(تصاویر) زانتیا؛ شوالیه پوشالی بازار ایران

زانتیا (Xantia) یکی از محصولات شرکت سیتروئن است که اولین بار در سال ۱۹۹۳ میلادی در فرانسه تولید شد. طراحی این خودرو توسط شرکت طراحی ایتالیایی برتونه انجام شد و با الهام از زبان طراحی خاص سیتروئن، ظاهری جذاب و کاربردی داشت. زانتیا با داشتن سیستم تعلیق هیدروپنوماتیکی، سواری نرم و راحتی را برای راننده و سرنشینان فراهم می‌کرد که یکی از ویژگی‌های برجسته خودروهای سیتروئن در آن دوران بود. این سیستم تعلیق، ارتفاع خودرو را به‌طور خودکار تنظیم می‌کرد که باعث بهبود عملکرد خودرو در سطوح مختلف جاده‌ها و افزایش ایمنی می‌شد.

زانتیا در فرانسه در نسخه‌های مختلف تولید شد که شامل مدل‌های بنزینی و دیزلی با حجم موتورهای متفاوت بود. از جمله مدل‌های بنزینی می‌توان به موتورهای ۱.۸ لیتری، ۲ لیتری و ۳ لیتری اشاره کرد که توانایی تولید قدرت‌های متفاوتی داشتند. تولید این خودرو در فرانسه تا سال ۲۰۰۲ ادامه داشت و پس از آن، مدل سیتروئن C5 جایگزین آن شد.

مشخصات فنی زانتیا 

زانتیا دارای موتورهای بنزینی و دیزلی بود که در حجم‌ها و قدرت‌های مختلف عرضه می‌شد. در زیر به مشخصات فنی مدل‌های زانتیا اشاره شده است.

پیشرانه	سال تولید	قدرت	گشتاور
۱.۶i(۱۵۸۰ سی سی – ۸ سوپاپ) با کد XU5 M3/Z BFZ	۱۹۹۳–۱۹۹۵	۸۷ اسب بخار	۱۳۰  نیوتن متر
۱.۸i(۱۷۶۲ سی سی – ۸ سوپاپ) با کد XU7 JP LFZ	۱۹۹۳–۱۹۹۸	۹۹ اسب بخار	۱۵۳ نیوتن متر
۱.۸i(۱۷۶۲ سی سی – ۱۷۶۲ سی سی) با کد XU7 JB LFX	۱۹۹۵–۲۰۰۰	۸۹ اسب بخار	۱۴۷ نیوتن متر
۱.۸i16V (۱۷۶۲ سی سی – ۱۶ سوپاپ) با کد U7 JP4 LFY	۱۹۹۵–۲۰۰۱	۱۰۹ اسب بخار	۱۵۵ نیوتن متر
۲.0i (۱۹۹۸ سی سی – ۸ سوپاپ) با کد XU10 J2C RFX	۱۹۹۳–۱۹۹۸	۱۱۹ اسب بخار	۱۷۶ نیوتن متر
۲.0i16V (۱۹۹۸ سی سی – ۱۶ سوپاپ) با کد XU10 /Z RFY	۱۹۹۳–۱۹۹۴	۱۵۰ اسب	۱۸۳ نیوتن متر
۲.0i16V (۱۹۹۸ سی سی – ۱۶ سوپاپ) با کد XU10 J4D/Z RFT	۱۹۹۴–۱۹۹۵	۱۴۸ اسب بخار	۱۸۳ نیوتن متر
۲.0i16V (۱۹۹۸ سی سی – ۱۶ سوپاپ) با کدXU10 J4R RFV	۱۹۹۵–۲۰۰۱	۱۳۰ اسب بخار	۱۸۰ نیوتن متر
۲.0iTurboCT (۱۹۹۸ سی سی – ۸ سوپاپ) با کدXU10 J2TE RGX	۱۹۹۵–۲۰۰۰	۱۴۵ اسب بخار	۲۳۵ نیوتن متر
۲.۹iV6 (۲۹۴۶ سی سی – V6 ۲۴ سوپاپ) با کد ES9 J4 XFZ	۱۹۹۷–۲۰۰۰	۱۸۸ اسب بخار	۲۶۷ نیوتن متر
۱.۹D (۱۹۰۵ سی سی – ۸ سوپاپ) با کدXUD9 A D9B	۱۹۹۳–۱۹۹۵	۶۸ اسب بخار	۱۲۰ نیوتن متر
۱.۹D (۱۹۰۵ سی سی – سوپاپ) با کدXUD9 Y DJZ	۱۹۹۵–۱۹۹۶	۶۷ اسب بخار	۱۲۰ نیوتن متر
۱.۹SD (۱۹۰۵ سی سی – ۸ سوپاپ) با کد XUD9 SD DHW	۱۹۹۶–۲۰۰۰	۷۴ اسب بخار	۱۳۵ نیوتن متر
۱.۹TurboD (۱۹۰۵ سی سی – ۸ سوپاپ) با کد XUD9 TE/L D8B	۱۹۹۳–۱۹۹۶	۹۱ اسب بخار	۱۹۶ نیوتن متر
۱.۹TurboD (۱۹۰۵ سی سی – ۸ سوپاپ) با کدXUD9 TE/Y DHX	۱۹۹۶–۲۰۰۰	۸۹ اسب بخار	۱۹۶ نیوتن متر
۲.0HDi (۱۹۹۷ سی سی – ۸ سوپاپ) با کدDW10 TD RHY	۱۹۹۸–۲۰۰۱	۸۹ اسب بخار	۲۰۵ نیوتن متر
۲.0HDi (۱۹۹۷ سی سی – ۸ سوپاپ) با کد DW10 ATED RHZ	۱۹۹۸–۲۰۰۱	۱۰۷ اسب بخار	۲۵۰ نیوتن متر
۲.۱TurboD (۲۰۸۸ سی سی ۱۲ سوپاپ) با کد XUD11 BTE P8C	۱۹۹۵–۱۹۹۹	۱۰۷ اسب بخار	۲۳۵ نیوتن متر

سیستم تعلیق هیدروپنوماتیک، یکی از ویژگی‌های خاص این خودرو بود که نه تنها برای راحتی بیشتر استفاده می‌شد، بلکه قابلیت کنترل ارتفاع خودرو را نیز داشت. این سیستم امکان تنظیم ارتفاع در سرعت‌های مختلف را فراهم می‌کرد که منجر به افزایش ایمنی و بهبود عملکرد خودرو در سرعت‌های بالا می‌شد.

تولید زانتیا در ایران 

پس از پایان تولید زانتیا در فرانسه، این خودرو توسط شرکت سایپا در ایران تولید شد. تولید زانتیا در ایران از سال ۱۳۸۰ آغاز شد و تا سال ۱۳۸۹ ادامه داشت. سایپا با اخذ مجوز از شرکت سیتروئن، این خودرو را با همان طراحی و مشخصات فنی تولید کرد. در ایران، زانتیا به یکی از محبوب‌ترین خودروها تبدیل شد، به‌ویژه به دلیل عملکرد خوب، سیستم تعلیق پیشرفته و امکانات رفاهی مناسب.

مدل‌های تولیدی در ایران شامل نسخه‌های ۱.۸ لیتری و ۲.۰ لیتری بودند که هر دو به جعبه‌دنده دستی و اتوماتیک مجهز شده بودند. محبوبیت زانتیا در ایران به دلیل ظاهر جذاب، عملکرد مناسب و سواری نرم آن بود. با این حال، تولید این خودرو در ایران در سال ۱۳۸۹ متوقف شد و سایپا به سراغ تولید خودروهای جدیدتر رفت.

زانتیا یکی از خودروهایی است که با وجود گذشت زمان همچنان به عنوان یک خودرو با کیفیت و قابل اعتماد در بازار خودروهای کارکرده ایران شناخته می‌شود.

فیس لیفت زانتیا ؛ خوشحالیم که تولید نشد

در آن تولیدطراحی زانتیا نیز به شدت قدیمی شده بود و توان رقابت با خودروهای روز را نداشت. همین موضوع مدیران وقت سایپا را بر آن داشت تا دستی بر سر و روی خاک گرفته زانتیا بکشند. حاصل، فاجعه ای شد تحت عنوان «زانتیا ۲»! براساس ادعای مقامات سایپا در آن زمان، دیزاین و طراحی زانتیا ۲ با هدف به روزرسانی ظاهر قدیمی زانتیا و نزدیک کردن آن به خودرویی چون رنو مگان انجام شده بود. با مشاهده فرم و هندسه چراغ های جلو زانتیا ۲، تا حدودی می توانیم آن ها را شبیه به مگان بدانیم.

زانتیا ۲ نه تنها هیچ پیشرفتی در طراحی و زیبایی نداشت، بلکه از اساس نمی توانست استانداردهای یک فیس لیفت موفق را داشته باشد. چرا که کوچک ترین تغییری در تریم داخلی، امکانات و ویژگی های فنی این خودرو اعمال نشده بود. این خودرو آن قدر مظلوم بود که حتا توسط خود سازنده هم جدی گرفته نمی شد. در نهایت سایپایی ها با مشاهده واکنش منفی بازار به زانتیا ۲، ادامه تولید این پروژه را به حالت تعلیق درآوردند. حال اگر از هزینه های گزاف، انرژی و زمان صرف شده برای طراحی چنین پروژه هایی بگذریم، اکنون مشخص نیست که اگر تصادفی برای مالک یک دستگاه زانتیا ۲ پیش آید، این فرد از کجا و به چه طریقی باید سپر یا چراغ یدکی این خودرو را تهیه کند.

مشکلات فنی رایج

خودروی زانتیا با وجود محبوبیت بالا و ویژگی‌های خاص مانند سیستم تعلیق هیدروپنوماتیک، با ایرادات فنی خاصی مواجه بوده است که برخی از این ایرادات رایج هستند. در زیر به برخی از مشکلات فنی رایج زانتیا اشاره می‌شود:

۱. مشکلات سیستم تعلیق هیدروپنوماتیک

سیستم تعلیق هیدروپنوماتیک که یکی از نقاط قوت زانتیا محسوب می‌شود، می‌تواند باعث مشکلاتی نیز شود. این سیستم برای حفظ نرمی و راحتی رانندگی طراحی شده، اما اگر به‌موقع سرویس نشود یا قطعات آن خراب شوند، منجر به مشکلاتی از جمله افت ارتفاع خودرو، سواری غیرمتعادل و نشت روغن هیدرولیک می‌شود. یکی از مشکلات رایج، خرابی گوی‌های سیستم هیدروپنوماتیک است که تعویض آن‌ها هزینه‌بر است.

۲. نشتی روغن هیدرولیک

یکی از مشکلات متداول در زانتیا، نشت روغن هیدرولیک از سیستم تعلیق است. این نشتی می‌تواند به دلیل خرابی لوله‌ها، اتصالات یا گوی‌های هیدرولیک رخ دهد. کمبود روغن هیدرولیک عملکرد سیستم تعلیق و فرمان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و حتی ممکن است باعث خرابی کامل سیستم شود.

۳. مشکلات جلوبندی و فرمان

زانتیا به‌خصوص در جاده‌های ناهموار، با مشکلات جلوبندی مواجه می‌شود. خرابی‌های مربوط به سیبک‌ها، بوش‌ها و قطعات جلوبندی یکی از مشکلات شایع در این خودرو است که می‌تواند منجر به عملکرد نامناسب فرمان و کاهش کنترل خودرو شود. همچنین، به‌دلیل استفاده از سیستم فرمان هیدرولیک، اگر روغن هیدرولیک کم شود یا سیستم دچار خرابی شود، فرمان سفت و کنترل خودرو دشوار می‌شود.

۴. استفاده از قطعات یدکی بی‌کیفیت

با توجه به اینکه تولید زانتیا در ایران متوقف شده است، دسترسی به قطعات اصلی و باکیفیت ممکن است دشوار باشد. در بسیاری از موارد، مالکان مجبور به استفاده از قطعات یدکی بی‌کیفیت هستند که باعث افزایش هزینه‌های نگهداری و خرابی‌های بیشتر خودرو می‌شود.

۵. مشکلات برقی

خرابی در سیم‌کشی‌های داخلی، فیوزها و سیستم‌های روشنایی خودرو از جمله مشکلات رایج زانتیا است. این مشکلات معمولاً در خودروهای با کارکرد بالا دیده می‌شود و می‌تواند به نقص در عملکرد سیستم‌های حیاتی مانند چراغ‌ها و برف‌پاک‌کن‌ها منجر شود.

۶. فرسودگی سیستم کلاچ

یکی دیگر از مشکلات رایج زانتیا، فرسودگی سریع سیستم کلاچ است، به‌ویژه در مدل‌های با جعبه‌دنده دستی. این مشکل معمولاً در خودروهای با کارکرد بالا یا خودروهایی که در ترافیک‌های سنگین شهری استفاده می‌شوند، بیشتر دیده می‌شود.

۷. مصرف سوخت بالا

با وجود تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای که زانتیا برای زمان خود داشت، مصرف سوخت آن نسبتاً بالا است. این مشکل به‌خصوص در مدل‌های ۲ لیتری با جعبه‌دنده اتوماتیک مشهود است. مصرف بالای سوخت در ترافیک شهری می‌تواند یکی از دلایلی باشد که برخی مالکان از این خودرو ناراضی هستند.

۸. خرابی پمپ هیدرولیک

پمپ هیدرولیک یکی از قطعات مهم در زانتیا است که برای عملکرد سیستم تعلیق و فرمان حیاتی است. خرابی این پمپ منجر به مشکلات جدی در سیستم تعلیق و فرمان می‌شود و ممکن است نیاز به تعویض یا تعمیر آن باشد.

۹. مشکلات سیستم خنک‌کننده

زانتیا در برخی مدل‌ها با مشکلاتی در سیستم خنک‌کننده نیز مواجه است. این مشکلات شامل خرابی رادیاتور، واترپمپ و ترموستات می‌شود. در صورت نقص در این سیستم، موتور ممکن است دچار گرمای بیش از حد شود که می‌تواند آسیب جدی به موتور وارد کند.

۱۰. خرابی ترمزها

سیستم ترمز زانتیا نیز ممکن است با مشکلاتی مانند فرسودگی سریع دیسک‌ها و لنت‌های ترمز مواجه شود. این مشکل می‌تواند عملکرد ترمزها را تحت تأثیر قرار داده و ایمنی راننده و سرنشینان را به خطر بیندازد.

ایمنی پاشنه آشیل زانتیا

خودروی زانتیا در آزمون‌های ایمنی Euro NCAP که یکی از معتبرترین استانداردهای ایمنی خودرو در اروپا است، تنها موفق به دریافت ۱.۵ ستاره ایمنی شده است. این امتیاز پایین نشان‌دهنده ضعف‌های جدی در برخی از بخش‌های ایمنی این خودرو به‌ویژه در مقایسه با خودروهای مدرن است. نکته جالب این است که هموطن فرانسوی این خودرو، پژو ۲۰۶ ۳ سال بعد یعنی در سال ۲۰۰۰ توانست ۴ ستاره ایمنی از این شرکت دریافت کند.

در ادامه، دلایل و عواملی که باعث این رتبه‌بندی پایین شده‌اند بررسی می‌شوند:

۱. ساختار بدنه و ضعف در مقاومت در برابر تصادف

یکی از مهم‌ترین دلایل دریافت امتیاز پایین در آزمون‌های Euro NCAP، ضعف ساختار بدنه زانتیا است. بدنه این خودرو به‌طور مؤثری طراحی نشده تا در برابر ضربات شدید ناشی از تصادفات به خوبی مقاومت کند. در تصادفات، به‌ویژه در برخوردهای جانبی و برخورد از جلو، بدنه زانتیا توانایی کافی در جذب و توزیع نیروهای وارده را ندارد که باعث می‌شود فشار زیادی به سرنشینان وارد شود و خطر جراحات جدی افزایش یابد.

۲. ایمنی پایین برای سرنشینان جلو

در آزمایش‌های برخورد از جلو، کابین زانتیا در برابر فشارهای ناشی از تصادف به‌خوبی مقاومت نمی‌کند. در این شرایط، داشبورد و فرمان به داخل کابین فشرده می‌شوند که می‌تواند منجر به آسیب جدی به سرنشینان جلو شود. همچنین، فرمان خودرو در برخوردهای شدید به‌درستی طراحی نشده تا از آسیب به قفسه سینه و سر راننده جلوگیری کند.

۳. عدم وجود سیستم‌های ایمنی پیشرفته

زانتیا از خودروهای تولیدی دهه ۱۹۹۰ است و بسیاری از سیستم‌های ایمنی فعال و غیرفعال که امروزه در خودروها رایج هستند، در این خودرو وجود ندارند. برای مثال، سیستم‌های کنترل پایداری الکترونیکی (ESP)، ترمز ضد قفل (ABS) پیشرفته، کیسه‌های هوای جانبی، و سیستم‌های جلوگیری از برخورد که در خودروهای مدرن یافت می‌شوند، در زانتیا یا وجود ندارند یا به‌طور کامل کارآمد نیستند. این موارد نقش بسیار مهمی در جلوگیری از تصادفات و کاهش شدت جراحات دارند.

۴. کیسه‌های هوای ناکافی

زانتیا در نسخه‌های اولیه تولید خود تنها به کیسه‌های هوای جلو برای راننده و سرنشین جلو مجهز بود. نبود کیسه‌های هوای جانبی و پرده‌ای، سرنشینان را در تصادفات جانبی در معرض خطر قرار می‌دهد. این کمبود تجهیزات ایمنی در زانتیا یکی از عوامل اصلی در امتیاز پایین آن در Euro NCAP بوده است.

۵. حفاظت ناکافی از سرنشینان عقب

در تصادفات، سرنشینان عقب نیز زانتیا ایمنی کافی ندارند. نبود سیستم‌های محافظتی مانند کیسه‌های هوا یا کمربندهای ایمنی سه نقطه‌ای با پیش‌کشنده، باعث افزایش خطر جراحات جدی برای سرنشینان عقب می‌شود. همچنین، در تصادف از عقب، طراحی خودرو به‌گونه‌ای است که سرنشینان عقب در معرض ضربات شدید قرار می‌گیرند.

زانتیا ارزش خرید دارد؟

زانتیا با وجود ویژگی‌های خاص و محبوبیت بالا در بازار، از نظر ایمنی در مقایسه با خودروهای مدرن و حتی برخی از خودروهای هم دوره خود عملکرد ضعیفی دارد. امتیاز ۱.۵ ستاره در آزمون‌های Euro NCAP نشان‌دهنده این است که زانتیا نمی‌تواند به‌طور مؤثری از سرنشینان خود در برابر تصادفات محافظت کند. با توجه به این مسئله، استفاده از این خودرو در زمان حال باید با دقت و رعایت نکات ایمنی بیشتری صورت گیرد، به‌ویژه برای مالکان و رانندگانی که به ایمنی بالا در رانندگی اهمیت می‌دهند.

با این وجود، این شوالیه پوشالی هنوز نیز طرفدارانی متعصب در کشور ما دارد و بسیاری بر این باورند که این خودرو یکی از بهترین خودروهای موجود در کشور است. بله، زانتیا تا چندی پیش رکورددار تست گوزن بود که امسال توسط یک خودروی چینی به نام IM L6 پس از ۲۵ سال شکسته شد؛ اما این نمی‌تواند مشکلات رایج این خودرو که در راس آن‌ها ایمنی قرار دارد، را از بین ببرد و در کنار آن عمر بالای این خودرو و مشکلات متعددی که ممکن است برایش ایجاد شود، ارزش خرید این خودرو را در بازار دست دوم به حداقل می‌رساند.

شاید وقت آن رسیده که با یکی دیگر از اسطوره‌های خیالی بازار خودرو که برای بسیار به یک الهه تبدیل شده است، بدرود بگوییم و راه را برای تکنولوژی‌های جدید باز کنیم.

منبع: اسب بخار