کشف «ناف دایناسور» در فسیل ۱۳۰ میلیون ساله!

فرادید| در موزۀ تاریخ طبیعی سنکنبرگ آلمان، سفیری فوق‌العاده از گذشته‌های دور حضور دارد که حالا به کانون توجه تبدیل شده است: دایناسوری به اندازه سگ به نام Psittacosaurus که حدود 130 میلیون سال پیش مرده است.

به گزارش فرادید؛ این موجود به قدری خوب حفظ شده که دانشمندان می‌توانند با وضوحی حیرت‌انگیز، ظریف‌ترین جزئیات پوست آن را ببینند.

رشته‌هایی که در امتداد دم این دایناسور دیده می‌شوند، نخستین ساختارهای پوستی غیر-پولکی بودند که تا به حال روی یک ornithischian شناسایی شده‌اند؛ اورنیتیشین‌ها گروه بزرگ و متنوعی از دایناسورها شامل Psittacosaurus، Triceratops و Stegosaurus هستند.

این نمونه که به طور رسمی با نام SMF R 4970 شناخته می‌شود، در دهه 1990 در بحبوحه قاچاق فسیل‌، پس از سفر در ایالات متحده و اروپا، نهایتا در سال 2001 به موزۀ سنکبرگ رسید. از آن زمان تاکنون، این دایناسور یکی پس از دیگری شگفتی‌هایی خیره‌کننده به همراه داشته است.

فسیل‌های پوست دایناسور ناشناخته نیستند: برای نمونه، مناطقی از فلس‌ها در فسیل هادروسورهای آمریکای شمالی (اردک‌منقاران) سالم مانده است. اما این مورد اخیر احتمالاً بیشترین پوست سالم‌مانده‌ی یک دایناسور غیرپرنده را دارد که حتی حاوی بقایایی از رنگدانه ملانین است. جِیکوب وینتر، دیرین‌شناس دانشگاه بریستول بریتانیا که از نزدیک این دایناسور را مطالعه کرده، این فسیل را گنجینه می‌داند.

سال 2016، مطالعه‌ای توسط دیرین‌‌شناس جیکوب وینتر انجام شد که نشان داد این دایناسور دارای پشت تیره و شکم روشن بوده است؛ نوعی استتار به نام ضدسایه. به احتمال زیاد این دایناسور در زیستگاه‌هایی با نور پراکنده مانند جنگل‌ها زندگی می‌کرده است.

این فسیل همچنان شگفتی‌‌آفرینی می‌کند. سال 2021، تیمی به رهبری وینتر دریافتند این تنها دایناسور غیرپرنده‌ی شناخته‌شده با مجرای دفع سالم است، یک روزنه‌ی چندمنظوره برای اجابت مزاج، ادرار و رابطه جنسی. سال گذشته، محققانی که در حال مطالعه عمیق روی فلس‌های دایناسور بودند، اعلام کردند که «ناف شکم» آن را شناسایی کرده‌اند.

اردک‌منقاران تا حدی شبیه تمساح‌سانان زنده هستند، با این تفاوت که دو زبانه‌ی تیره رنگ آنها، بیرون‌آمدگی مشخصی دارد. این ساختار ظاهراً در محیط‌های اجتماعی و جنسی تبلیغی برای اردک‌منقاران بوده است.

سال 2022، تحقیقات دیرین‌شناسان فیل بِل، کریستوف هندریکس، توماس جی. کی و مایکل پیتمن منجر به کشف جای زخمی شد که در آن بند ناف دایناسور به غشاهای مختلف داخل تخم می‌چسبد.

مترجم: زهرا ذوالقدر