کپی برداری یک سریال ترکیه‌ای از "مارمولک"

رسانه‌ها دیروز به نقل از یک خبرگزاری ترکیه‌ای خبر بامزه‌ای را منتشر کردند که مربوط به یکی دو‌سال پیش بود، اما در تمام این دو‌سال در هیاهوی اخبار حاشیه‌ای‌تر و جنجالی‌تر سینمای ایران گم شده بود.

خبر منتشر شده در خبرگزاری آناتولی به نقل از کمال تبریزی بود که یک اتفاق مهم را عیان می‌کرد. کمال تبریزی به این خبرگزاری از توافقی گفته بود که با تهیه‌کننده یک سریال ترکی به انجام رسانده و بابت شباهت‌های سریال ترکی با فیلم مارمولک مبالغی مطالبه و آن‌ها را هم دریافت کرده است.

آغاز داستان
ماجرا از آن‌جا آغاز شد که یک سریال ترکیه‌ای براساس فیلم مارمولک کمال تبریزی ساخته شد. این سریال که به نام KERTENKELE یا همان مارمولک روی آنتن رفت، داستانی شبیه به فیلم کمال تبریزی داشت؛ با این تفاوت که در نسخه ایرانی، پرویز پرستویی در لباس روحانیت می‌رفت تا از کشور فرار کند و به ترکیه برود، اما در سریالی که ترک‌ها ساختند یک سارق خودرو در لباس روحانیت می‌رفت، اما در ادامه درگیر یک ماجرای عشقی می‌شد.

آن‌هایی که سریال ترکی مارمولک را دیده بودند، می‌گفتند که این سریال در فصولی مانند جایی که شخصیت اول لباس روحانی می‌پوشد یا در مواردی، چون بازی با تسبیح موقع سخنرانی، فرار و رهایی از دست پلیس، حرف زدن با جوان‌های کنجکاو و... بسیار شبیه مارمولک است.

فیلم ما رو دزدیدن
آن روز‌ها صحبت از این بود که باید از این سریال و سازندگانش شکایت کرد، اما از این‌رو که عضو قانون کپی‌رایت جهانی نبودیم -و نیستیم- معلوم بود که شکایت ممکن نیست، به‌خصوص که خودمان کارنامه خوبی در ایده‌های سرقتی از فیلم‌های خارجی نداشتیم که اگر بنابر شکایت بود، آن‌وقت خودمان بسیار پیشتر از ساخته‌شدن این سریال باید پاسخگوی سرقت‌هایمان می‌شدیم. آن روز‌ها منوچهر محمدی، تهیه‌کننده مارمولک شاید برای این‌که حواشی و شایعات را درز بگیرد، گفت که شاید در ظاهر خط اصلی این دو فیلم و سریال شبیه هم باشد، اما «آن‌ها نمی‌توانند داستان فیلم مارمولک را به معنای واقعی کلمه کپی کنند، چون روحانیت‌شان با روحانیت ما فرق دارد».

درنهایت هم ماجرا به این‌جا ختم شد که منوچهر محمدی گفت: «باید به دوستان وزارت ارشاد اطلاع بدهیم تا ببینیم چه اقدامی انجام می‌دهند.»

حق کمال
اما ظاهرا این اقدامات چه از سوی وزارت ارشاد و چه از سوی هر نهاد و سازمان دیگری انجام شده، درنهایت کمال تبریزی توانسته حق مارمولک مظلوم را از حلقوم سریال‌سازان ترک خارج کند! این کارگردان همین چند روز پیش درباره فرجام آن پرونده کهنه به خبرگزاری آناتولی گفت: «به محض نمایش تیزر این سریال در شبکه‌های تلویزیونی ترکیه، ما از پخش آن آگاهی پیدا کردیم. قبل از پخش شروع قسمت اول آن مطلع شدیم. من سعی کردم چند قسمتش را ببینم. بعد از آن تهیه‌کننده ما با تهیه‌کننده سریال ترکیه‌ای تماس گرفته و هزینه‌هایی که قرار بود پرداخت شود، طی مذاکراتی پرداخت شدند.»

ما ایرانی‌ها
این خبر که از سوی کمال تبریزی عنوان شد، بازتاب زیادی در فضای مجازی یافت. عجیب این‌که نظرات کاربران شبکه‌های اجتماعی اغلب حاوی موضع‌گیری منفی علیه مارمولک و مارمولک‌سازان بود. انتقاد‌ها هم بیشتر به این موضوع مایل بود که «زمانی که فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی، بیشترشان، بازسازی فیلم‌ها و سریال‌های آمریکایی و اروپایی و حتی ترکی هستند، چگونه می‌توانیم خودمان را محق بدانیم که در پرونده‌ای چنین طرف مارمولک یا هر فیلم دیگری را بگیریم؟»

در واقع گفته‌های کارگردان نسخه ایرانی مارمولک در ارتباط با بازسازی قصه مارمولک و اخذ حق تالیف از تهیه‌کننده آن سریال، کاربران شبکه‌های اجتماعی و مخاطبان سینما و تلویزیون ایران را یاد پرونده‌های مشابه انداخت. کاربری در این مورد پرسید: «آیا تهیه‌کننده و کارگردان مارمولک حق تالیف و برداشت از فیلم ما فرشته نیستیم به نویسندگی دیوید ممت، کارگردانی نیل جردن و بازی رابرت دنیرو، شان پن و دمی‌مور را پرداخت کرده‌اند؟!»

اشاره این کاربر به شباهت‌های میان این دو فیلم بود که هر دو داستان خلافکارانی را روایت می‌کنند که لباس روحانیت می‌پوشند... کاربر دیگری نوشته بود: «این فیلم خودش کپی دسته چندم از فیلم ما فرشته نیستیم است و درواقع تبریزی و قاسم‌خانی ایده اصلی مارمولک را از فیلم ما فرشته نیستیم اسکی رفتن، آن‌وقت فروختن کپی‌رایت به ترکا دیگر چه صیغه‌ای است؟!» البته بعضی‌ها نیز به روند کار انتقاد داشتند: «جالبه. اول سریال رو ساختن بعدا تازه تماس گرفتن که اجازه بگیرن؟»

کپی‌رایت
عدم عضویت در قانون جهانی کپی‌رایت هم موضوع دیگری بود که در شبکه‌های اجتماعی در مورد این خبر مورد اشاره قرار گرفت. کاربری در این زمینه نوشت: «سال گذشته ترکیه حق امتیاز ساخت نسخه ترکی سریال موفق «This Is Us» شبکه NBC را گرفت و این خبر را همه‌جا اعلام کردند و الان هم درحال ساخت است.

اما برای نسخه مارمولک؛ اول سریال را ساختند و بعد نزدیک پخش وقتی دیدند طرف ایرانی مطلع شده، گفتند حالا یک پولی می‌دهیم تمامش می‌کنیم. تفاوت داشتن قانون کپی‌رایت اینجاست.» یک کارشناس هم نوشته بود: «توی پرانتز عرض کنم از کار ما هم نمی‌شه گذشت. به‌هرحال از هر دست بدی از همون دست می‌گیری. ما سال‌هاست کپی می‌کنیم، غیرقانونی پخش می‌کنیم. خب معلومه یکی دیگه پیدا می‌شه همین کار رو با ما می‌کنه...»