کمبود لوازم پزشکی برای کنترل عفونت

آرزو ضیایی l پای تحریم‌ها که به میان می‌آید عده زیادی از مردم از کمبود دارو و تجهیزات وحشت پیدا می‌کنند. این ترس ایرادی ندارد، زیرا مساله‌ای مهم‌تر از جان انسان بر این کره خاکی پیدا نمی‌شود. ایراد از جایی آغاز می‌شود که مسئولان حوزه سلامت مهر سکوت بر لب بزنند و نگویند برای مهار بحران و تورم در حوزه بهداشت و درمان چه می‌کنند تا خیال مردم راحت شود.

اخیرا رئیس انجمن مراقبت‌های ویژه ایران خبر از تعطیلی احتمالی برخی بیمارستان‌های کشوری به دلیل کمبود دارو و تجهیزات داده است. این خبر سراسر سیاه است و نیازمند روشن‌سازی. در این نوشتار تلاش کردیم صحت کمبود تجهیزات را از زبان مسئولان حوزه دارو و درمان کشور جویا شویم و نیم نگاهی به بودجه کشور در زمینه تجهیزات پزشکی بیندازیم.

به گفته رئیس مرکز تحقیقات ایدز بیمارستان امام خمینی در حوزه تجهیزات و دارو با کمبود مواجه هستیم. مینو محرز افزود: «در بخش تجهیزات پزشکی به خصوص مواردی که مصرف آن برای کنترل بیماری‌های عفونی است با کمبود مواجه و موجب بروز مشکلات بسیاری شده است.» متخصصان حوزه سلامت بیشتر نگران تجهیزاتی هستند که وارد خون می‌شود، زیرا خاصیت خود را از دست داده و گاه با استریل زیاد شل می‌شوند.

او افزود: «در بخشنامه‌ای که صادر شد، در برخی مواقع زیاده‌روی شده است، تجهیزاتی کاملا باید استریل شود که می‌تواند استفاده مجدد شود. البته باید با شرایط فعلی از برخی تجهیزات دوباره استفاده کنیم، چرا که واقعا برخی از تجهیزات گران است، به خصوص تجهیزاتی که برای درمان بیماری‌های قلبی به کار می‌رود. یک دستورالعمل جهانی در این خصوص صادر شده و باید از متخصصان کمک گرفت تا مشخص شود از چه لوازمی می‌توان استفاده مجدد کرد.

آن‌ها تاکید کردند که بعضی از تجهیزات پزشکی و نه همه تجهیزات امکان استفاده دوباره دارند.» در برهه‌ای از زمان برخی بیمارستان‌ها حتی بحران تامین آنژیوکت داشتند، هرچند این کمبود‌ها دوام نیاورد و توسط وزارت بهداشت تا حدود زیادی رفع شد، اما همچنان این پرسش مهم را برای مردم ایجاد کرده است که آیا با آغاز دور دوم تحریم‌ها بناست در زمینه دارو و تجهیزات پزشکی دچار مشکل شویم یا خیر.

از سوی دیگر بخشنامه استفاده مجدد از تجهیزات پزشکی چند بار مصرف نیز همچنان برخی نگرانی‌ها مبنی بر افزایش بیماری و عفونت را در بیمارستان‌ها و جامعه ایجاد کرده است.

نگران نباشید؛ بیمارستان‌ها مشغول به کارند
سخنگوی سازمان غذا و دارو در گفتگو با «آرمان» در ارتباط با کمبود تجهیزات پزشکی در بیمارستان‌ها و خبر احتمال تعطیلی برخی از آن‌ها می‌گوید: روزانه ده‌ها هزار عمل جراحی و تشخیص بیماری در کشور انجام شده و فرآیند‌های درمان رخ می‌دهند.

حال سوال من این است: «تجهیزات و داروی آن‌ها از کجا تامین می‌شود؟!» کیانوش جهانپور می‌افزاید: روزانه هزاران نفر در بیمارستان‌های کشور بستری شده و در تمام بخش‌ها سرویس دریافت می‌کنند. آیا شما بیمارستان غیر فعال یا نیمه فعالی را می‌شناسید؟ خیر. هیچ بیمارستانی وجود ندارد.

او خاطرنشان می‌کند: ممکن است در مقطعی یک بیمارستان به علت بدهی بالا، ضعف مدیریتی و ارتباط نامناسب با شرکت پخش دارو برخی از دارو‌ها و تجهیزات را نداشته باشد، اما این مساله قابل تعمیم به سیستم نیست. مگرآنکه قطعا بیمارستانی دچار مشکل باشد و وزارت بهداشت اقدامی نکند که محال است. جهانپور می‌افزاید: بیمه‌ها مکلف به پرداخت هزینه‌های تجهیزات درمانی هستند و این مساله بودجه دولتی ندارد.

در واقع بخشی از هزینه بیمار در بیمارستان توسط خود بیمار تامین و نود درصد از هزینه‌ها نیز توسط سازمان بیمه‌گر پرداخت می‌شود. به این درآمد اختصاصی بیمارستان‌ها می‌گویند. او تاکید می‌کند: بخشی از هزینه که مربوط به واردات است با ارز مصوب دولتی و با نرخ ۴ هزار و ۲۰۰ هزار تومان از ابتدای سال تخصیص یافته است.

در واقع ۵/۳ میلیارد دلار به حوزه دارو، مواد اولیه دارویی و تجهیزات و ملزومات ضروری پزشکی تعلق یافته و بیش از ۳۰ درصد این مبلغ یعنی حدود ۲/۱ میلیارد دلار جذب شده و بقیه آن نیز ظرف هفته‌ها و ماه‌های آتی تخصیص می‌یابد. این مبلغ برای تامین دارو و ماده اولیه، ملزومات ضروری پزشکی در مدت زمان یک سال و بیشتر نیز کفایت می‌کند.

جهانپور در ارتباط با استفاده مجدد از تجهیزات پزشکی چند بار مصرف می‌افزاید: این طرح مشمول تمام لوازم پزشکی نمی‌شود و صرفا تجهیزات چند بار مصرف را شامل می‌شود. علاوه بر این بیمارستان‌ها از این تجهیزات مصرفی تحت پروتکل‌های بهداشتی و ایمنی و در شرایط ایمنی و سلامت استفاده می‌کنند؛ بنابراین در نظر وزارتخانه تمام تجهیزات چند بار مصرف نیستند و باید امکان مصرف مجدد آن‌ها از نظر علمی یا فنی وجود داشته باشد.

او تاکید می‌کند: ایران اولین کشوری نیست که این کار را انجام می‌دهد و بنابراین از این بابت نگرانی وجود ندارد، زیرا کارشناسان در این حوزه پروتکل آن را نوشته و بخشنامه صادر می‌کنند. در واقع بر این طرح مطالعات انجام شده و دستورالعمل‌ها تصویب و ابلاغ شده است و بر نحوه اجرای آن نظارت می‌شود.

جهانپور در ارتباط با نحوه شکایت بیمارانی که بیمارستان تجهیزات پزشکی در اختیار آن‌ها نگذاشته است نیز می‌گوید: افرادی که از نحوه دریافت تجهیزات درمانی شکایت دارند می‌توانند در حوزه درمان، اورژانس، دارو و بهداشت با تلفن ۱۹۰ تماس بگیرند، همکاران در معاونت‌های درمان، بهداشت، غذا و دارو پاسخگو هستند و در موارد اعتراض، شکایت، پیشنهاد و حتی تشویق را ثبت و پیگیری می‌کنند.

کمبود تجهیزات پزشکی در بودجه دولت
این واقعیت که خرید تجهیزات پزشکی بیماران در بودجه دولت جایی ندارد و هزینه آن باید توسط بیمار و سازمان بیمه‌گر پرداخت شود، ناخودآگاه رابطه مستقیمی میان توانایی سازمان بیمه‌گر و احتیاجات بیمار برقرار کرده است؛ بنابراین در صورت بدهی وزارت بهداشت به سازمان بیمه‌گر تجهیزات پزشکی به بیمار نمی‌رسد یا با هزینه شخصی او تامین می‌شود.

در واقع در اوج بحران تامین تجهیزات پزشکی باید منتظر فقدان توزیع مناسب تجهیزات پزشکی میان بیماران با توانایی مالی متفاوت بود. بحرانی احتمالی که نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت نیز در ارتباط با آن سخن گفته است.

دولت همت کند تا دچار بحران نشویم
نایب رئیس کمیسیون بهداشت در ارتباط با کمبود تجهیزات بیمارستان‌ها می‌گوید: وارد چهارمین سال طرح تحول سلامت شده‌ایم، این طرح دارای بسته‌های حمایتی متعدد برای رضایتمندی مردم و عدالت در دسترسی به درمان است. محمد نعیم امینی‌فرد می‌افزاید: یکی از بسته‌های طرح تحول سلامت تامین اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی در بیمارستان‌هاست.

طبیعتا در ابتدای امر رضایتمندی بالایی برای شورای طرح تحول سلامت در زمینه تامین اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی ایجاد شد، اما در ادامه این طرح با تبعیضات مالی و همچنین عدم اجرای سیستم ارجاع مواجه شد. این‌درحالی است که اجرای سیستم ارجاع امکان نظارت مستمر بر ارائه خدمات بهداشتی و درمانی لازم را فراهم می‌کرد.

او می‌گوید: توسعه خدمات نیز در این طرح مدنظر بود، به عنوان مثال حدود ۲۰ هزار تخت بیمارستانی در طول این دوره به مجموعه سلامت و درمان افزوده شد. این رقم معادل یک چهارم تخت‌های بیمارستانی موجود است. امینی‌فرد تاکید می‌کند: اکنون به رغم وجود تبلیغات فراوان در زمینه کمبود بودجه دولت رضایت نسبی بیماران از ارائه خدمات وجود دارد؛ هرچند مساله اخیر کمبود دارو در ماه‌های آینده با برخی مشکلات تامین تجهیزات پزشکی همراه خواهد شد، اما اکنون در نقطه بینابینی قرار گرفتیم، وضعیتی که رضایتمندی کامل وجود ندارد، اما وضعیت بحرانی نیست.

او خاطرنشان می‌کند: کمیسیون بهداشت و درمان در چند ماه اخیر تمام همت خود را قرار داده تا ارز موردنیاز برای تامین مواد اولیه تجهیزات و دارو تامین شود و همچنین در زمینه واردات ارز در اختیار واردکنندگان اقلام و تجهیزات پزشکی قرار گیرد.

جلسات متعدد کمیسیون بهداشت با وزیر بهداشت و با همراهی رئیس مجلس و رئیس بانک مرکزی این اطمینان را حاصل کرد که ۵/۳ میلیارد دلار ارزی برای ورود دارو و تجهیزات پزشکی در سال ۹۷ از سوی بانک مرکزی و دولت تخصیص یابد.

امینی‌فرد می‌افزاید:، اما باید توجه داشت توسعه تامین اعتبار یک فرآیند است، بنابراین فاصله زمانی میان به نتیجه رسیدن بودجه و تخصیص اعتبار برای تامین اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی توسط داروخانه‌ها وجود دارد.

او تاکید می‌کند: علاوه براین مبادلات مالی در ماه‌های آینده دچار مشکل می‌شود؛ بنابراین قاعدتا باید ذخیره سازی استراتژیک در زمینه دارو و تجهیزات پزشکی حداقل برای ۱۸ ماه آینده داشته باشیم. از سوی دیگر برخی تجهیزات پزشکی جزو اقلام کالا‌های اساسی محسوب نمی‌شوند و این موضوع در آینده مساله ساز است، زیرا محل تامین این تجهیزات بازار ثانویه خواهد بود و این مساله ایجاد مشکل می‌کند.

امینی فرد می‌افزاید: اینکه کدام داروها، تجهیزات و کالا‌ها در بسته کالا‌های اساسی قرار بگیرند و بقیه در درجه دوم اهمیت قرار داشته باشند به تشخیص وزارت بهداشت و درمان است، اما طبیعتا اقلام مصرفی، برخی تجهیزات پزشکی و حداقل تجهیزات پزشکی بکارگیری شده در سیستم بهداشت و درمان دولتی جزو اقلام گروه اول هستند. او می‌گوید: اینکه در زمینه تجهیزات پزشکی افزایش تعرفه نداشته باشیم برای بخش خصوصی بهتر است.

اگر سیستمی وجود داشته باشد که کالا‌ها و تجهیزات پزشکی را از محل ورود تا مصرف آن توسط مصرف‌کننده ارزیابی کند تعرفه‌ها نیز دچار افزایش قیمت نمی‌شوند. علاوه براین باید حدالمقدور آن‌ها را در دسته اول تقسیم بندی کرد که ظاهرا به دلیل تنگنا‌های ارزی امکان این کار وجود ندارد.

امینی‌فرد می‌گوید: بودجه ۵/۳ میلیارد دلاری باید توسط دولت تامین شود تا خرید مواد اولیه برای کارخانه‌های داروسازی و تجهیزات پزشکی یا واردات برخی از دارو‌ها و تجهیزات پزشکی امکان پذیر باشد.

منبع: آرمان