خلاقیت را در کودکان بیدار کنید

خلاقیت یا آفرینندگی یکی از بزرگترین نیاز‌ها و برتری‌های انسان و عامل اصلی در پیشرفت تمدن اوست. همه‌ی اختراعات، علوم، هنر‌ها و سبک‌ها به وسیله‌ی خلاقیت زاده شده اند.

خلاقیت در کودکان کمک می‌کند تا بتوانند راه و شیوه‌ی خاص خودشان را در زندگی پیدا کنند، استایل خاص خودشان را داشته باشند، فقط یک پیرو و تقلیدکار نباشند، با ذهن بازتری برای مشکلات راه حل پیدا کنند، دید بازتری به مسائل داشته باشند، شکوفا شوند و مخترعان و آفرینندگان آینده باشند.

هر چیز کوچک در این دنیایی که شاید برای خیلی از ما عادی و تکراری بنظر برسد، از دید کودک یک چیز شگفت انگیز و کشف کردنی است. وسایلی که از دید ما فقط یک کاربرد خاص و تعریف شده دارند، می‌توانند برای کودکان یک کاربرد جدید پیدا کنند.

اصلا همه‌ی کودکان نابغه اند! ما نباید سعی کنیم دید تعریف شده‌ی خود را به خورد کودکمان بدهیم، بلکه باید در زمان‌های خاصی تخیل کودکمان را آزاد بگذاریم که به هر سمتی برود و هر طور که دلش می‌خواهد وسایل و رنگ‌ها را به بازی درآورد.

در ادامه راه‌هایی برای پرورش خلاقیت در کودکان را می‌آوریم:

۱- برای کودکتان کتاب بخوانید. شما با کتاب خواندن می‌توانید تصویرپردازی‌های ذهنی و تخیل و خلاقیت در کودکتان را پرورش دهید. کتاب‌هایی با رنگ‌های شاد و متناسب با سن کودکتان انتخاب کنید و خودتان را جای شخصیت‌ها بگذارید و صدای آن‌ها را دربیاورید.

۲- شما می‌توانید با استفاده از خلاقیت خودتان برای کودکتان داستان تعریف کنید. وقتی فضا و شخصیت‌ها آشناتر باشند کودک بهتر فضاسازی می‌کند و خلاقیت در کودکان بیشتر می‌شود.

۳- از کودکتان سؤال بپرسید و از او بخواهید عقاید و نظرات خود را درمورد مسائل مختلف بگوید و به جواب‌های او احترام بگذارید. وقتی هم کودکتان از شما سؤال می‌پرسد فقط با بله-خیر جواب او را ندهید. این نوع جواب‌ها خلاقیت در کودکان را کم می‌کند و نمی‌تواند ارتباط کاملی بین سؤالات کودک و معلومات قبلی او ایجاد کند.

۴- از مراقبت و دخالت بیش از حد در زندگی کودکتان اجتناب کنید. یکسره به او توضیح ندهید که چه کار کند. اجازه دهید خودش توانایی هایش را کشف کند و به کار بیاندازد. حتی گاهی هم اشتباه کند درصورتی که خطرناک نباشد. از خجالت دادن و دست پاچه کردن کودکتان که از روش آزمون و خطا استفاده می‌کند، پرهیز کنید. این کار خلاقیت در کودکان را نابود می‌کند.

۵- کودک را از رفتار‌های عجیبی که دوست دارد گاهی از خودش بروز دهد منع نکنید. مثلا اگر پسربچه‌ای دوست دارد رومیزی را بعنوان لباس دور خودش بپیچد یا دستکش را در پایش بکند جلویش را نگیرید!

۶- داشتن دوستان خیالی در روند رشد کودکان امری طبیعی است که نشان دهنده‌ی قوه‌ی تخیل قوی آنهاست و باعث رشد خلاقیت در کودکان می‌شود. دوستان خیالی کودکتان را بپذیرید و حتی او را همراهی کنید.

۷- از کودکتان بخواهید اشیاء و امور نیمه تمام را تکمیل کند. پر کردن تصاویر و نقاشی‌های ناقص و جملات و داستان‌های ناتمام باعث رشد خلاقیت در کودکان می‌شود. برای او اسباب بازی‌هایی بخرید که خودش بتواند آن‌ها را به هم وصل کند و به شکل‌های مختلف دربیاورد.

انواع اسباب بازی‌ها و عروسک‌ها هم خوبند. اما وسایل بازی‌ای که از قبل سرهم شده اند، فرصت فکر کردن و تجربه کردن را از کودک می‌گیرند و باعث پرورش خلاقیت در کودکان و اختراع کردنشان نمی‌شوند.

۸- وسایل موسیقی در رشد خلاقیت در کودکان نقش بسیار مهمی دارند. همه کودکان از شنیدن موسیقی لذت می‌برند و سعی می‌کنند صدایی که می‌شنوند را تکرار کنند. وقتی کودک با ساز‌های اسباب بازی اش صدا تولید می‌کند، آواز می‌خواند و می‌رقصد، درواقع با شادی درحال بروز حالات درونی و استعداد‌های ذاتی خودش است. شما هم می‌توانید همراه کودکتان یک ساز بزنید، آواز بخوانید، کنسرت بگذارید و او را تشویق کنید.

۹- به کودکانتان اجازه دهید اشیاء بی خطر را لمس کنند. زیرا مشاهده به تنهایی حس کنجکاوی آن‌ها را ارضا نمی‌کند. مشاهده همراه با لمس، آن‌ها را در بازی‌های خیالی و اختراعات کمک می‌کند و باعث رشد خلاقیت در کودکان می‌شود.

۱۰- نقاشی کشیدن آسان‌ترین راه نمایش ایده‌ها و تخیلات بچه هاست و باعث تقویت قدرت تجسم و خلاقیت در کودکان می‌شود. وسایل نقاشی را که در همه‌ی قیمت‌ها در بازار موجودند حتما برای کودکتان فراهم کنید. به او کمی نقاشی کردن یاد بدهید و تشویقش کنید. مثلا نقاشی قشنگی که کشیده را روی دیوار اتاقش یا یخچال نصب کنید و به او پاداش بدهید.

۱۱- در چیدن اتاق کودکتان از او نظر بخواهید و آن را عملی کنید. حتی اگر دوست دارد تختش را کج بگذارد! روی دیوار اتاقش کاغذ‌های سفید بچسبانید و به او بگویید که هر طور دوست دارد روی آن‌ها نقاشی کند. این کار باعث پرورش خلاقیت در کودکان و باسلیقه شدن آن‌ها می‌شود.

۱۲- به کودکتان این امکان را بدهید که نقش‌های مختلف بازی کند. مثلا نقش یک معلم، دکتر، نانوا، خرس، گربه و یا حتی جارو برقی! این کار موجب می‌شود که کودک بتواند خودش را جای افراد، حیوان‌ها یا اشیاء مختلف قرار دهد و باعث رشد خلاقیت در کودکان می‌شود.

۱۳- بازی با کلمات نیز به پرورش خلاقیت در کودکان کمک می‌کند. البته این نوع بازی‌ها بیشتر مناسب کودکان دبستانی است. مثلا می‌توانید چند تا کلمه بگویید و از او بخواهید یک جمله یا داستان با آن‌ها بسازد. یا اینکه یک کلمه بگویید و از او بخواهید کلمات هم خانواده و مترادف و متضاد آن را پیدا کند.

همچنین بازی پیدا کردن تشابه در چیز‌های مختلف هم بازی جذابی است. مثلا از کودکتان بخواهید بگوید که گربه و کیف در چه چیز‌هایی شبیه هم هستند. یا مثلا درخت و ساعت و .... جواب‌های جالب و بامزه‌ای دریافت خواهید کرد.

۱۴- از بهم ریختگی بهم نریزید. همه ما دوست داریم دور و برمان تمیز و مرتب باشد. ولی تا کودک بی نظم نباشد آفریننده هم نخواهد بود و حتی بزرگسالان هم وقتی در حالت خلاقیت خود به سر می‌برند، همه چیز بهم می‌ریزد.

می‌توانید مکان خاصی را برای ریخت و پاش بچه در نظر بگیرید که کنترل و تمیز کردن آن برایتان راحت‌تر باشد. کم کم می‌توانید به کودکتان آموزش دهید و بخواهید که بعد از ریخت و پاش، خودش وسایل را مرتب کند. ولی جلوی ریخت و پاش کودکتان را نگیرید و باعث از بین بردن خلاقیت در کودکتان نشوید.

منبع: رادیو کودک