اجرای دوباره رجیستری و چالش‌ گوشی مسافران

طرح رجیستری موبایل به پایان رسید. یکی از پرسروصداترین طرح‌ها در عرصه بازار موبایل در ایران که تاثیرات منفی و مثبت را توامان داشت. در هنگام اجرای آن طرفداران و مجریان آن در میان مسوولان دولتی به شدت از آن دفاع کردند و آن را به خصوص باعث کاهش قاچاق موبایل در این عرصه دانستند.

منتقدان، اما معتقد به ضعف‌های متعددی بودند که ناشی از اجرای بد این طرح و تاثیر روی بازار مصرف داشت. حالا به گفته حمیدرضا دهقانی‌نیا معاون فناوری ستاد مبارزه با قاچاق کالا این طرح تکمیل شده است. به گفته وی در فاز بعدی مودم‌ها، دانگل‌ها (مودم‌های کوچک) و روتر‌ها (مسیریاب‌ها) جزو این طرح قرار خواهند گرفت.

قبل از اجرای طرح
نگاهی به مهم‌ترین نقاط این طرح نشان می‌دهد که رجیستری فراز و نشیب زیادی را طی دو سال گذشته طی کرده است. فرازونشیبی که فقط فروشندگان و خریداران گوشی‌های نو را با چالش سختی مواجه کرد چرا که اوایل مرداد وزارت ارتباطات که مشغول زمینه‌سازی اجرای این طرح بود مدیر روابط عمومی وقت این وزارتخانه در پاسخ به نگرانی‌های مردم اعلام کرد مردم نگران نباشند، چراکه گوشی‌های قبلی دچار مشکل نمی‌شوند.

شوک نخست به فروشندگان آی‌فون وارد شد به‌طوری که در آستانه اجرای طرح که هم‌زمان با آغاز فروش گوشی‌های جدید آی‌فون بود، فروشندگان با اشاره به ضرب‌الاجل اجرای این طرح می‌گفتند که گوشی‌ها در بازار به سرعت درحال کم شدن است. بسیاری از فروشندگان تلاش می‌کردند با نزدیک شدن به زمان اجرای این طرح اجناس خود را به فروش برسانند چراکه بیم گران شدن و کاهش تقاضا می‌رفت.

از سوی دیگر خریداران در معرض پیام‌های مختلفی قرار داشتند مانند اینکه گوشی آن‌ها بعد از اجرای طرح فعال نمی‌شود. بعد از اجرای طرح مشخص شد که نگرانی آن‌ها بی‌مورد نبوده است، چراکه برخی از گوشی‌ها بعداز اجرا از کار افتاد و دردسر‌های زیادی را نصیب خریداران آن کرد. در اواخر مهرماه ۹۶ اجرای طرح آنچنان‌که پیش‌بینی می‌شد موجب افزایش قیمت گوشی در بازار شد.

راه حل وزیر ارتباطات هم این بود که مردم فعلا گوشی نخرند تا ارزان شود. اوایل آذر سال قبل لیستی از واردکنندگان موبایلی که ارز دولتی برای واردات دریافت کرده بودند منتشر شد. این لیست سروصدای زیادی ایجاد کرد و با توجه به رشد قابل توجه قیمت گوشی موجب انتقاد از واردکنندگان شد. تبعات انتشار این لیست تا تابستان و پاییز امسال ادامه پیدا کرد و به دستگیری و محاکمه تعدادی از واردکنندگان رسمی موبایل به جرم گرانفروشی شد.

چالش گوشی‌های مسافری
موضوع گوشی‌های مسافری و ثبت آن و ملزم کردن مسافران به ثبت گوشی در فرودگاه نخستین مواجهه طرح رجیستری با گوشی‌هایی بود که از طریق سفر وارد کشور می‌شدند. مسوولان رجیستری در ابتدا مسافران را ملزم می‌کردند که گوشی‌های خود را در فرودگاه و هنگام ورود به کشورثبت کنند.

با این حال مشکلات برای کاربران فراتر از طی کردن مراحل اداری و وقت‌گیر ثبت گوشی در فرودگاه‌ها بود چراکه اشکالات متعدد در سیستم ثبت گوشی منجر به قطع شدن گوشی‌هایی شد که به‌طور قانونی وارد و ثبت شده بودند.

مسوولان رجیستری در ادامه برخی از مشکلات این طرح مثل لزوم ثبت گوشی در فرودگاه را با ایجاد سایتی حل کردند. هرچند این موضوع نیز در ادامه باعث ایجاد یک اشکال بزرگتر شد به‌خاطر اینکه مشخص شد برخی افراد با سوءاستفاده از ضعف‌های این سیستم هزاران گوشی را به اسم مسافری وارد و ثبت کرده‌اند.

به این ترتیب معضل گوشی‌های قاچاق با اجرای این طرح کاملا حل نشد چراکه به‌خصوص طی ماه‌های اخیر با مسدود شدن مسیر واردات رسمی - به دلیل دستگیر شدن و عدم فعالیت شرکت‌های رسمی - گوشی قاچاق به شکل‌های مختلف وارد و رجیستر شد. یک مشکل دیگر در زمینه طرح رجستری وعده‌ای بود که به‌عنوان مزیت به مردم داده شد و آن امکان پیگیری گوشی‌های سرقتی از طریق این طرح بود. این موضوع نیز حتی حالا و با پایان رسیدن این طرح عملیاتی نشده است.

فاز بعدی رجیستری
پس از گوشی‌ها و تبلت‌های سیم‌کارت‌خور، نوبت به مودم‌ها و مسیریاب‌هایی که از سیم‌کارت استفاده می‌کنند، رسیده که مشمول طرح رجیستری شوند. بنا بر اعلام کارگروه طرح رجیستری، این طرح برای مودم‌ها، دانگل‌ها و روتر‌ها در حال هماهنگی است که به‌زودی اجرا می‌شود.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم درباره اجرای طرح رجیستری برای مودم‌ها و مسیریاب‌ها که عمدتا وارداتی هستند، اظهار کرد: ظرف دو یا سه هفته آینده این اتفاق رخ خواهد داد و مراحلی شبیه آنچه در بحث ثبت تلفن‌همراه پیگیری شد، برای این تجهیزات هم خواهیم داشت.

جهرمی توضیح داد: این‌ها مودم‌ها و مسیریاب‌های سیم‌کارت‌خور هستند، یعنی مودم‌هایی که از سیم‌کارت استفاد می‌کنند و در این مرحله مشمول طرح می‌شوند و آن‌ها هم باید به‌صورت قانونی وارد کشور شوند و از واردات قاچاقشان جلوگیری شود. ما در مودم‌ها و مسیریاب‌های مصرف‌کننده نهایی تولیدات داخلی‌مان توسعه و پیشرفت بسیار خوبی داشته‌ایم و به‌نظر می‌رسد اجرای طرح ثبت آن‌ها کمک بسیار بزرگی برای رونق تولید داخلی هم باشد.

وی درباره میزان واردات این کالا‌ها نیز اظهار کرد: در حال‌حاضر ۶۷ میلیون مشترک پهن باند موبایل فعال هستند. برآورد‌ها این است که حدود ۵/ ۱ میلیون مشترک در حال‌حاضر از مودم استفاده می‌کنند و با استفاده از سیم‌کارت‌های موبایل از مودم بهره می‌گیرند و این عدد روزبه‌روز در حال افزایش است و تقریبا همه آن‌ها به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شود.

اتصال گمرک و ناجا برای ثبت گوشی مسافری
از طرف دیگر در حالی که قرار بود با اقدامات فنی صورت گرفته در اتصال سامانه گمرک به ناجا، گوشی‌های مسافری از هفته‌های گذشته در این سامانه ثبت واردات شوند که تخلفات مربوط به گوشی‌هایی که به‌صورت جعلی با نام مسافری وارد کشور می‌شود، از بین برود، رگولاتوری با توجه به محدودیت‌های موجود در زمینه واردات گوشی موبایل، از تعویق یک هفته‌ای این موضوع خبر داد.

در بحث گوشی‌های مسافری، سیستم گمرک و ناجا به هم متصل نبودند تا اینکه سردار اشتری، فرماندهی ناجا بعد از مکاتبات و پیگیری‌های مختلف وارد این موضوع شدند و دستور قاطعی داده شد برای اینکه این مساله حل شود.

تقریبا از هفته گذشته اتصال سیستم گمرک و سیستم ناجا به هم نهایی شده، اما به‌خاطر خلائی که وجود داشت برای اینکه بار مسافری به‌عنوان پنجره‌ای برای واردات غیرقانونی گوشی تلفن همراه مورد استفاده قرار بگیرد، مسدود شد.

وزیر ارتباطات با اشاره به گزارش سازمان تعزیرات درباره تخلفات صورت‌گرفته در رجیستری، خاطرنشان کرده است که ما اصرار داشتیم همه ابعاد دولت الکترونیکی انجام شود و این اتفاق رخ داد و هم گمرک و هم نیروی انتظامی فعالانه بعد از گزارشی که سازمان تعزیرات داد و تخلفی که کشف کرد و یکی از نگرانی‌هایی که ما داشتیم را تایید کرد، مشکل حل شد و طبیعتا این موضوع دیگر نمی‌تواند مورد سوءاستفاده قرار بگیرد.

با اجرای طرح رجیستری (ثبت شناسه گوشی‌های همراه) و مشمول شدن تمامی برند‌های گوشی از ابتدای اردیبهشت‌ماه، صرفا گوشی‌هایی که از مبادی قانونی وارد کشور شده‌اند، در شبکه اپراتوری کشور فعال خواهند شد. طبق اعلام سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در راستای اجرای آخرین مرحله طرح احراز اصالت تجهیزات دارای سیم‌کارت (رجیستری) تمامی گوشی‌هایی که پیامک مبنی بر غیرقانونی بودن گوشی دریافت کرده‌اند، ۳۱ روز مهلت استفاده داشته‌اند و پس از آن از شبکه سرویس نخواهند گرفت.

البته با توجه به هدف اجرای رجیستری برای تمامی تجهیزات سیم‌کارت‌خور، پس از گوشی‌های موبایل نوبت به سایر دستگاه‌ها رسیده و در این مرحله هم نوبت مودم‌ها و مسیریاب‌های سیم‌کارت‌خور است که مشمول رجیستری شوند تا از واردات قاچاق این تجهیزات هم جلوگیری شود.