علت وجود خون در ادرار چیست؟

فرادید | مشاهده‌ی خون در ادرار می‌تواند هشداردهنده باشد. اگرچه در اغلب موارد علت این امر بی‌خطر است، ولی وجود خون در ادرار (هماچوری) می‌تواند حاکی از یک اختلال جدی باشد.

اگر خون موجود در ادرار قابل مشاهده باشد، به این وضعیت، هماچوری آشکار (gross hematuria) می‌گویند. ولی به وضعیتی که در آن، خون موجود در ادرار فقط در زیر میکروسکوپ قابل رؤیت باشد، هماچوری میکروسکوپی گفته می‌شود. در هر دو وضعیت یافتن علت خونریزی حائز اهمیت است.

درمان هماچوری به علت ایجاد آن بستگی دارد.

در هماچوری آشکار به دلیل حضور گویچه‌های سرخ، رنگ ادرار به صورتی، قرمز یا قهوه‌ای (کولا) تغییر می‌کند. حضور اندک گویچه‌های سرخ هم برای قرمز شدن رنگ ادرار کفایت می‌کند. اگرچه خود خونریزی معمولاً دردناک نیست، ولی عبور لخته‌های خونی از طریق ادرار می‌تواند دردناک باشد.

ادرار خونی معمولاً بدون نشانه‌ها و علایم دیگر اتفاق میفتد.

هر گاه متوجه وجود خون در ادرار خود شدید، به دیدن پزشک بروید. مصرف بعضی دارو‌ها مثل laxative Ex-lax و همچنین بعضی مواد غذایی مانند چغندر، روبارب و خانواده‌ی بری (berries) می‌تواند سبب قرمز شدن رنگ ادرار شود. اگر تغییر رنگ ادرار ناشی از مصرف داروها، مواد غذایی و ورزش کردن باشد، ممکن است پس از چند روز برطرف شود.

ظاهر ادرار خونی با حالت عادی متفاوت است، ولی شما شاید نتوانید به خوبی تفاوت‌های آن دو را بیان کنید. بهترین کار آن است که هر گاه ادراری قرمز رنگ مشاهده کردید، خود را به پزشک نشان دهید.

دلایل وجود خون در ادرار

۱. عفونت مجاری ادراری

این مشکل زمانی ایجاد می‌شود که باکتری‌ها وارد مجرای ادرار می‌شوند و در مثانه، تکثیر می‌شوند. علائم عفونت ادراری عبارت است از تکرر ادرار، درد و سوزش ادرار، ادرار با بوی تند و شدید.

برای بعضی از افراد به‌خصوص در افراد مسن‌تر، تنها علامت این بیماری ممکن است وجود خون در ادرار باشد که فقط از طریق میکروسکوپ دیده می‌شود.

۲. عفونت کلیه (پیلونفریت)

این بیماری در شرایطی ایجاد می‌شود که باکتری از جریان خون وارد کلیه می‌شود یا از طریق میزنای به کلیه راه پیدا می‌کند. علائم این بیماری بسیار شبیه به عفونت مثانه است و عفونت کلیه علائم دیگری مثل تب و درد در ناحیه کمر را ایجاد می‌کند.

۳. سنگ کلیه یا سنگ مثانه

۴. بزرگ شدن پروستات

۵. بیماری‌های کلیوی

خون‌ریزی میکوسکوپی در ادرار، یکی از علائم رایج گلومرولونفریت یا التهاب سیستم تصفیه‌ٔ کلیه است. گلومرولونفریت ممکن است بخشی از بیماری‌های سیستمیک مثلا دیابت باشد یا اینکه به‌تنهایی ایجاد شود. عفونت‌های استرپی یا ویروسی، بیماری‌های عروق خونی یا واسکولیت و مشکلات سیستم ایمنی بدن مثلا نفروپاتی ایمونوگلوبین آ، می‌توانند سبب ایجاد گلومرولونفریت شوند.

۶. سرطان

خون‌ریزی مشهود در ادرار، ممکن است یکی از علائم سرطان پیشرفته‌ٔ کلیه، سرطان مثانه یا سرطان پروستات باشد. متأسفانه، ممکن است در مراحل اولیهٔ این بیماری، هیچ علائمی نداشته باشید؛ یعنی در مراحلی باشید که این نوع سرطان درمان می‌شود.

۷. اختلالات مادرزادی

کم‌خونی داسی‌شکل، نقص ارثی هموگلوبین در گلبول‌های قرمز خون است. این بیماری ممکن است باعث ایجاد خون در ادرار شود؛ چه نوع میکروسکوپی، چه نوع قابل مشاهده.

سندروم آلپورت یکی دیگر از بیماری های ژنتیکی است که ممکن است باعث ایجاد خون در ادرار شود.

۸. جراحات کلیه

هر نوع ضربه یا آسیب‌های دیگری که بر اثر سوانح مختلف یا در ورزش‌های تماسی ایجاد می‌شود، ممکن باعث ایجاد خون در ادرار شود.

۹. داروها

داروهای ضدسرطان، سیکلوفسفامید و پنی‌سیلین، از جمله داروهایی هستد که ممکن است باعث ایجاد خون در ادرار شوند. خون‌ریزی قابل مشاهده در ادرار، زمانی اتفاق می‌افتد که داروهای ضدانعقاد مثلا آسپرین یا داروهای رقیق‌کننده‌ خون هپارین مصرف کنید.

۱۰. ورزش‌های سنگین‌

عوامل خطرساز که احتمال وجود خون در ادرار را بیشتر می‌کند

تشخیص خون در ادرار

برای پیدا کردن علت اصلی خون در ادرار، تست‌ها و آزمایشات زیر معمولا مورد نیاز است:

تست فیزیکی

تست فیزیکی شامل بحث و بررسی در مورد سوابق بیماری شماست.

آزمایش ادرار

حتی اگر وجود ادرار در خون در جریان آزمایش‌های ادرار کشف شده باشد، باز هم برای کشف علت این مشکل باید آزمایش ادرار بدهید. این آزمایش مشخص می‌کند که آیا عفونتی در مجاری ادراری وجود دارد یا خیر. همچنین وجود مواد معدنی که از عوامل ایجاد سنگ کلیه است، در ادرار بررسی می‌شود.

عکس‌برداری

معمولا برای کشف علت هماتوری از عکس‌برداری استفاده می‌شود. پزشک ممکن است سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی را توصیه کند. برای تشخیص ممکن است از سونوگرافی هم استفاده شود.

سیستوسکوپی

درمان خون در ادرار

آمادگی برای ویزیت پزشک

در ابتدا ممکن است به پزشک خانواده یا پزشک عمومی مراجعه کنید و بعد به پزشک متخصص ارجاع داده شوید. با در نظر گرفتن این نکات می‌توانید خودتان را برای ویزیت پزشک آماده کنید:

با دیدن خون در ادرار چه اقداماتی باید انجام دهید؟

سؤالاتی که باید از پزشک بپرسید

می‌توانید سوالات زیر را از پزشک بپرسید:

• دلایل احتمالی این بیماری چیست؟
• چه آزمایش‌هایی باید انجام دهم؟
• آیا بیماری من موقتی است؟
• چه درمان‌هایی دارد؟
• من بیماری‌های دیگری هم دارم. چطور می‌توانم هر دو بیماری را با هم مدیریت کنم؟
• آیا بروشور یا کتابی وجود دارد که از طریق آن بتوانم در مورد این بیماری اطلاعاتی کسب کنم؟ شما چه وب‌سایتی را توصیه می‌کنید؟

از اینکه سؤالات دیگر خود را بپرسید خجالت نکشید.

پزشک شما نیز احتمالا این سؤالات را می‌پرسد:

• آیا موقع ادرار کردن درد دارید؟
• همیشه در ادرار خود خون می‌بینید یا گاهی اوقات؟
• چه زمانی خون در ادرار را مشاهده می‌کنید؟ در ابتدا، در انتها یا در طول مدت ادرار کردن؟
• هنگام ادرار کردن آیا خروج لخته خون را تجربه کرده‌اید؟ ظاهر لخته‌های خون به چه شکلی است؟
• آیا سیگار می‌کشید؟
• در شغل خود در معرض مواد شیمیایی مختلف قرار دارید؟ چه موادی؟
• آیا قبلا پرتودرمانی داشته‌اید؟

منبع: چطور