نتایج باورنکردنی کیفیت خواب و احتمال ابتلا به آلزایمر

این مطالعه که نتایج آن در مجله «آلزایمر و دمانس» (Alzheimer’s & Dementia) منتشر شده، به طور خاص به رابطه بین خواب REM و بیماری آلزایمر پرداخته است. خواب REM مرحله‌ای از خواب است که در آن چشمان شما به سرعت حرکت می‌کنند و شما خواب می‌بینید. این مرحله برای یادگیری و حافظه نیز مهم است. محققان در جریان تحقیقات خود کشف کردند افرادی که رسیدن به مرحله REM خواب برایشان زمان بیشتری طول می‌کشد، بیشتر احتمال دارد که نشانگرهای زیستی بیماری آلزایمر را داشته باشند.

آمار نگران کننده در ایران

آمار ابتلا به آلزایمر و کاهش سن ابتلا به این بیماری در ایران نگران کننده است، در نتیحه هر تحقیقی که نور تازه‌ای بر شیوه‌های پشیگیری از آلزایمر بتاباند می‌تواند در زمینه مدیریت این بیماری در کشور راهگشا باشد. بر اساس آخرین آمار ارائه شده از سوی انجمن آلزایمر ایران، یش از یک میلیون نفر در کشور به این بیماری مبتلا هستند. همچنین، سن ابتلا به آلزایمر در ایران کاهش یافته و به ۴۵ سال رسیده است. به گفته رئیس نجمن آلزایمر همچنین ۱۵۵ میلیون نفر در جهان به دمانیس مبتلا هستند.

به دلیل اهمیت این موضوع و برای پی بردن به دلایل ارتباط خواب با بیماری آلزایمز و راهکارهای پیشگیری کننده از این بیماری با دکتر بابک قرایی مقدم متخصص جراحی مغز و اعصاب گفت و گو کرده‌ایم که در پی می‌آید.

چرا خواب؟

دکتر بابک قرایی درباره ارتباط بیین کیفیت خواب و احتمال ابتلا به آلزایمر توضیح داد: تحقیقات نشان داده که بسیاری از دمانس‌ها (که البته من در اینجا بیشتر علاقه داردم در ارتباط با زوال مغز از کلمه پیری مغز استفاده کنم) از جمله شایع‌ترین آن‌ها که آلزایمر باشد با خواب در ارتباط هستند. خواب نادرست می‌تواند یک عامل خطر ساز یا ریسک فاکتور در این زمینه باشد. طبیعتا مانند هر بیماری دیگر این به معنا نیست که کسی که خواب خوبی داشته باشد حتما به دمانس یا آلزایمر مبتلا نمی‌شود. ما کیفیت بد خواب را در واقع به عنوان عامل خطر ساز در نظر می‌گیریم. مکانیسمی که در تحقیقات برای دلیل ارتباط بین خواب و آلزایمر مطرح می‌شود، این است که دیده شده در بسیاری از روندهای دمانس یا پیری مغز معمولا یک سری پروتئین در مناطق مختلف بافت مغز ته نشین می‌شوند و رسوب می‌کنند. این رسوب یک حالت التهابی در آن مناطق ایجاد می‌کند که این روند التهابی باعث تسریع دمانس می‌شود.

این متخصص مغز و اعصاب در ادامه توضیح داد: در تحقیقات نشان داده شده که در زمان خواب سیستم‌هایی که باعث می‌شوند آن رسوبات از بافت مغز جمع شوند و اجازه داده نشود که آن روند التهابی صورت گیرد، فعال می‌شونئد. به همین دلیل ما به افراد مختلف به ویژه افرادی که در سنین پیری قرار دارند توصیه می‌کنیم که خواب خوبی داشته باشند. یعنی اگر اختلال خواب داشته باشند این اختلال خواب درمان شود. چرا که خواب کافی و مناسب می‌تواند در جلوگیری از روند پیری مغز کمک کند. خواب خوب در واقع می‌تواند در ترمیم این رسوبات پروتئینی نقش داشته باشند.

چطور پیشگیری کنیم؟

او به موارد دیگر برای پیشگیری از پیری مغز نیز اشاره کرد و گفت: تمرینات برای بهبود فعالیت مغز و ورزش از جمله کارهایی هستند که ما می‌توانیم در جهت جلوگیری از پیری مغز انجام دهیم. اقدام دیگری که می‌تواند به ما در ممانعت از آلزایمر کمک کند کنترل فشار خون است چرا که فشار خون بالا می‌تواند یک ریسک فاکتور باشد و اختلالات عروقی در مغز ایجاد کند فشار خون می‌تواند حالت حاد و مزمن در تغییرات میکروواسکولار عروقی در مناطق مرکزی مغز ایجاد کند و حتی منجر به اتفاقات مرگباری مانند سکته‌ها و حونریزی‌ها شود. اما ما می‌توانیم با یک سری اقدامات که دست خودمان است از بروز این عوارض جلوگیری کنیم.

نقش خواب در افسردگی و دمانس

او به علل ژنتیک در بیماری دمانس نیز اشاره کرد و توضیح داد: طبیعتا خیلی از اتفاقاتی که می‌توناد منجر به دمانس یا آلزایمر شود دست ما نیست. متاسفانه علل ژنتیک نیز در دمانس‌های مختلف از جمله آلزایمر تاثیر گذارند. در خانم‌ها نیز نسبت به آقایون یک مقدار ابتلا به دمانس شایع‌تر است. [آیا زنان بیشتر از مردان به آلزایمر مبتلا می‌شوند؟] این‌ها مواردی است که از اختیار ما خارج است.
دکتر قرایی در ادامه افسردگی را یکی از عوامل اصلی احتمال ابتلاه به دمانس دانست و گفت: افسردگی یکی از عوامل خطرساز در تسریع انواع دمانس‌ها، پیری و نابودی سلولی مغز است. بنابراین توصیه می‌کنیم بیماران تحت افسردگی حتما تحت درمان قرار بگیرند. افسردگی می‌تواند یکی از عوامل بی خوابی باشد.

قرص خواب آور کلید همه مشکلات است؟

او در مورد این که آیا خوردن قرص خواب باعث بهبود اختلالات خواب می‌شود یا اینکه اساسا استفاده از این قرص به صورت روزمره توصیه می‌شود یا خیر، گفت: هدف این است که بیمار اختلال خواب خود را درمان کند. درمان اختلال خواب نیز به این معنی نیست که بیمار خوددرمانی کند. احتمال دارد زمانی که برای درمان اختلال خواب به یک روانپزشک یا روانشانس مراجعه کند و ایشان به بیمار توصیه کنند که فلان داروی خواب را نیز استفاده کنید.

در صورتی که پزشکان مرتبط توصیه کنند استفاده از قرص خواب ضروری است. اما به صرف اینکه یک بیمار برای رفع ابی خوابی خوددرمانی کند و داروهای خواب آور کند، ممکن است مفید نباشند چرا که امکان دارد مسائل خواب شخص به دلیل استرس‌هایی که دارد پیش امده باشد. باید در اصل استرس درمان شود برای درمان این عارضه نیز امکان دارد یک دوره کوتاه داروی خواب آور برای بیمار تحویز شود. اما اگر شخص خوددرمانی کند این امکان وجود دارد مصرف روزمره قرص‌های خواب آور منجر به نتایج مثبتی برای بیمار نشود و حتی امکان دارد برایش ضرر نیز داشته باشد.