مقصد این سفر‌ها مرگ نبود

«۱۱۱۴۲»، این شمار افرادی است که در ایام نوروز ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ تصمیم به سفر گرفته‌اند، اما سفرشان ناتمام مانده است. افرادی که یا هیچ گاه به مقصد نرسیدند یا خاطره‌ای تلخ از بازگشت را برای نزدیکانشان به یادگار گذاشتند.

حوادث رانندگی یکی از جدی‌ترین عوامل مرگ ایرانیان در چند دهه اخیر بوده و سالانه‌ها جان چندین هزار نفر را گرفته و حدود ۲۰ برابر تعداد کشته‌شدگان نیز مجروح بر جای گذاشته است. وقوع تصادفات و شمار جانباختگان، اما نسبت مستقیمی با میزان سفر‌ها دارد و از این رو در ایامی مانند نوروز که افراد زیادی قصد سفر در بازه زمانی کوتاه حدودا دو هفته‌ای را دارند، افزایش چشمگیری پیدا می‌کند به طوری‌که از سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۴۰۰، ۱۱ هزار و ۱۴۲ نفر در حوادث رانندگی طرح نوروزی جان خود را از دست داده‌اند.

برابر آماری که سازمان پزشکی قانونی در اختیار ایسنا قرار داده است، در سال ۱۳۹۰، شماره جانباختگان ۱۳۲۲ نفر بود. این آمار در سال ۹۱ به ۱۱۴۱ تن رسید و در سال ۹۲ به ۱۲۲۷ تن افزایش یافت. در سال ۹۳ نیز ۱۰۸۴ تن در حوادث رانندگی ایام نوروز جان خود را از دست دادند.

این آمار در سال‌های ۹۴، ۹۵ و ۹۶ به زیر ۱۰۰۰ نفر رسید و به ترتیب با مرگ ۹۶۸، ۹۶۴ و ۸۷۴ تن به ثبت رسید، اما در سال ۹۷ دوباره به بیش از ۱۰۰۰ نفر افزایش یافت و ۱۰۳۴ نفر در ایام نوروز جان خود را در تصادفات رانندگی از دست دادند.

در سال ۱۳۹۸ دوباره آمار جانباختگان به زیر ۱۰۰۰ نفر رسید البته جاری شدن سیل نیز در کاهش آن بی‌تاثیر نبود. در این روز‌ها مرگ ۹۱۴ تن ثبت شد، سال ۱۳۹۹ که اولین سال شیوع کرونا و اعمال محدودیت در سفر بود، آمار جانباختگان کاهش چشمگیری پیدا کرد و ۵۳۴ تن در حوادث رانندگی این ایام جان خود را از دست دادند، اما کرونا زورش به نوروز ۱۴۰۰ نرسید و علیرغم اعمال محدودیت‌های کرونایی، موج سفر‌ها نیز آغاز شد و در نتیجه ۱۰۸۰ نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست دادند.

مرگ‌بارترین نوروز‌ها در دهه ۹۰ کدام است؟

بررسی این آمار نشان می‌دهد که گرچه نمی‌توان الگوی مشخص و روندی ثابت را برای جانباختگان حوادث رانندگی اعلام کرد، اما به طورکلی می‌توان گفت که روند تصادفات در نیمه دوم سال دهه نود روبه کاهش بوده است.

بر این اساس سال ۱۳۹۰ با هزار و ۳۲۲ جانباخته مرگبارترین سال در طول اجرای‌های طرح‌های نوروزی بوده و پس از آن به ترتیب سال ۱۳۹۲ با ۱۲۲۷ نفر، سال ۱۳۹۱ با ۱۱۴۱ نفر و سال ۱۳۹۳ با ۱۰۸۴ نفر در رتبه‌های بعدی مرگبارترین سال‌های نوروز طی ۱۱ سال اخیر قرار گرفته‌اند.

کمترین میزان فوتی ناشی از تصادفات رانندگی در طرح نوروزی دهه ۹۰ نیز مربوط به سال ۱۳۹۹ با ۵۳۴ کشته و پس از آن سال ۱۳۹۶ با ۸۷۴ مورد فوتی بوده است. رتبه سوم نیز مربوط به سال ۱۳۹۸ است که شمار جانباختگان ۹۱۴ تن بود.

برخورد بدون اغماض با تخلفات حادثه‌ساز

سردار سید کمال هادیانفر - رییس پلیس راهنمایی و رانندگی فرماندهی انتظامی کل کشور - همچنین درباره اجرای طرح نوروزی در جاده‌های کشور گفت: طرح نوروزی پلیس از ۲۶ اسفندماه آغاز شده و تا ۱۵ فروردین ماه ۱۴۰۱ ادامه خواهد داشت. هدف و اولویت اصلی ما در این طرح کاهش تلفات و جانباختگان رانندگی است و امیدواریم سال ۱۴۰۱ را در شرایطی آغاز کنیم که شمار قربانیان حوادث رانندگی رو به کاهش باشد و این روند را تا پایان سال ادامه دهیم.

برای تحقق این امر پلیس با تمام توان و امکاناتی که در اختیار دارد پای کار آمده است، اما لازم است تمام دستگاه‌ها نیز به وظایف خود عمل کنند و پای کار بیایند. اینطور نیست که برخی تصور کنند مسئول صفر تا صد تصادفات رانندگی پلیس راهور است و کاهش این آمار را فقط از پلیس انتظار داشته باشند.

وی ادامه داد: طبق برآورد‌های انجام شده برابر قانون امروز ۳۳ دستگاه در حوزه حوادث جاده‌ای نقش اصلی دارند و نقش و مسئولیت ناجا در این میان، کمتر از ۱۹ درصد و سهم سایر سازمان‌ها ۸۱ درصد است که امیدواریم همه به وظایف خود عمل کنند.

در هر صورت ما وظایف خود را انجام می‌دهیم و در طول ایام نوروز به طور قاطع با تخلفات حادثه ساز که منجر به تصادفات رانندگی می‌شود، برخورد خواهیم کرد. سرعت و سبقت غیرمجاز، تجاوز به چپ، حرکت از شانه خاکی و ... جزو مواردی است که پلیس بدون اغماض با آن برخورد خواهد کرد چراکه ارتکاب چنین تخلفاتی علاوه بر فرد مرتکب تخلف جان دیگر رانندگان و کاربران ترافیک را نیز به خطر می‌اندازد.

سهم رانندگان، سرنشینان و عابران در تصادفات رانندگی نوروز چقدر است؟

سرهنگ داوود قاسمیان - معاون عملیات پلیس راهنمایی و رانندگی - به این پرسش پاسخ داده که سهم هر یک از کاربران ترافیک در تصادفات رانندگی چقدر بوده است. او گفت: به طورکلی در ایام نوروز با توجه به اینکه عمده سفر‌ها به شکل خانوادگی انجام می‌شود، ممکن است تعداد فقره تصادف کمتر شود، اما تعداد مصدومان و فوتی‌های آن بیشتر می‌شود.

در نوروز سال ۱۳۹۹ تعداد ۱۷۸ نفر از فوت شدگان راننده بودند؛ این آمار در سال ۱۴۰۰ به ۴۸۱ تن رسید. همچنین در سال ۹۹، تعداد ۶۱ عابر پیاده در تصادفات جان باختند که این امار در نوروز سال ۱۴۰۰ به ۱۹۳ نفر رسید.

قاسمیان ادامه داد: تعداد سرنشینان متوفی نیز در سال ۱۳۹۹ در مجموع ۱۴۸ نفر بود و در سال ۱۴۰۰ به ۳۹۲ نفر رسید. این آمار با احتساب مجموع فوتی‌ها در معابر درون و برون شهری استخراج شده است.

وی درباره تعداد تردد‌های ثبت شده در سال ۱۳۹۸، ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ نیز گفت: در نوروز ۱۳۹۸ در مجموع ۳۳ میلیون و ۵۲۵هزار و ۳۵۸ تردد در سطح کشور به ثبت رسید که این آمار در مقایسه با نوروز سال ۱۳۹۷ کاهشی ۱۰ درصدی داشت.

در نوروز ۱۳۹۹ در مجموع ۱۶ میلیون و ۳۰۱ هزار و ۲۰۱ تردد در کل کشور به ثبت رسید که به نسبت سال ۱۳۹۸ کاهشی ۵۱ درصدی داشت، اما در نوروز ۱۴۰۰ تردد‌ها ۱۲۳ درصد در مقایسه با سال ۱۳۹۹ افزایش داشت و به ۳۶ میلیون و ۳۹۴ هزار و ۳۳۹ هزار و ۴۱۳ مورد رسید. امسال نیز پیش‌بینی می‌شود که میزان تردد‌ها به رکورد ۵۰ میلیون تردد در کل کشور برسد.

معاون عملیات پلیس راهنمایی و رانندگی همچنین درباره محل فوت جانباختگان نیز اظهارکرد: ۵۳۵ نفر در محل حادثه، ۷۸ نفر در حین انتقال به بیمارستان و ۴۶۲ نفر نیز در بیمارستان جان خود را از دست داده‌اند.

این آمار برابر اطلاعات پزشکی قانونی استخراج شده و در مورد پنج نفر نیز محل فوت مشخص نشده است، اما به طور کلی می‌توان گفت که نیمی از قربانیان حوادث رانندگی حین انتقال یا پس از انتقال به مراکز درمانی جان خود را از دست داده‌اند.

قاسمیان درباره تعداد تصادفات درون و برون شهری در ایام نوروز ۱۴۰۰ و ۱۳۹۹ نیز به ایسنا گفت: در سال ۱۳۹۹ در مجموع ۵۵ هزار و ۱۴۷ فقره تصادف در معابر درون و برون شهری رخ داد که از این تعداد ۱۳ هزار و۹۳۵ مورد خسارتی، ۱۰ هزار و ۸۲۲ مورد جرحی و ۵۴۳ مورد نیز فوتی بوده است.

این آمار در سال ۱۳۹۹ در مجموع شامل ۳۶ هزار و ۴۰۶ فقره تصادف شامل ۲۹ هزار و ۸۷۵ مورد خسارتی، شش هزار و ۱۲۵ مورد جرحی و ۴۲۴ مورد فوتی بوده است.

علل وقوع تصادفات در نوروز ۱۴۰۰ چه بود؟

وی درباره علت وقوع تصادفات در نوروز ۱۴۰۰ نیز اظهارکرد: آنالیز دلیل وقوع تصادفات رانندگی در طرح نوروزی سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که بیش از ۳۶ درصد تصادفات به دلیل بی‌توجهی به جلو بوده است. بالغ بر ۱۸ درصد نیز ناشی از عدم رعایت حق تقدم بوده و ۱۳ درصد نیز به دلیل عدم توانایی در کنترل وسیله نقلیه رخ داده است.

پس از این موارد نیز انحراف به چپ با بیش از هشت درصد، تخطی از سرعت مطمئنه با هشت درصد و تغییر مسیر ناگهانی با بیش از چهار درصد قرار دارد. مواردی نظیر عدم رعایت فاصله طولی، حرکت خلاف جهت، عبور از محل ممنوع، نقص فنی و ... نیز در رتبه‌های بعدی قرار دارد.

معاون عملیات پلیس راهنمایی و رانندگی درباره نوع محور‌هایی که تصادفات رخ داده در محور‌های برون شهری در آن اتفاق افتاده نیز خاطرنشان کرد: در سال ۱۴۰۰ بیش از ۵۹ درصد تصادفات در محور‌های اصلی، ۱۲.۵ درصد در محور‌های فرعی و ۴.۸ درصد هم در محور‌های روستایی رخ داده است. در این میان ۳۳.۶۰ درصد از تصادفات نیز منجر به واژگونی شده و مابقی نیز مربوط به عابر پیاده بوده است.

در ۳۰ کیلومتری شهر‌ها حواستان را جمع کنید

سردار سید تیمور حسین - جانشین رییس پلیس راهنمایی و رانندگی - نیز نسبت به وقوع تصادفات در ۳۰ کیلومتری شهر‌ها هشدار داد و گفت: در طرح نوروزی سال ۱۴۰۰ معادل ۵۷.۵ درصد از تصادفات در ۳۰ کیلومتری شهر‌ها رخ داده است.

این نشان می‌دهد که راننده با خیال اینکه دیگر به مقصد نزدیک شده بدون توجه به شرایط جسمی و خستگی و ... مسیر خود را ادامه داده است. از این رو تاکید می‌کنیم که رانندگان حتما خواب و استراحت کافی را جدی بگیرند و با این تصور که دیگر به مقصد نزدیک شده‌اند، به رانندگی در شرایط خستگی و خواب آلودگی ادامه ندهند.

وی درباره سفر‌های نوروزی نیز اظهارکرد: موج اول سفر‌های نوروزی آغاز شده است. طبق پیش‌بینی‌ها پیک دوم نیز همزمان با موج بازگشت اول از سفر‌های نوروزی و در هفته دوم نوروز آغاز خواهد شد و پلیس برای آن آمادگی دارد. ما از مردم نیز می‌خواهیم که با توجه به شرایط جوی ساعات روشنایی روز را برای انجام سفر انتخاب کنند تا در صورت بروز مه و بارندگی احتمالی غافلگیر نشوند و امکان کنترل خودرو‌ها را نیز داشته باشند.

از استراحت کردن نترسید

مهدی ولیپور- رییس سازمان امدادونجات جمعیت هلال احمر - نیز توصیه‌ها و هشدار‌هایی را به رانندگان ارائه کرد و گفت: آمار‌هایی که پلیس منتشر کرده نشان می‌دهد که درصد قابل توجهی از تصادفات به دلیل بی‌توجهی به جلو رخ داده است.

این بی‌توجهی به جلو دلایل مختلفی دارد که چک کردن تلفن همراه و خستگی و خواب آلودگی مهم‌ترین آنهاست. در مورد تلفن همراه که توصیه مشخصی وجود دارد و اینکه رانندگان به هیچ عنوان حین رانندگی پیامک‌های خود را بررسی و پیامی هم ارسال نکنند همچنین از صحبت با تلفن خودداری کنند، اما در مورد خستگی و خواب و آلودگی لازم است که رانندگان حتما به ازای هر دو ساعت رانندگی دست کم ۱۵ دقیقه را در حاشیه امن مسیر توقف و استراحت کنند البته این یک فرمول توصیه شده کلی است و اگر راننده‌ای بعد از یک ساعت رانندگی هم احساس خستگی و خواب و آلودگی کرد، لازم است که حتما استراحت کند.

وی ادامه داد: حدود نیمی از ماموریت‌های سازمان امدادونجات جمعیت هلال احمر در نوروز ۱۴۰۰ مربوط به حوادث رانندگی بوده است. آنالیز تصادفات و دلیل وقوع آن بر عهده پلیس است، اما لازم است که رانندگان حتما دقت کافی داشت باشند.

جمعیت هلال احمر با ایجاد پایگاه‌های ثابت و سیار جاده‌ای این امکان را فراهم کرده تا رانندگان در اطراف آن برای مدتی توقف کرده و پس از استراحت به مسیر خود ادامه دهند. در واقع آنچه که ما به آن تاکید داریم این است که رانندگان نباید از استراحت بترسند و تصور کنند که نیازی به خواب ندارند. حتی حرفه‌ای‌ترین رانندگان نیز در صورت خستگی و خواب و آلودگی ممکن است دچار حادثه شوند.

چند نفر اضافه خواهد شد؟

در آستانه آغاز سالی جدید و قرنی نو، این رانندگان و البته دیگر سرنشینان خودرو‌ها هستند که باید رانندگی صحیح و رعایت قوانین و مقررات را انتخاب کنند. گرچه ایمنی خودرو‌ها همواره محل بحث و انتقاد بوده و لازم است که به طور جد در مقاومت بدنه و تجهیزات ایمنی خودرو‌ها نظیر کیسه هوا و ... تجدید نظری اساسی از سوی خودروسازان صورت بگیرد، اما در شرایط فعلی این رانندگان هستند که باید میان رانندگی اصولی و عدم رعایت قوانین و مقررات که به نوعی می‌توان آن را به انتخاب میان زندگی و مرگ تشبیه کرد، یکی را انتخاب کنند.

در پایان طرح نوروزی ۱۴۰۱ عدد ۱۱ هزار و ۱۴۲ جانباخته حوادث ترافیک از سال ۱۳۹۰ تا کنون افزایش خواهد یافت، اما سوال اینجاست که این تعداد چند نفر خواهد بود و چقدر از این مرگ‌ها قابلیت پیشگیری داشت؟