ماجرای تبدیل شدن زمین کنار یک قبرستان به خانه تاریخی نیما یوشیج

شاید در ظاهر تفاوتی با دیگر ساختمان‌های محله تجریش نداشته باشد، ولی وقتی متوجه می‌شوی اینجا روزگاری محل سکونت «نیما یوشیج»، شاعر، نویسنده، منتقد و نظریه‌پرداز ادبی برجسته معاصر بوده، دیگر همه‌چیز فرق می‌کند.

اینجا خانه نیما یوشیج است. کسی که نام اصلی‌اش علی نوری یا علی اسفندیاری است و سال ۱۲۷۴ در دهکده یوش مازندران به دنیا آمد. در ۱۲سالگی به همراه خانواده‌اش به تهران مهاجرت کرد و برای ادامه تحصیل به مدرسه سن‌لویی رفت.

در این مدرسه با زبان فرانسه آشنا شد و پس از فارغ‌التحصیلی به مدرسه خان مروی قدم گذاشت. در این مدرسه با زبان عربی نیز آشنا شد. نیما یوشیج برای ادامه علم‌آموزی به شهر بابل مراجعه کرد و نزد «علامه حائری» فلسفه، علم و منطق را فراگرفت. نیما در سال ۱۳۰۱ با سرودن شعر افسانه، تحولی جدید در شعر و ادب فارسی پدید آورد. شعر نو عنوانی بود که خود نیما بر آثارش نهاد. تمام جریان‌های اصلی شعر معاصر فارسی مدیون این انقلاب و تحولی هستند که نیما بنیانگذارش بود.

خرید خانه در تهران

او در سال ۱۳۰۵ با «عالیه جهانگیر»، فرزند میرزا اسماعیل شیرازی و خواهرزاده میرزا جهانگیر صوراسرافیل، ازدواج کرد. همراه همسرش در شهر‌های مختلف به تدریس می‌پرداختند تا اینکه از سال ۱۳۱۲ دوباره به تهران عزیمت کردند.

همان وقت نیما با فروش چند قطعه زمین مزروعی شالیزار در حوالی جنگل‌های تمیشان و نور که سهم‌الارث پدریش بود، خانه کوچکی در چهارراه یوسف‌آباد، کوچه پاریس، نزدیک منزل مادرش خرید. سال ۱۳۲۷ این خانه را فروخت و به اصرار جلال آل‌احمد و سیمین دانشور، زمینی را در شمیران، کنار یک قبرستان، خرید و یک‌سال بعد این خانه را که در محله دزاشیب قرار گرفته، ساخت.

تبدیل خانه نیما به موزه شعر نوین

نیما در سال ۱۳۳۸ در همین خانه چشم از دنیا فرو بست. بعد‌ها صاحبان جدید در آن زندگی می‌کردند و سپس خانه متروکه شد تا اینکه شهرداری آن را خرید و بازسازی کرد.

معماری بنا مربوط به دوره پهلوی دوم است و در سال۱۳۸۰ توسط سازمان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی ثبت شده و سازمان زیباسازی سال ۱۳۹۶ آن را خریده و برای خانه‌موزه شدنش برنامه داشته: در نخستین گام از روند بازسازی، خانه نیما در سال۱۳۹۸ تملک شد و طرح مرمت و بازسازی این ملک در دستور کار معاونت فنی سازمان زیباسازی قرار گرفت، سپس اقدام‌های اضطراری لازم برای آن انجام و خانه نیما به موزه شعر نوین ایران تبدیل شد.

زندگی در همسایگی جلال و سیمین

خانه او در همسایگی خانه جلال آل‌احمد و سیمین دانشور در منطقه شمیرانات واقع شده و دارای ۵ اتاق است. معماری آن به‌گونه‌ای است که ۴ اتاق تودرتو دارد و یک اتاق دیگر جدا از سایر اتاق‌هاست که گفته می‌شود اتاق نیما بوده است. ایوان ورودی ساختمان ۸ ستون آبی‌رنگ با سطح مقطع دایره‌ای‌شکل دارد.

مساحت زیربنای آن ۱۶۰ مترمربع و مساحت کل زمین ۶۸۰ مترمربع است. سقف بنا شیروانی است و در حیاط آن درختانی قدیمی وجود دارد. در همان بدو ورود به حیاط یک تندیس از نیما قرار گرفته است. در موزه تعدادی از کتاب‌ها و دست‌نویس‌های نیما یوشیج که از خانه پدری‌اش آورده‌اند جود دارد.

تعدادی از عکس‌های نیما و دیگر بزرگان ادبیات فارسی هم دیده می‌شود. این مجموعه سال‌ها در معرض خطر تخریب بود که با مرمت کامل، امکان بهره‌برداری از آن فراهم شده‌است.

این خانه فاخر در خیابان دزاشیب، خیابان رمضانی واقع شده و با توجه به اهداف سازمان زیباسازی شهرداری تهران مرمت و بازسازی شد و با افتتاح آن چراغ خانه این شاعر نامدار روشن ماند.

منبع: همشهری