درباره یک اشتباه

«دوتا ماهی جوان داشتند کنار هم شنا می‌کردند که اتفاقی به ماهی پیری رسیدند که داشت در جهت دیگری شنا می‌کرد. ماهی پیر برایشان سری تکان داد و گفت: «صبح بخیر بچه‌ها، آب چطوره؟» آن دوتا ماهی یک‌خورده شنا کردند و بعد یکی‌شان به آن یکی نگاه کرد و پرسید: «آب دیگه چه کوفتیه؟» (برگرفته از سایت ترجمان)

دیوید فاستر والاس، نویسنده آمریکایی، تأثیرگذارترین سخنرانی عمرش را با این جملات شروع کرده بود. می‌خواست بگوید چطور بعضی بدیهیات را نمی‌بینیم و برایمان وجود ندارند و بعد با مثال‌های متعدد توضیح داد که پیش‌فرض‌هایی که درمورد چیزهای مختلف در ذهنمان بست نشسته‌اند ما را به پیش می‌رانند، چون آسان و غیرارادی‌اند و منتظر خودآگاه ما نمی‌مانند. همیشه حاضرند، مثل علف‌های هرزی که اگر بهشان رسیدگی نکنی همه‌جا را می‌گیرند و روی تصمیم‌گیری‌ها و قضاوت‌هایمان تأثیر می‌گذارند. همه‌شان هم اشتباه نیستند ولی باید ازشان آگاه بود و نباید گذاشت جلوتر از عقلانیت و خودآگاه ما حرکت کنند. هفته پیش در یادداشتم درهمین صفحه از اینکه خیلی از ما تصمیممان را درمورد اتفاق بخیه گرفته‌ایم و اخبار و اطلاعات جدید هم نمی‌توانند در تصمیم ما تغییر ایجاد کنند، نوشته بودم. درباره همین پیش‌فرض‌ها گفته بودم و اینکه چرا اتفاقی مثل این هم ما را یک قدم به جلو نمی‌برند و فقط خوراک دیگری هستند برای بدیهیاتی که در ذهنمان درست کرده‌ایم.

هم‌زمان که داشتم این روند را نقد می‌کردم، خودم مرتکبش شدم. در پروسه جست‌وجو برای یافتن شماره‌ای که بشود شکایت‌ها و اعتراض‌ها را راحت‌تر با مسئولان نظام پزشکی در میان گذاشت، به صفحه اول جست‌وجوی گوگل و به تیتر سایت‌های خبری بسنده کردم که برای شکایت از تعرفه‌ها شماره ١٦٠٩ را اعلام کرده بودند. شماره را که گرفتم صدای ضبط‌شده می‌گفت این شماره اشتباه است. جست‌وجوی بیشتر نکردم و به ذهنم نرسید که می‌شود از طریق ١١٨ مطمئن شد. فرض را بر این گذاشتم که شماره‌ای اعلام کرده بودند و احتمالا چندماه هم کار کرده و بعد از کار افتاده است. با مراجعه به همان پیش‌فرض‌های ذهنی چنین نتیجه‌ای گرفتم و با بی‌ملاحظگی به‌عنوان سند در نوشته‌ام آوردم. هیچ توجیهی پذیرفته نیست، از خوانندگان نوشته قبلی‌ام بابت این بی‌دقتی عذرخواهی می‌کنم و فقط می‌توانم امیدوار باشم که خواننده این نوشته هم باشند. شماره درست برای شکایت از تعرفه‌های پزشکی ١٦٩٠ است. این‌بار که شماره را گرفتم صدای ضبط‌شده‌ گفت اگر مشکلم مربوط به امور دارویی است با شماره ١٤٩٠ و اگر امور درمان غیرتعرفه‌ای است با شماره ١٥٩٠ تماس بگیرم. اما شکایت از تعرفه‌ها، ارتباط جامعه پزشکی با مسئولان و اطلاع از تعرفه‌های مصوب و پیگیری شکایت قبلی مربوط به همین شماره ١٦٩٠ می‌شود. به اپراتور وصل شدم و پرسیدم روند شکایت از طریق این شماره چگونه است. گفت باید نام بیمار، اسم و آدرس واحد درمانی، نام پزشک و شماره تلفنم را بدهم و شماره رهگیری داده می‌شود و خودشان تماس می‌گیرند و اگر تماس گرفته نشد، با همان کد رهگیری می‌توانم شکایتم را پیگیری کنم. تجربه شاکیان و اینکه شکایت از طریق این شماره به کجا می‌رسد خودش می‌تواند موضوع خوبی برای گزارش در روزنامه باشد. اما شماره ١٤٩٠ هم که مربوط به امور دارویی است شماره مهمی است. برای اطلاع از تهیه داروهای کمیاب، مشاوره دارو و مسمومیت دارویی می‌شود با این شماره تماس گرفت. من هم همین‌ کار را کردم.

این روزها از این‌طرف و آن‌طرف می‌شنویم که واکسن آنفلوانزا کمیاب شده است. از اپراتور پرسیدم از کدام داروخانه می‌توانم واکسن آنفلوانزا تهیه کنم. آدرس و شماره داروخانه‌ای را داد. با داروخانه تماس گرفتم و گفتند که این دارو را دارند. همچنین از اپراتور خواستم شماره داروخانه‌هایی که داروی «دفروکسامین» دارند را بدهد. دفروکسامین هم داروی کمیابی است که بیشتر بیماران تحت دیالیز از آن استفاده می‌کنند. شماره دو داروخانه را داد. با هردو تماس گرفتم و هیچ‌کدام دارو را نداشتند. دوباره که با ١٤٩٠ تماس گرفتم و گفتم داروخانه‌هایی که اعلام کرده‌اید این دارو را ندارند گفت فعلا کار دیگری نمی‌توانم برایتان انجام دهم. یعنی حداقل از طریق این شماره می‌شود مطمئن شد که فلان داروی کمیاب در هیچ داروخانه‌ای وجود ندارد و باید برای تهیه‌اش فکر دیگری کرد. به‌عنوان کسی که سروکارم به دکتر و دارو زیاد می‌افتد (کیست که سروکارش نیفتد؟) از وجود این شماره اطلاع نداشتم. خوب است که وزارت بهداشت درمورد این سرویس‌ها اطلاع‌رسانی کند و ترتیبی بدهد که آدم‌های بیشتری از وجودش مطلع شوند. با شماره‌های ١٤٩٠ و ١٥٩٠ ساعت ٩ شب هم که تماس گرفتم پاسخ‌گو بودند اما شماره ١٦٩٠ همه‌روزه غیر از روزهای تعطیل از ساعت هشت صبح تا هشت شب و در روزهای پنجشنبه از هشت صبح تا یک ظهر پاسخ‌گو هستند. باید به صدای ضبط‌شده گوش داد و گاهی بهش اعتماد کرد. فقط آنکه مورد بی‌اعتمادی است ضرر نمی‌بیند، خیلی‌وقت‌ها کسی که اعتماد نمی‌کند هم دچار خسران است.