چرا بورس به تعادل نمی‌رسد؟

فرادید | شاخص بورس در طول روز‌های اخیر دوباره روند ریزشی در پیش گرفته است، به شکلی که در طول چهار روز کاری اخیر افت بیش از ۷ درصدی و حدود ۱۱۴ هزار واحدی را به ثبت رسانده است. شاخص کل بورس درحالی که ابتدای هفته جاری به یک میلیون و ۵۲۰ هزار واحد رسیده است بود، حالا در پایان هفته به کف کانال یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحد بازگشته است. این در حالی است که کارشناسان بازار سرمایه انتظار داشتند پس از یک اصلاح موقت، بازار سهام به مسیر تعادلی برگردد.

به گزارش فرادید، در آخرین روز کاری بورس تهران، شاخص کل افت یک درصدی و ۱۴ هزار و ۸۷۰ واحدی را به ثبت رساند. تا بازدهی معامله گران بازار سهام در هفته چهارم آذرماه منفی به پایان برسد. البته ریزش شاخص کل در آغاز بازار حدود ۲۸ هزار واحد بود، اما در نیمه دوم بازار، تقاضا قدری به عرضه غلبه کرد و توانست ۱۳ هزار واحد از افت امروز را پس بگیرد.

اما همچنان عرضه در سهم‌های شاخص ساز بالاست و سهم‌های کوچک هم امروز به روند نزولی اضافه شدند، تا شاخص هم وزن هم افت ۱.۰۵ درصدی را ثبت کند.

البته ارزش معاملات بر خلاف روز‌های اخیر یک رکورد تاریخی برجای گذاشت و مجموع معاملات بازار بورس و فرابورس به بیش از ۳۲ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان رسید. در میان سهم معامله گران بورس ۱۳ هزار و ۸۶۶ میلیارد تومان و معامل گران فرابورس نیز ۱۹ هزار و ۴۷ میلیارد برگه سهام، حق تقدم و اوراق مالی خرید وفروش شد. البته باید به این نکته هم توجه داشت که روز‌های چهارشنبه معاملات اوراق مرابحه دولتی انجام می‌شود. به عبارتی حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان از این رقم مربوط به معاملات اوراق اراد، افاد و اخزا و ... است.

با این حال، با وجود بازگشت معاملات بورس به روز‌های تاریخی و صعود ارزش معاملات به ۲۰ هزار میلیارد تومان، اما باز هم شاخص کل با افت حدود ۱۵ هزار واحدی بسته شد.

نوسان بالای بورس در طول روز‌های اخیر باعث شده تا شاخص کل بار دیگر با کف کانال یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحد بازگردد. در این میان فعالان بازار سهام علت این نوسان و ریزش‌های بزرگ را عدم اعتماد مردم به سود آوری بورس، اوراق مرابحه، کسری بودجه، عدم نظارت بر عملکرد حقوقی ها، نداشتن سازمان واحد برای سرمایه گذاران خرد و حقیقی‌ها می‌دانند.

اما در این میان دسته ای از کارشناسان بازار سرمایه، علت نزولی شدن شاخص کل را در طول روزهای اخیر نوسان گیر بازارگردان ها می دانند. حمید اسدی، کارشناس بازار سهام در این رابطه معتقد است که باید به منظور جلوگیری از نوسان‌گیری بازارگردان‌ها محدودیت‌هایی در خرید سهم‌ها اعمال شود.

او می گوید که بازگشت شاخص کل بستگی به دو عامل دارد؛ اول اینکه باید سریعا محدودیت‌هایی برای بازارگردان‌ها در خرید سهام وضع شود. عامل دوم هم حمایت از بازار سرمایه از طریق صندوق تثبیت بازار سرمایه است.

محمد خبری زاد، دیگر کارشناس بازار سهام در این رابطه گفته با وجود اینکه قیمت‌های جهانی افزایش پیدا کرده و خبرهای خوب درطول چند روز گذشته به بازار سهام مخابره شده بود، اما روند بازار سهام به دلیل نوسان‌گیری برخی بازارگردان‌ها نزولی شد و اعتماد از بین رفت.

پس از آنکه بازار سهام ۹۳ روز ریزشی را پشت سر گذاشت، شاخص کل با ثبت ۸۰۰ هزار واحد افت، از کف کانال خود را به کانال یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد رساند. اما حالا در اتفاقی عجیب بار دیگر شاخص کل در چهار روز ۱۱۴ هزار واحد ریخت. این در حالی بود که در طول یک هفته اخیر خبر‌های مثبتی همچون احتمال بازگشت به برجام با قطعی شدن انتخاب جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور منتخب آمریکا و در کنار آن چراغ سبز به بررسی مجدد لوایح مربوط به FATF سبب شکل‌گیری انتظار برای تقلیل ریسک‌های سیستماتیک شده بود. اما باز هم بازار دچار نوسان‌های بزرگ شد.

در این زمینه کارشناسان اقتصادی معتقدند که بازار سرمایه زمین بازی دولت است و در چنین شرایطی ریسک سرمایه گذاری بالا می‌رود. این گروه از کارشناسان می‌گویند که دولت به این بازار نگاه ابزاری دارد، از این رو سهامداران حقیقی با کوچک‌ترین سیگنالی از این بازار می‌گریزند. پیشنهاد این دسته از کارشناسان اقتصادی پایبندی دولت به اعتماد سهامداران حقیقی و توجه .واقعی به بازار سرمایه است.

اما در این میان گروه دیگری از کارشناسان بازار سرمایه این نوسان‌ها و رکورد‌ها را کاملا طبیعی ارزیابی می‌کنند. حمیدرضا فرهادی، کارشناس بازار سرمایه در این باره می‌گوید: "تقریبا هر سال پس از گذر از یک سال تورمی، بازار‌ها و از جمله بازار سرمایه مدتی دچار رکود می‌شود. بر این اساس می‌توان گفت روند کنونی بازار نگران‌کننده نیست. چراکه رشد منطقی بازار سهام از دی ماه آغاز می‌شود. "

او همچنین گفته که پیروزی بایدن در انتخابات قطعی شده و هنوز سیاست خارجی کشور ما در مقابل آمریکا و سیاست این کشور نسبت به ایران مجهول است و بازار‌ها در حالت بلاتکلیفی به سر می‌برند. از این رو احتمالا از دی ماه هم بازار‌ها از رکود خارج می‌شود و هم سیاست خارجی ایران مشخص شده است.

در این میان دسته‌ای از کارشناسان بازار سرمایه معتقدند که بازار سرمایه شبیه به هیچ بازاری در حوزه سزمایه گذاری نیست و در واقع بازاری پر ریسک است، از این رو این نوسان نه تنها غیر طبیعی نیست، بلکه طبیعی و ذات بازار سهام است.

این گروه می‌گویند که دقیقا همین نوسان‌هاست که باعث می‌شود در بلندمدت ارزش یک دارایی در بازار‌های مالی به ارزش ذاتی آن نزدیک شود. اما آنچه خود این ارزش ذاتی را مشخص می‌کند به جز آنچه در قامت عوامل بنیادین نظیر مقدار تولید، میزان فروش، قیمت و تمامی متغیر‌های اثرگذار به‌عنوان عوامل بنیادی در تخمین ارزش یک دارایی در نظر بگیریم، مقوله «ریسک» است. در واقع این متغیر ریسک است که به ما می‌گوید یک دارایی با توجه به تمامی عوامل یاد شده در پایان یک دوره زمانی معین چقدر می‌ارزد.