گشت سیار دنبال تمساح و میمون زیرزمینی

مهتاب جودکی | مانوری برای بیرون کشیدن سگ، سوسمار و میمون از بین پرندگان اهلی؛ مقابله ‏با خرید و فروش حیوانات غیرمجاز در اطراف بازار پرندگان خلیج فارس آغاز شده و نیروی انتظامی ‏هم به کمک آمده است.

بازار پرندگان اتوبان آزادگان، چنان که از اسمش برمی‌آید باید پر از پرنده ‏باشد؛ مرغ و خروس لاری و عروس هلندی و فنچ. اما کیست که نداند پنجشنبه‌ها و ‏جمعه‌ها در ضلع غربی این بازار، حیوان وحشی هم می‌شود پیدا کرد. بستگی دارد خریدار، طالب ‏چه جور حیوانی باشد؛ وحشی مثل تمساح، کوچک به قدر میمون انگشتی یا شکارچی مثل عقاب.

‏خیلی وقت است که محیط‌زیست، شهرداری و نیروی انتظامی قاچاق حیوانات را در این مرکز زیر ‏نظر گرفته‌اند. فروشندگان غرفه‌های مرکز یادشان است که دو‌سال پیش چه دعوایی در گرفت ‏بین یگان محیط‌زیست و نیروی انتظامی و بازاری‌هایی که سنجاب می‌فروختند و از کارشان کوتاه ‏نمی‌آمدند. هر‌سال مانوری برای کنترل وضع برگزار می‌شود و غرفه‌داران از ترس این‌که ‏دردسری برایشان درست نشود، خریداران حیوانات غیرمجاز را بی‌برو برگشت، رد می‌کنند.

اوضاع ‏بازار خیلی وقت است عوض شده؛ همه می‌دانند خرید و فروش گونه‌های غیرمجاز بومی و ‏غیربومی ممنوع است، اما باز هم تخلفاتی در خفا اتفاق می‌افتد. ‏

دو هفته پیش حمیدرضا تحصیلی، مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران از آغاز ‏طرح مقابله با خرید و فروش حیوانات غیرمجاز در اطراف بازار پرندگان خلیج فارس با همکاری ‏نیروی انتظامی خبر داد؛ بازاری که چند‌سال پیش برای سروسامان دادن به وضع پرنده‌فروشان ‏شهر تهران به راه افتاد و همه فروشندگان را راهی اتوبان آزادگان کرد، اما طولی نکشید که بیرون ‏مرکز، خرید و فروش انواع حیوانات رونق گرفت. به گفته تحصیلی البته ضلع غربی بازار که تخلف در ‏آن اتفاق می‌افتد، در محدوده اسلامشهر است و شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران ‏نظارتی بر آن ندارد و این بخش از اساس به‌طور غیرمجاز شکل گرفته است.

به همین دلیل است که ‏نیروی انتظامی و فرمانداری اسلامشهر و همچنین نیروی انتظامی تهران بزرگ، برای مقابله با این ‏تخلف هماهنگ شده‌اند. از زمان ابلاغ این دستور، پلیس و عوامل شرکت ساماندهی صنایع و ‏مشاغل در بازار حاضر شده‌اند. همراه با نیروی انتظامی، ۱۰ اکیپ ساماندهی زنده‌گیری سگ‌ها با ‏تجهیزات و همراه با دامپزشک در محل مستقر شده‌اند تا جلوی هر تخلفی را بگیرند. ‏

محیط‌زیست این بار بی‌خبر است
اداره محیط‌زیست استان تهران اگرچه این بار در مانور شرکت ندارد، اما در گزارش سال ٩٧ اعلام ‏کرده بود که برای پایش و برخورد با خرید و فروش حیات وحش در این مرکز ماموریت‌های ‏متعددی داشته است. علیرضا خویشتن‌دار، فرمانده یگان محیط‌زیست استان تهران به «شهروند» ‏می‌گوید: «هر‌سال با آغاز بهار بخصوص در روز‌های تعطیل، موارد بیشتری از فروش حیوانات ‏غیرمجاز در بازار پرندگان خلیج فارس به ما گزارش می‌شود. متخلفان حتی اگر در استان‌ها ‏حیوانی را زنده‌گیری کنند، برای فروش به این بازار می‌آورند و به‌طور مخفیانه می‌فروشند.

اداره ‏محیط‌زیست استان تهران هم هر‌سال مانور‌هایی برای برخورد با این موارد در این بازار برگزار می‌‏کند و آخرین مانور ما مربوط به‌سال گذشته بود، اما این دفعه خود شرکت دست به کار شده است.» ‏به گفته او طرح‌های مقابله با خرید و فروش حیوانات اغلب اواخر یا اوایل هر‌سال اجرا می‌شود و ‏درباره طرح تازه‌ای که شرکت ساماندهی مشاغل برایش برنامه ریخته، هنوز گزارشی به محیط‌‏زیست نداده‌اند. ‏

او پیش از این هم گفته بود بخش عمده بازار خلیج فارس مربوط به گونه‌های غیربومی و خارجی ‏است که باید از سوی شرکت ساماندهی مشاغل شهرداری تهران ساماندهی و نظارت شود‎. ‎‏ رسیدگی ‏به تخلفات خرید و فروش زیرزمینی حیوانات سال پیش تا آن‌جا پیش رفت که بازار خرید و فروش ‏پرندگان خلیج فارس ٢ در حوزه شهر ری هم اخطاریه پلمپ گرفت، گونه‌های بومی‌اش جمع‌‏آوری شدند و مرکز بسته شد تا تکلیفش روشن شود. ‏

خویشتن‌دار از نقش نظارتی اداره محیط‌زیست درباره این مرکز صحبت می‌کند و می‌گوید، ‏شرکت ساماندهی مشاغل باید برنامه‌های اجرای‌اش را درباره حیات وحش به این اداره گزارش ‏کند.

«محیط‌زیست نیروی ثابتی در بازار ندارد، اما گشت سیاری دارد که بخصوص در روز‌های پنجشنبه و جمعه به صورت محسوس و نامحسوس به این مرکز سرکشی می‌کند. نیرو‌های گشت موارد ‏ممنوعه را به ما گزارش می‌کنند و درباره این جرم مشهودی که اتفاق افتاده، وارد عمل می‌شویم و ‏کشف و ضبط و با متخلف برخورد می‌کنیم.

طبق تجربه، خود فروشندگان به جرم بودن فروش ‏حیوانات وحشی واقف هستند. محیط‌زیست هم گهگاه بروشور‌هایی برای اطلاع‌رسانی بیشتر در اختیار غرفه‌‏داران می‌گذارند. آن‌ها می‌دانند و اگر تخلفی بین‌شان اتفاق بیفتد به صورت مخفی است و جرم مشهود اغلب ‏خارج از محوطه غرفه‌ها صورت می‌گیرد.» ‏

از نگاه او تخلفات بازار پرندگان آزادگان نسبت به گذشته کمتر شده است: «در طول سالیان گذشته تخلفات ‏در این بازار به مراتب کمتر و دست‌کم در ملأعام و علنی انجام نشده است، مگر در حد فروش سار و ‏گنجشک‌سانان. جمع‌آوری حیوانات غیرمجاز وظیفه شرکت ساماندهی مشاغل شهرداری تهران است، در این ‏مورد آن‌ها متولی هستند و ما نقش نظارتی و کنترلی داریم، اما اگر نیاز شود با توجه به گزارش‌هایی که به ما ‏ابلاغ می‌کنند، هماهنگی می‌کنیم و وارد عمل می‌شویم.» ‏

سابقه غرفه‌داران را به محیط‌زیست اعلام نمی‌کنند
محمد کرمی، رئیس اداره نظارت بر حیات وحش استان تهران هم تأکید می‌کند که فروش گونه‌های ‏غیرمجاز همچنان در این مرکز ادامه دارد: «بازار پرندگان از اساس برای ساماندهی فروش حیوانات مجاز راه‏اندازی شده، اما در گوشه و کنار این مرکز در روز‌های تعطیل گونه‌های غیرمجاز به فروش می‌رسد و این ‏موضوعی است که باید به آن رسیدگی شود و در این‌باره ما کمک خواهیم کرد.

با این‌که از پیش فهرست ‏گونه‌های مجاز در این مرکز اعلام شده، اما بعضی فروشندگان در لوای فروش پرندگان مجاز، گونه‌های ‏غیرمجاز حیات وحش را به فروش می‌رسانند.» ‏

به گفته او این تخلفات در حالی وجود دارد که محیط‌زیست درباره نحوه غرفه‌دادن به صنف پرنده‌فروشان و ‏ماهی‌فروشان ایراد گرفته است.

«حرف ما این است که فروشندگان از پیش به ما معرفی شوند تا سابقه آن‌ها را ‏بررسی کنیم؛ چون خیلی‌ها ممکن است در سالیان گذشته پرونده داشته باشند یا بعضی محکوم شده ‏باشند و این‌ها درست کسانی هستند که برای گرفتن غرفه در این مرکز صلاحیت ندارند و نمی‌توان به آن‌ها ‏اطمینان کرد. این مسأله سبب شد ما در مکاتبات‌مان از این مرکز بخواهیم که صلاحیت این افراد را بررسی ‏کنیم.» ‏

این درخواستی است که فرمانده یگان محیط‌زیست استان تهران هم بار‌ها مطرح کرده؛ خویشتن‌دار می‌‏گوید: «متاسفانه همکاری نمی‌کنند. رسیدگی به این تخلفات همکاری جدی می‌طلبد، اما هنوز سابقه‌ای از ‏غرفه‌داران نداده‌اند و همچنان خواستار دریافت سوابق آن‌ها هستیم، هر چند می‌دانیم اغلب فروش گونه‌های ‏غیرمجاز در خارج از محدوده غرفه‌های بازار خلیج فارس اتفاق می‌افتد.

این موارد از طرف دیگر گاهی به ‏صورتی انجام می‌شود که از طرف خود مرکز هم قابل پیگیری نیست؛ مثل حمل حیوانات در وانت‌های ‏مسقف. اصرار ما بیشتر از همه بر این است که مردم با ماهیت این تخلف آشنا شوند و نبود تقاضا از طرف ‏آنها، خرید و فروش گونه‌های غیرمجاز را کمتر کند.»

‏
با حیواناتی که از متخلفان می‌گیرید چه می‌کنید؟
این‌طور که کرمی، رئیس اداره نظارت بر حیات وحش استان تهران می‌گوید، اگر حیوانی از نظر کارشناس ‏قادر باشد به طبیعت برگردد، رهاسازی می‌شود و در غیر این صورت به مرکز بازپروری پردیسان، مراکز ‏نگهداری حیوانات یا باغ وحش‌ها تحویل داده می‌شود. او این را می‌گوید و توله روباه رو به مرگی را مثال ‏می‌‎زند که همین تازگی‌ها به اداره محیط‌زیست استان تهران تحویل داده بودند: «توله روباه چند روز بیشتر ‏نداشت و سگ‌ها دوره‌اش کرده بودند.

مردم به آن دست زده بودند و برای همین مادرش هم دیگر او را که ‏‏ «بوی آدمیزاد» می‌داد، نمی‌پذیرفت. به همین دلیل در اداره محیط‌زیست برای چند روزی نگهداری شد و ‏شیری که نزدیک به شیر ماده روباه بود به آن داده شد تا کمی جان بگیرد. تا این‌که سپردیمش به یکی از ‏مراکز نگهداری از حیوانات.» ‏

‏ او به همان روباهی اشاره می‌کند که به باغ وحش صفادشت سپرده شده و در چند روز گذشته عکس‌هایی ‏از آن خبرساز شده بود. تصاویر نشان می‌داد که همه بازدیدکنندگان اجازه دارند حیوان وحشی را بغل کنند. ‏کرمی، اما توضیح می‌دهد که به این موضوع واکنش نشان داده‌اند: «جمعه پیش که عکس‌های توله روباه را ‏دیدم و متوجه شدم بازدیدکنندگان به راحتی بغلش می‌کنند و با آن عکس می‌گیرند، به باغ وحش تذکر ‏دادیم.

نامه‌ای به آن‌ها دادیم و آن‌ها هم پاسخ دادند. این‌که حیوان وحشی را بغل کنند و دستی‌اش کنند، ‏درست نیست. در نامه همچنین به توله شیری که با آن عکس می‌گیرند و همچنین جگواری که از آفریقای ‏جنوبی به این باغ وحش آورده‌اند هم تذکر دادیم، اما در جوابیه‌شان گفتند که این حیوان را از طبیعت گرفته‌‏اند. این موضوع، اما با توجه به آموزشی که در خصوص برقراری ارتباط با حیوانات، به مردم می‌دهد، توجیه‌‏پذیر نیست.» ‏

با ١٥٤٠ تماس بگیرید
به جز بازار پرندگان زینتی خلیج فارس، بازار‌های زیادی برای فروش حیوانات وحشی پیدا می‌شود؛ بخصوص که طرفداران حیوانات خانگی عجیب و غریب کم هم نیستند. متخلفان فضای مجازی تعدادشان زیاد ‏است و دسترسی بهشان هم آسان‌تر. سازمان محیط‌زیست هم از موارد اینچنینی شکایت‌های زیادی ‏دریافت می‌کند؛ اما پیداکردن آدرس‌شان چندان آسان نیست.

خرید و فروش، نگهداری و یا تبلیغات فروش ‏حیوانات در فضای مجازی و یا واقعی بدون مجوز سازمان محیط‌زیست جرم محسوب می‌شود‎.

فرمانده یگان محیط‌زیست استان تهران می‌گوید: «از آن‌جا که این موارد تخلف به صورت زیرزمینی اتفاق می‌‏افتد، در صورتی که به محیط‌زیست گزارش شوند، پیگیری می‌شوند. ما ابتدا صحت و سقم گزارش را ‏می‌سنجیم و وقتی وقوع جرم مسجل شد، حتما با ترفند‌های خاص خودمان وارد عمل خواهیم شد. ممکن ‏است پای معامله برویم و حتی اگر درخواست پیش‌پرداخت هم داشته باشند، برای جلب اطمینان انجامش ‏دهیم و سر معامله برویم و درنهایت کشف و ضبط کنیم.» ‏

به گفته او مردم می‌توانند با ١٥٤٠ تماس بگیرند، سامانه ارتباط با محیط‌زیست و همین‌طور می‌توانند به ‏طور مستقیم موارد تخلف را به یگان حفاظت محیط زیست به شماره ٧٧٣٥٩٥٦٤ گزارش بدهند. آن‌ها با دریافت ‏گزارش همکاران در محل حضور پیدا می‌کنند. ‏