۱۴ مکمل برای تنظیم هورمون‌های بدن که شاید نشناسید
بسیاری از مکمل‌های موجود در بازار مدعی هستند که می‌توانند به حفظ تعادل هورمون‌ها کمک کنند. بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که تعدادی از این محصولات ممکن است برای رفع مشکلات هورمونی مفید باشند. با این حال، شواهد علمی درباره‌ی این موضوع بسیار محدود است.
با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید تا با بهترین مکمل برای تنظیم هورمون آشنا شوید.
هورمون‌ها چه تاثیری روی سلامتی دارند؟
هورمون‌ها پروتئین‌ها یا استروئیدهایی هستند که به‌عنوان پیام‌رسان در بدن عمل می‌کنند. خون هورمون‌ها را به گیرنده‌های خاصی که روی بافت‌ها و اندام‌ها قرار دارند، منتقل می‌کند. به محض اینکه هورمون گیرنده‌ی مناسب خود را پیدا کند، یک واکنش رخ می‌دهد. واکنش‌های ناشی از هورمون‌ها روی فرآیندهای مهم بدن تاثیر دارند. این فرآیندها عبارتند از:
- رشد و تکامل
- متابولیسم
- عملکرد جنسی
- تولید مثل
- خلق و خو
هورمون‌ها توسط سیستم غدد درون‌ریز تولید می‌شوند. انسان بیش از ۵۰ هورمون مختلف دارد که ممکن است نام بسیاری از آن‌ها مانند استروژن، تستوسترون، انسولین، هورمون‌های تیروئید و هورمون رشد را شنیده باشید.
هورمون‌ها در تنظیم فرآیندهای بدن در طول چرخه‌ی زندگی نقش کلیدی دارند. بنابراین کاهش یا افزایش بیش از حد آن‌ها ممکن است به تغییرات قابل‌توجهی در بدن منجر شود. عدم تعادل هورمونی اغلب با علائم و نشانه‌های متنوعی همراه است. از این‌رو پزشک تنها فردی است که می‌تواند این مشکل را تشخیص دهد و آن را درمان کند.
مکمل برای تنظیم هورمون؛ کدام ویتامین‌ها و مواد معدنی مفیدند؟
بسیاری از ریزمغذی‌ها (ویتامین‌ها و مواد معدنی) برای نقش بالقوه‌شان در درمان عدم تعادل هورمونی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. اما فقط نتیجه‌ی بعضی از مطالعات امیدوارکننده بوده است.
رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند تمام ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن شما را تامین کند. با این حال، گاهی‌اوقات، به‌خصوص زمانی که عدم تعادل هورمونی وجود دارد، ممکن است مصرف مکمل ضروری باشد. بر اساس تحقیقات، مواد مغذی زیر به حفظ تعادل هورمون‌ها کمک می‌کنند:
۱. منیزیم
منیزیم یک ماده‌ی معدنی ضروری برای کنترل قند خون، تنظیم فشار خون و تنظیم هورمون است. یکی از نقش‌های منیزیم به تولید و ترشح هورمون‌های تیروئید مربوط می‌شود. با افزایش سن، منیزیم سرم به‌ویژه در زنان به‌تدریج کاهش می‌یابد که این ممکن است به اختلال در سنتز هورمون‌های تیروئید منجر شود.
در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، کمبود منیزیم با مقاومت به انسولین و افزایش تستوسترون (هورمون مردانه) مرتبط است. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد سطح منیزیم تحت تاثیر استرس قرار می‌گیرد، به طوری که مقدار آن در موقعیت‌های استرس‌زا کاهش می‌یابد. استرس به نوبه‌ی خود می‌تواند یکی از دلایل عدم تعادل هورمونی باشد.
۲. ویتامین D
ویتامین D هم یک ماده‌ی مغذی و هم یک هورمون استروئیدی در نظر گرفته می‌شود. این ویتامین به جذب کلسیم و تنظیم بسیاری از فرآیندهای مهم بدن از جمله سنتز استروژن و تستوسترون کمک می‌کند.
در بعضی از مطالعات کمبود ویتامین D با مقاومت به انسولین مرتبط بوده است. اطلاعات زیادی درباره‌ی این ارتباط وجود ندارد، اما اعتقاد بر این است که ویتامین D از التهاب (یکی از عوامل خطر مرتبط با مقاومت به انسولین) جلوگیری می‌کند. از سوی دیگر، مشخص شده است که کمبود این ویتامین در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک که یک مشکل هورمونی محسوب می‌شود، شایع است.
۳. زینک (روی)
از زینک هم می‌توان به‌عنوان بهترین مکمل برای تنظیم هورمون نام برد. چون مشکلات رشد و تولید مثل و بعضی از بیماری‌های غدد درون‌ریز ممکن است با کمبود زینک همراه باشد.
بر اساس تحقیقات، وجود زینک برای تولید هورمون‌های تیروئید از جمله هورمون محرک تیروئید (TSH) و هورمون آزادکننده‌ی تیروتروپین (TRH) حیاتی است. به نظر می‌رسد که این ماده‌ی مغذی در انتقال هورمون‌های تیروئید هم نقش داشته باشد. با این حال، رابطه‌ی پیچیده‌ی بین آن‌ها به‌طور کامل کشف نشده است.
زنیک همچنین به تنظیم انسولین کمک می‌کند، به طوری که تولید و ترشح انسولین در افراد مبتلا به کمبود زینک مهار می‌شود. بر این اساس، مصرف مکمل زینک با بهبود کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت مرتبط است.
۴. ویتامین‌های گروه B
ویتامین‌های گروه B برای تولید انرژی و ساخت گلبول‌های قرمز خون مهم هستند. به‌علاوه، بعضی از آن‌ها در سنتز یا تنظیم تعادل هورمون‌ها نقش دارند. به‌عنوان مثال، ریبوفلاوین (ویتامین B2) به تنظیم هورمون‌های تیروئید کمک می‌کند، پانتوتنیک اسید (ویتامین B5) برای ساخت هورمون‌های استروئیدی مورد نیاز است و پیریدوکسین (ویتامین B6) در تولید ملاتونین (هورمون تنظیم‌کننده‌ی چرخه‌ی خواب و بیداری) مشارکت دارد.
در زنانی که پریود می‌شوند، اسید فولیک یا ویتامین B9 سطح پروژسترون را بالا می‌برد. افزایش پروژسترون ممکن است قاعدگی‌های نامنظم را برطرف کند و فرآیند تخمک‌گذاری را بهبود بخشد. ویتامین B12 هم می‌تواند در تنظیم هورمون‌ها نقش داشته باشد. چون در یک مطالعه روی ۱۳۰ نفر مشاهده شد که کمبود این ویتامین با بیماری هاشیموتو (یک نوع کم‌کاری تیروئید) مرتبط است.
۵. ید
ید یک ماده‌ی معدنی کمیاب است که در انواع خاصی از نمک و بعضی از غذاها یافت می‌شود. ید به سنتز هورمون‌های تیروئید کمک می‌کند. غده‌ی تیروئید ید موجود در جریان خون را جذب کرده و از آن برای تولید ۲ هورمون مهم خود، یعنی تری‌یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) استفاده می‌کند.
هورمون‌های تیروئید متابولیسم، ضربان قلب، دمای بدن و موارد دیگر را تحت تاثیر قرار می‌دهند. کمبود ید تولید T3 و T4 را مختل می‌کند و سطح آن‌ها را در خون کاهش می‌دهد. این اختلال به کم‌کاری تیروئید منجر می‌شود.
مکمل برای تنظیم هورمون؛ بهترین محصول گیاهی چیست؟
مکمل‌های گیاهی ممکن است حاوی یک یا چند گیاه مختلف باشند. مکمل‌هایی که به نظر می‌رسد به تنظیم هورمون‌ها کمک می‌کنند عبارتند از:
۱. آشواگاندا
آشواگاندا یک درختچه و مکمل گیاهی محبوب در طب آیورودا (سیستم پزشکی هند باستان) است. این گیاه کاربردهای زیادی دارد و به تعادل هورمون‌هایی مانند کورتیزول (هورمون استرس) و تستوسترون کمک می‌کند.
در یک مطالعه‌ی کوچک روی ۴۳ مرد بالغ که از اضافه وزن و خستگی خفیف رنج می‌بردند، استفاده از عصاره‌ی آشواگاندا به‌مدت هشت هفته با افزایش هورمون تستوسترون و کاهش کورتیزول همراه بود. در یک مطالعه‌ی دیگر با شرکت‌کنندگان زن و مرد مشخص شد که آشواگاندا می‌تواند سطح کورتیزول صبحگاهی را کاهش دهد. علاوه بر این، تحقیقات نشان می‌دهد که آشواگاندا به حفظ تعادل هورمون‌ها در زنانی که در مرحله‌ی پیش‌یائسگی هستند کمک می‌کند.
۲. ریشه‌ی کوهوش سیاه
کوهوش سیاه یک گیاه دارویی است که اغلب برای کنترل علائم یائسگی از جمله گرگرفتگی استفاده می‌شود. دقیقا مشخص نیست که این گیاه چگونه علائم یائسگی را بهبود می‌بخشد. با این حال، به نظر می‌رسد که به گیرنده‌های استروژن متصل می‌شود و سطح هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینه‌کننده (LH) را کاهش می‌دهد.
در یک مطالعه‌ی کوچک، استفاده از ریشه‌ی کوهوش سیاه به‌مدت هشت هفته با بهبود گرگرفتگی و سایر علائم فیزیکی و روانی یائسگی همراه بود. اما از آنجا که نتایج تحقیقات مختلف درباره‌ی این موضوع ضدونقیض است، برای نتیجه‌گیری قطعی باید مطالعات بیشتری انجام شود.
۳. پنج انگشت
پنج انگشت هم گیاه دیگری است که می‌توان نام آن را در فهرست بهترین مکمل برای تنظیم هورمون قرار داد. این گیاه که به آن ویتکس (Vitex) هم می‌گویند، اغلب برای درمان قاعدگی نامنظم، سندرم پیش از قاعدگی (PMS)، ناباروری و سایر بیماری‌های زنان استفاده می‌شود.
تحقیق در مورد تاثیر پنج انگشت روی مشکلات هورمونی زنان نشان می‌دهد که این گیاه سطح پروژسترون را افزایش و سطح پرولاکتین را کاهش می‌دهد. پرولاکتین هورمون مهمی است که در بعضی از اختلالات تولیدمثلی افزایش می‌یابد.
گیاه پنج انگشت با تنظیم هورمون استروژن به درمان ناباروری کمک می‌کند. به گفته‌ی محققان، این گیاه نمی‌تواند به‌تنهایی مشکل ناباروری را برطرف کند. اما ممکن است استفاده از آن در کنار سایر درمان‌ها مفید باشد.
۴. ریشه‌ی شیرین بیان
ریشه‌ی شیرین بیان حاوی موادی است که به حفظ تعادل هورمون‌ها و کنترل علائم یائسگی کمک می‌کنند. حتی استفاده‌ی موضعی از این گیاه می‌تواند برای درمان مشکلات مرتبط با یائسگی از جمله آتروفی واژن (خشک و نازک شدن دیواره‌ی واژن) مفید باشد.
در یک مطالعه گروهی از زنان از یک کرم واژینال که حاوی ۲ درصد ریشه‌ی شیرین بیان بود، استفاده کردند. نتایج این تحقیق نشان داد که کرم شیرین بیان می‌تواند pH واژن و در‌نتیجه علائم آتروفی واژن را کاهش دهد.
۵. مرزنجوش
مرزنجوش یک گیاه چندساله است که در طب سنتی برای درمان انواع بیماری‌ها استفاده می‌شود. شواهد علمی نشان می‌دهد که مرزنجوش ممکن است به حفظ تعادل هورمون‌ها در افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک کمک کند.
در یک مطالعه، ۲۵ زن مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک به‌مدت یک ماه از دمنوش مرزنجوش یا دمنوش دارونما استفاده کردند. نتیجه‌ی به دست آمده از این تحقیق نشان داد که مرزنجوش می‌تواند سطح انسولین ناشتا و دهیدرواپی آندروسترون (DHEA) را کاهش دهد. DHEA هورمونی است که معمولا در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک افزایش می‌یابد.
۶. سیاه‌دانه
دانه‌های گیاه سیاه‌دانه حاوی تیموکینون هستند، یعنی ترکیبی که تصور می‌شود از سیستم غدد درون‌ریز در برابر آسیب محافظت می‌کند و عدم تعادل هورمونی را از بین می‌برد. در یک مطالعه‌ی حیوانی مشاهده شد که اسانس سیاه‌دانه هورمون T3 را در موش‌های مبتلا به کم‌کاری تیروئید افزایش می‌دهد. سایر تحقیقات هم نشان داده‌اند این گیاه حاوی فیتواستروژن (ترکیبات گیاهی مشابه استروژن) است. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا می‌توان این نتایج را به انسان هم تعمیم داد یا خیر.
چه مکمل‌های دیگری برای حفظ تعادل هورمون‌ها وجود دارد؟
مکمل‌های دیگری هم وجود دارند که ممکن است برای تنظیم هورمون‌ها مفید باشند. از این مکمل‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. دهیدرواپی آندروسترون
دهیدرواپی آندروسترون یا DHEA یک هورمون استروئیدی است که توسط بدن برای تولید هورمون‌های جنسی استفاده می‌شود. بدن شما می‌تواند DHEA بسازد، اما سنتز آن به‌دلیل افزایش سن یا ابتلا به بعضی از بیماری‌ها کاهش می‌یابد.
DHEA در بدن به تستوسترون و استروژن تبدیل می‌شود. این هورمون همچنین به کاهش کورتیزول کمک می‌کند. بعضی از محققان استفاده از مکمل DHEA را برای کنترل علائم یائسگی مفید می‌دانند. چرا که مشخص شده است DHEA متابولیسم لیپید و حساسیت به انسولین را بهبود می‌بخشد.
بعضی از تحقیقات هم از تاثیر DHEA در بهبود باروری حمایت می‌کنند. استفاده از مکمل DHEA با بهبود سلامت جنین و بهبود ذخیره‌ی تخمدان در افرادی که تحت لقاح آزمایشگاهی (IVF) قرار می‌گیرند، مرتبط است. با این حال، برای درک بهتر این موضوع باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
۲. اسید چرب امگا ۳
اسید چرب امگا ۳ در بعضی از غذاها و مکمل‌ها یافت می‌شود. شواهد علمی در مورد بهترین مکمل برای تنظیم هورمون نشان می‌دهد که این اسید چرب در حساسیت به انسولین و تخمک‌گذاری نقش دارد، یعنی ۲ فرآیند مهمی که به تعادل هورمونی وابسته هستند.
محققان با بررسی ۱۵ مطالعه‌ی مختلف متوجه شدند که مکمل امگا ۳ می‌تواند چربی خون و مقاومت به انسولین را در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک بهبود بخشد. علاوه بر این، مشخص شده است که این اسید چرب خاصیت ضدالتهابی دارد و به همین دلیل ممکن است به حفظ تعادل هورمون‌ها کمک کند.
۳. پروبیوتیک‌ها
سلامت روده برای بسیاری از فرآیندهای بدن از جمله تعادل هورمون‌ها ضروری است. پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که اغلب به‌عنوان باکتری مفید شناخته می‌شوند.
پروبیوتیک‌ها به حفظ تعادل میکروبیوم روده کمک می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که میکروبیوم روده با هورمون‌های جنسی مثل تستوسترون، پروژسترون و استروژن در تعامل است. به عبارت دیگر، هر چقدر میکروبیوم روده سالم‌تر باشد، هورمون‌های جنسی هم سالم‌تر هستند.
کلام پایانی
امروزه مکمل‌های زیادی برای حفظ تعادل هورمون‌ها در بازار وجود دارد. با این حال، اثربخشی همه‌ی آن‌ها توسط شواهد علمی پشتیبانی نمی‌شود. از سوی دیگر، در هنگام مصرف این محصولات باید عوامل مختلف مثل تداخلات دارویی، وضعیت کلی سلامتی و سایر نگرانی‌های ایمنی را در نظر بگیرید.
بعضی از مواد مغذی و گیاهان دارویی ممکن است کمک‌کننده باشند، اما در بیشتر موارد برای درمان مشکلات هورمونی به اقدامات دیگری هم نیاز است. اگر با مشکل عدم تعادل هورمونی روبه‌رو هستید، با پزشک در مورد بهترین گزینه‌ی درمان صحبت کنید.
منبع: خبرآنلاین
