورود گلوکز به سلول‌ها نیاز دارد. در ابتدا، لوزالمعده انسولین بیشتری تولید می‌کند تا بتواند با تقاضای اضافه شده سازگاری داشته باشد. با گذشت زمان، پانکراس نمی‌تواند انسولین کافی تولید کند و سطح گلوکز خون افزایش می‌یابد.

- ژن‌ها و سابقه خانوادگی: مانند دیابت نوع یک، ژن‌های خاصی ممکن است احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش دهند. این بیماری در خانواده‌ها شایع است و بیشتر در این گروه‌های نژادی-قومی رخ می‌دهد‌.

نژادهای آفریقایی-آمریکایی، بومیان آلاسکا، سرخپوستان آمریکایی-آسیایی-آمریکایی و ااسپانیایی تبارها، لاتینی‌ها، بومی‌های هاوایی و ساکنان جزایر اقیانوس آرام بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

ژن‌ها همچنین می‌توانند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را با افزایش تمایل فرد به اضافه وزن یا چاقی افزایش دهند.

- دیابت بارداری: دانشمندان بر این باورند که دیابت بارداری، نوعی از دیابت بوده که در دوران بارداری ایجاد می‌شود و ناشی از تغییرات هورمونی بارداری همراه با عوامل ژنتیکی و شیوه زندگی است. این دیبات سبب ابتلا به دیابت نوع دو پس از بارداری می‌شود.

مراقب بدن خود باشید...

حالا که با انواع دیابت آشنا شدید و هر کدام از انواع آن را با جزئیات شناختید، خوب است که کمی بیشتر احتیاط کنید. می‌توانید با تغییر سبک زندگی خود و جلوگیری از پرخوری، خطر ابتلا به این بیماری را با طور قابل توجهی در خود کاهش دهید. در شرایطی که احتمال ابتلا در شما بالا است نیز با مراجعه به دکتر غدد قم، دکتر غدد بندرعباس، دکتر غدد کرمانشاه چکاپ‌های لازم را تا دیر نشده انجام دهید.