برنامه "چهل‌تیکه"؛ خاطره‌بازی‌های شبانه

فرهاد خالدی‌نیک | مدتی است که برنامه «چهل‌تیکه» درست در ساعتی که برنامه‌های پربیننده «خندوانه» و «دورهمی» پخش می‌شدند، روی آنتن شبکه نسیم می‌رود. برنامه‌ای که در فصل چهارم، گفتگو‌محورتر از قبل شده و فرصت بیشتری برای شکل‌گیری لحظاتی خاطره‌انگیز در اختیار دارد.

هرچند بخش عمده «چهل‌تیکه» به گفتگو با میهمانان برنامه و پخش تصاویری نوستالژیک از فعالیت‌های هنری آن‌ها اختصاص دارد، اما این خاطره‌بازی تنها به این محدود نمی‌شود.

کافی است میهمان برنامه اشاره‌ای به موضوعی خاص داشته باشد تا متناسب با این اشاره، پخش تصاویری از سریال‌های تلویزیونی یا فیلم‌های سینمایی بار‌ها دیده‌شده یا کمتر دیده‌شده، صحبت‌های میهمان را به‌نوعی تکمیل کند؛ تصاویری که باعث می‌شود برنامه از شکلی صرفا گفتگو‌محور خارج شده و به مجله‌ای تصویری تبدیل شود؛ مجله‌ای که باب میل انبوه مخاطبانی است که تشنه خاطره‌بازی هستند، مخاطبانی غالبا از نسل دهه‌های ۵۰ و ۶۰ که به سبب شرایط و موقعیت خاص این دهه‌ها، خوب یا بد، درست یا غلط، جور دیگری می‌اندیشیدند و به زندگی نگاه می‌کردند.

مخاطبانی نوستالژی‌باز که گذشته‌ای متفاوت را تجربه کرده‌اند و حالا با اینکه هریک به‌نوعی غرق در زندگی ماشینی و به‌شدت مادی این روزگار شده‌اند، بدشان نمی‌آید گاهی نقبی به گذشته‌ها بزنند و خاطره‌های پرپرشده دیروز را مرور کنند. در این میان استفاده مناسب تهیه‌کننده و کارگردان (الهام حاتمی) و سایر عوامل برنامه از آرشیو تلویزیون، بیش از هر چیز به چشم می‌آید.

عواملی که کارشان را جدی گرفته‌اند و کاملا مشخص است که با حداکثر توان، برای هر‌چه پربارترکردن برنامه تلاش کرده‌اند؛ تلاشی که به نظر می‌آید جواب داده تا این روز‌ها «چهل‌تیکه» به‌عنوان یکی از معدود برنامه‌های درخور توجه تلویزیون شناخته شود.

برای بسیاری از مردمی که حالا شاید هیچ چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای در برابر خود نمی‌بینند، زیستن در خاطرات شیرین گذشته یکی از راه‌های تحمل این زندگی سخت و دشوار محسوب می‌شود. خاطراتی که از نوار‌های کاست و ویدئوی حاضر در دکور برنامه شروع می‌شوند و با مرور خاطرات میهمانان، در طول مدت برنامه مدام خودنمایی می‌کنند.

با‌این‌حال «چهل تیکه» تنها در قالب یک گفت‌وگوی تلویزیونی تعریف نمی‌شود و با اضافه‌شدن سایر بخش‌ها، بسته‌ای متنوع در برابر دیدگان مخاطبان برنامه قرار می‌گیرد؛ بخش‌هایی مانند استندآپ‌کمدی آغاز برنامه و پرداختن به موسیقی‌های خاطره‌انگیز در انتهای برنامه.

با‌این‌حال هرچه موسیقی‌های پایانی جالب و جذاب می‌نماید، مونولوگ‌های طنازانه مجری برنامه (محمدرضا علیمردانی) آن‌چنان که باید بامزه و تأثیرگذار از آب درنیامده است.

شاید علت اصلی این امر را باید در ویژگی‌های شخصی علیمردانی جست‌وجو کرد. صداپیشه توانمندی که هرچند بار‌ها و بار‌ها با قدرت صدایش توانایی‌های خویش را ثابت کرده است، اما در قاب جادویی تلویزیون، آن‌چنان که باید طناز و مسلط به نظر نمی‌رسد!

این‌چنین است که عوامل برنامه در این شرایط خاص کرونایی که امکان حضور تماشاگران وجود ندارد، به افزودن خنده‌های ضبط‌شده به تک‌گویی‌های مجری روی آورده‌اند که در لحظاتی اضافه، بی‌جا و فاقد کارکرد لازم می‌نمایند.

از سویی دیگر گاهی علیمردانی از میهمانان برنامه تعریف و تمجید‌های مبالغه‌آمیزی می‌کند و عکس‌العمل‌هایی نشان می‌دهد که ممکن است در دیدگاه بینندگان برنامه، مصنوعی و تحمیلی به نظر برسد. مسلما این نقاط ضعف برای علیمردانی که یکی از چهره‌های مستعد تلویزیونی است، به‌سادگی جبران‌شدنی است.

یکی از عوامل موفقیت «چهل‌تیکه»، بهره‌جستن از تیم محتوایی چند‌نفره‌ای است که پیداست در اتاق فکر برنامه به‌خوبی خوراک لازم را در اختیار نویسندگان برنامه قرار داده و نقش پررنگی در ارتقای کیفی «چهل‌تیکه» ایفا می‌کنند.

حضور افراد بادانشی، چون دکتر مازیار معاونی در تیم محتوایی برنامه از نکات ذی‌قیمتی است که اثرات مثبتش در خروجی نهایی «چهل‌تیکه» قابل ردیابی است. برنامه‌ای که به نظر می‌رسد با ادامه چنین روند رو‌به‌جلویی، حالا حالا‌ها میهمان خانه‌های ایرانیان نوستالژی‌باز خواهد بود.