سفر در زمان؛ ضیافت اسرارآمیز در زاگرس؛ گردهمایی ۱۱ هزار سال پیش ایرانیان چگونه تاریخ را تغییر می‌دهد؟
تحقیقات جدید نشان می‌دهد، ۱۱ هزار سال پیش در زاگرس ایران، گرازهایی برای جشن‌های تشریفاتی از بیش از ۷۰ کیلومتر دورتر به محل مهمانی آورده شده‌اند، هدایایی که به نمادی از پیچیدگی اجتماعی جوامع پیش‌کشاورزی تبدیل شد.
وب‌سایت خبری و تحلیلی The Conversation از مطالعه‌ای جدیدی خبر داد که اخیرا در نشریه Communications Earth & Environment منتشر شده است. در این پژوهش پرده از راز یک مهمانی بزرگ در ایران و کوه‌های زاگرس برداشته شده است؛ جشنی که حدود ۱۱ هزار سال پیش یعنی قبل از آغاز دوران کشاورزی، تمامی مهمانان برای ورود به آن ۱۹ جمجمه گراز وحشی از مناطق دوردست جمع‌آوری کردند و با خود به مهمانی آوردند.
حدود ۱۱ هزار سال پیش، در کوه‌های زاگرس ایران، مردمانی برای یک ضیافت بزرگ گرد هم آمدند. آنها گراز‌های وحشی را از مناطق دوردست شکار کرده و به محل جشن آوردند، هدایایی که فراتر از غذا، نمادی از فرهنگ و ارتباط اجتماعی بودند.
شاید برایتان پیش آمده باشد که در راه رفتن به مهمانی شام، سری به فروشگاه بزنید و یک هدیه بخرید. آیا اولین چیزی که به چشمتان خورد را برمی‌دارید یا لحظه‌ای مکث می‌کنید تا درباره انتخابتان فکر کنید؟ اینکه این محصول از کجا آمده، برایتان مهم است؟
انسان‌هایی که ۱۱ هزار سال پیش در غرب ایران زندگی می‌کردند، همین حس را تجربه می‌کردند، هر چند شکل آن کمی متفاوت بود.
در جدیدترین پژوهش، بقایای یک ضیافت باستانی در محوطه‌ای به‌نام آسیاب در کوه‌های زاگرس بررسی شده است؛ جایی که مردمان آن دوران برای جشنی جمعی دور هم آمده بودند.
در این مکان، ۱۹ جمجمه گراز وحشی یافت شد که به شکلی منظم درون یک گودال در یک ساختمان گرد دفن شده بودند. روی جمجمه‌ها آثار بریدگی دیده می‌شود که نشان می‌دهد این حیوانات برای غذا مصرف شده‌اند.
اما پرسش مهم این بود که این گرازها از کجا آمده‌اند؟
دندان گرازها چه پیامی داشت؟
برای پاسخ به این پرسش، مینای دندان پنج گراز بررسی شد. الگو‌های میکروسکوپی رشد دندان و ترکیب شیمیایی آن، این امکان را داد تا فهمیده شود که این حیوانات در چه محیط‌هایی زندگی کرده‌اند.
نتایج نشان داد که دست‌کم برخی از آنها از فاصله‌ای دور، حدود ۷۰ کیلومتر یا بیشتر، به محل جشن آورده شده‌اند، یعنی سفری معادل دو یا چند روز، آن هم در مسیر‌های کوهستانی سخت‌گذر.
اینکه این گرازها از مناطق دور آورده شده‌اند، در حالی‌که حیوانات مشابهی در همان نزدیکی وجود داشته است، نشان می‌دهد که این کار یک تلاش نمادین و اجتماعی بزرگ بوده است.
ضیافتی پیش از آغاز دوران کشاورزی
شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که جشن‌ها و ضیافت‌ها معمولا در جوامعی دیده می‌شوند که به کشاورزی وابسته‌اند و غذای اضافه تولید می‌کنند. حتی برخی معتقدند همین ضیافت‌ها، یکی از دلایل آغاز کشاورزی بوده‌اند، گرچه این نظریه همچنان محل بحث است.
اما نکته جالب در مورد ضیافت «آسیاب» این است که مربوط به دورانی پیش از کشاورزی است، یعنی زمانی که مردم هنوز شکارچی-گردآورنده بودند.
این ضیافت، نه تنها مردمی از مناطق دور را گرد هم آورده، بلکه آنها برای حضور، تلاش زیادی کرده‌اند و هدایایی با بار نمادین و فرهنگی به جشن آورده‌اند؛ چیزی شبیه همان دقتی که امروز برای انتخاب هدیه‌ای خاص داریم!
در سراسر جهان، غذا بخش جدایی‌ناپذیر فرهنگ و آیین‌های اجتماعی است. جشن‌ها، اعیاد و مناسبت‌ها همیشه با غذا همراه‌اند. کریسمس بدون شام مخصوصش، عید فطر بدون شیرینی و غذای سنتی، یا عید فِسَح بدون سوپ سنتی، قابل تصور نیست.
غذا همچنین یکی از مهم‌ترین هدایای فرهنگی است، به ویژه اگر ریشه در مکان یا سنتی خاص داشته باشد. پنیر فرانسوی، گوشت کروکودیل استرالیایی یا مرغ سیاه کره‌ای، نمونه‌هایی از این‌گونه هدایای نمادین هستند.
مردم باستان هم این نکته را به خوبی می‌دانستند. ضیافت، فرصت تبادل و نمایش ارزش‌های اجتماعی بود؛ نوعی زبان غیرکلامی برای گرامیداشت مکان، حافظه جمعی، و پیوند‌های انسانی.
پژوهش‌های پیشین نشان داده‌اند که در ضیافت‌های باستانی مانند آنچه در استون‌هنج بریتانیا رخ داده، است، مردم خوک‌هایی را از مناطق مختلف برای جشن‌ها می‌آوردند. حالا، یافته‌های جدید ما در «آسیاب»، نخستین سند از این رفتار در دوره پیشاکشاورزی است.
دندان‌ها، آرشیوی از زندگی هستند!
شاید عجیب به نظر برسد، اما دندان‌ها مانند درختان رشد می‌کنند و لایه‌هایی دارند که رشد روزانه و تغییرات تغذیه‌ای را ثبت می‌کنند.
در این مطالعه، دندان‌های گرازها طوری برش داده شد که بتوان لایه‌های روزانه مینای دندان را زیر میکروسکوپ دید و تحلیل کرد. با استفاده از ایزوتوپ‌ها، مشخص شد که برخی از این گرازها احتمالا از فاصله‌هایی بیش از ۷۰ کیلومتر آمده‌اند. به‌احتمال زیاد، این حیوانات در مناطق دور شکار شده و برای شرکت در جشن به این مکان منتقل شده‌اند.
همان‌طور که امروز یک هدیه خوب می‌تواند نماد دقت، احترام و دوستی باشد، آن گرازها نیز نمادی از ارزش، تلاش و پیوند اجتماعی بوده‌اند. در فرهنگی که بر پایه شکار و تعامل انسانی استوار بوده، این گرازها تنها گوشت نبودند، آنها حامل معنا و هویت اجتماعی بودند.
منبع: رویداد24
