تصاویر؛ بازگشت «سووشون»؛ منتقدان درباره این سریال چه می گویند؟

حدود یک ماه پس از توقیف اولیه ، با خبر رفع توقیف و آغاز مجدد تبلیغات، «سووشون» دوباره در صف پخش قرار گرفت و طبق شنیدهها، قرار است قسمت دوم آن در هفته اول مرداد ۱۴۰۳ منتشر شود.
فرادید| سریال «سووشون» به کارگردانی نرگس آبیار، از همان روزهای آغازین تولید تا پخش، پر از حاشیه و بحث بوده است. این مجموعه که اولین قسمت آن در تاریخ ۹ خرداد منتشر شد، تنها ساعاتی پس از انتشار با دستور مقامات قضایی توقیف و پلتفرم پخشکننده آن یعنی نماوا نیز از دسترس خارج شد.
به گزارش فرادید، این اتفاق، به موجی از نگرانیها درباره سرنوشت این پروژه پرهزینه دامن زد. با این حال، حدود یک ماه پس از توقیف اولیه، با خبر رفع توقیف و آغاز مجدد تبلیغات، «سووشون» دوباره در صف پخش قرار گرفت و طبق شنیدهها، قرار است قسمت دوم آن در هفته اول مرداد ۱۴۰۳ منتشر شود.
این سریال که فیلمبرداری آن چهار سال به طول انجامیده، قرار است در سه فصل ۱۰ قسمتی (مجموعاً ۳۰ قسمت) به مخاطبان ارائه شود. جالب است بدانید که این اثر با بودجهای فراتر از ۲۰۰ میلیارد تومان، به عنوان یکی از گرانترین تولیدات شبکه نمایش خانگی ایران شناخته میشود؛ به طوری که سرمایهگذار پروژه اعلام کرده برای هر قسمت حدود ۸ میلیارد تومان هزینه شده است. این رقم، در مقایسه با میانگین ۳ میلیارد تومان برای هر قسمت از یک سریال معمولی در این صنعت، نشان از سرمایهگذاری هنگفت در «سووشون» دارد.
داستان سریال «سووشون»
«سووشون»، اولین اقتباس تصویری از رمان مشهور و پرمخاطب سیمین دانشور، روایتگر داستان «زری» است. داستان در دل جنگ جهانی دوم و دوران اشغال ایران به دست متفقین، به ویژه در شهر شیراز، اتفاق میافتد. زری، زن تحصیلکرده و بااصالتی است که در جامعهای مردسالار، میان مسئولیتهای خانوادگی، عقاید شخصی و فشارهای اجتماعی دست و پنجه نرم میکند.
او همسر «یوسف»، مردی عدالتخواه و مخالف سرسخت سلطه بیگانگان است. یوسف با خودداری از فروش آذوقه به متفقین، خانوادهاش را با پیامدهای ناگواری روبرو میسازد. پس از قتل یوسف به دست نیروهای بریتانیایی، داستان حول محور تلاش زری برای کشف حقیقت این جنایت و رسوا کردن عوامل آن پیش میرود. این سریال، ضمن اقتباسی آزاد از رمان اصلی، درونمایه مقاومت یک زن در برابر قدرتهای فاسد و ستم را حفظ کرده است.
نقد و بررسی سریال «سووشون»
اقتباس سینمایی از یک اثر ادبی، به ویژه رمانی کلاسیک و پرطرفدار مانند «سووشون»، همواره با چالشها و انتظارات بالایی روبروست. «سووشون» نیز از این قاعده مستثنی نیست و از همان قسمت اول با نقدهای متفاوتی مواجه شد.
یکی از عمدهترین نقدها، مربوط به «وفاداری به رمان» است. منتقدان معتقدند که نحوه روایت و زمانبندی در سریال با کتاب متفاوت است. در رمان، روایت زری خطی و رو به جلو پیش میرود، اما در سریال، زری روایتگر گذشتههاست و داستان زندگیاش را از لابلای خاطرات و رویاهایش به تصویر میکشد که میتواند برای بخشی از مخاطبان کتاب، پیچیده و گیجکننده باشد. همچنین، برجستهسازی برخی شخصیتها مانند مراد و سودابه هندی (با بازی آزاده صمدی) در سریال، نسبت به رمان محسوستر است.
«زبان شاعرانه» و «سیالیت ذهنی» سیمین دانشور، بخش مهمی از هویت رمان را تشکیل میدهد که انتقال آن به مدیوم تصویر و دیالوگ، دشواریهای خاص خود را دارد. منتقدان بر این باورند که این موضوع باعث شده قسمت اول سریال تا حدودی «پیچیده، گنگ و مغشوش» به نظر برسد.
انتخاب بازیگران اصلی، بهنوش طباطبایی در نقش زری و میلاد کیمرام در نقش یوسف، نیز با واکنشهایی همراه بوده است. برخی منتقدان لهجه شیرازی آنها را غیرطبیعی و بازیهایشان را گاهی «تصنعی» دانستهاند. همچنین، نگرانیهایی درباره توانایی میلاد کیمرام در ایفای نقش یوسف به عنوان یک روشنفکر با تحلیل سیاسی و زبان استعاری، و نیز توانایی بهنوش طباطبایی در نمایش تحول زری از زنی منفعل به زنی مقاوم، مطرح شده است.
از سوی دیگر، «تناقضات تاریخی» در نمایش شیراز دهه ۲۰ شمسی نیز مورد توجه قرار گرفته است. با وجود اینکه داستان در دوران قحطی و اشغال میگذرد، منتقدان معتقدند که در قسمت اول اثری از قحطی و کمبود آذوقه به چشم نمیخورد و حتی فضای لوکس عروسی اغراقآمیز به نظر میرسد. همچنین، عدم وجود وسایل نقلیه سنتی مانند اسب و درشکه و تمرکز بیش از حد بر ماشینها، با واقعیت آن دوران همخوانی ندارد.
با این حال، «سووشون» با وجود این نقدها، تلاش کرده در کلیات به روح رمان اصلی وفادار بماند. بازسازی دقیق جزئیات مراسم عروسی و نزدیک شدن مریم سعادت در نقش عزتالدوله به شخصیت اصلی، از نقاط قوت اشاره شده است. این سریال با رویکردی زنمحور از سوی نرگس آبیار، سعی دارد حال و هوای آن دوران پرتلاطم را به تصویر بکشد. اکنون باید دید با پخش قسمتهای آتی، این مجموعه میتواند از چالشها عبور کرده و رضایت مخاطبان و منتقدان را جلب نماید.
بازیگران سریال «سووشون»
از جمله بازیگران سووشون میتوان به بهنوش طباطبایی، میلاد کیمرام، فرشته صدرعرفایی، سام درخشانی، مریم سعادت، ترلان پروانه، آرمین رحیمیان، مزدک میرعابدینی، بابک کریمی، مجید صالحی و آزاده صمدی اشاره کرد.
ماجرای توقیف، رفع توقیف و حواشی سریال «سووشون»
همانطور که پیشتر اشاره شد، «سووشون» تنها ساعاتی پس از انتشار قسمت اول در ۹ خرداد، با حواشی جدی مواجه و به دستور مقامات قضایی توقیف شد. این اتفاق، به فیلترینگ پلتفرم نماوا نیز انجامید. خبرگزاری میزان، وابسته به قوه قضاییه، دلیل این توقیف را «عدم دریافت مجوزهای قانونی» و تخلف نماوا را علت مسدود شدن آن اعلام کرد. این در حالی بود که پیش از آن، زمزمههایی مبنی بر دریافت مجوز تولید و پخش از ساترا برای این سریال شنیده میشد.
یکی دیگر از حواشی مهم، به جشن امضای کتاب «سووشون» در نمایشگاه کتاب بازمیگردد. نرگس آبیار و بهنوش طباطبایی در مراسمی شرکت کردند که با واکنش منفی جامعه ادبی مواجه شد. منتقدان این اقدام را سوءاستفاده از نام و میراث سیمین دانشور دانستند. در پی این انتقادات، تصاویر مربوطه از صفحه رسمی سریال در اینستاگرام حذف شد و عوامل اعلام کردند که تنها کارتپستالهایی با طرح سریال را امضا کرده بودند.
با این وجود، با گذشت بیش از یک ماه از توقیف، در نیمه تیر ماه خبر رفع توقیف «سووشون» منتشر شد. در شرایط فعلی کشور، به نظر میرسد نمایش اثری که از استبداد و استعمار سخن میگوید و نوعی انسجام و ملیگرایی را نشان میدهد، میتواند قابل تأمل و درست باشد. طبق اعلام عوامل، مجوز آغاز تبلیغات سریال صادر شده و قرار است قسمت دوم «سووشون» از هفته اول مرداد ۱۴۰۳ پخش خود را از سر بگیرد.