عبور بورس از ریسک غیراقتصادی؟

پس از چهار افت پیاپی، شاخص سهام روز گذشته صعود چشمگیر ۳۵۷۴ واحدی را تجربه کرد و به نیمه کانال ۲۳۷ هزار نزدیک شد. به‌نظر می‌رسد با فروکش کردن هیجانات مربوط به تنش‌های منطقه‌ای پایان هفته، بورس‌بازان مجددا به پتانسیل‌های اقتصادی بازار سهام توجه می‌کنند.

این مساله سبب شد با وجود پایین ماندن ارزش معاملات، قیمت‌ها بر مدار صعود قرار گیرند. تحلیلگران معتقدند بر خلاف هفته‌های گذشته که عموما فشار تقاضا به رشد سهام کمک می‌کرد، این بار به‌نظر می‌رسد عقب‌نشینی سمت عرضه به این روند کمک کرد.

شاخص کل بورس تهران پس از تجربه اصلاح ۴ روزه و بازگشت ۸/ ۱ درصدی، روز گذشته دوباره در مسیر رشد قرار گرفت و با تجربه جهش ۳۵۷۴ واحدی علاوه بر جبران یک روزه بخش بزرگی از ریزش روز‌های اخیر، به عدد ۲۳۷ هزار و ۴۶۰ واحد رسید. عبور تدریجی بورس از ریسک‌های غیراقتصادی و بازگشت آرامش به معاملات روزانه در کنار نگاه سرمایه‌گذاران به گزارش‌های سالانه شرکت‌های بورسی در سال ۹۷ و انتظار برای ارائه عملکرد مالی موفق قبل از برگزاری مجامع شرکت‌های بزرگ، از دیگر دلایل بازگشت شاخص کل از مسیر نزولی به شمار می‌آید.

روز گذشته شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با تجربه رشد ۵/ ۱ درصدی در فاصله ۸۰۰ واحدی از سقف تاریخی خود قرار گرفت و بخش بزرگی از اصلاح چهار روزه خود را جبران کرد. رشد شاخص سهام طی معاملات روز گذشته پس از تجربه اصلاح ۸/ ۱ درصدی شاخص کل با ایجاد آرامش روانی ناشی از کاهش تنش‌های منطقه‌ای و عبور از انواع ریسک‌های غیرسیستماتیک بورسی، بیش از هر چیز با چشم‌انداز سودآوری سهام شرکت‌ها منطبق است.

از جمله ریسک‌های غیرسیستماتیک بورسی می‌توان در مرحله اول به ریسک‌های تحریمی، ریسک عدم تصویب لوایح FATF و در مرحله بعد ریسک ناشی از تنش‌های منطقه‌ای و جنگ تجاری اشاره کرد. کمرنگ شدن تدریجی این ریسک‌ها با گذشت زمان و فاصله گرفتن از منطقه ترس سرمایه‌گذاران، از مهم‌ترین عوامل بسترساز برای انتخاب رویکرد منطقی سرمایه‌گذاری بدون تاثیرپذیری از عوامل فوق به شمار می‌آید.

در این خصوص واکنش بازار‌های موازی نظیر بازار ارز و قیمت جهانی نفت و بازگشت آرامش به این بازار‌ها در داخل و خارج از مرز‌ها سیگنال قدرتمندی درخصوص کاهش ریسک‌های پیرامونی می‌دهد. در چنین مختصاتی سرمایه‌گذاران می‌توانند با حفظ آرامش بیشتر به انتخاب سهام با چشم‌انداز سودآوری بیشتری بپردازند.

برقراری آرامش یکی از نشانه‌های اقبال پول‌های سرگردان به سهم‌هایی با پشتوانه بنیادی قدرتمندتر و با دید سهامداری خواهد بود. یکی دیگر از عوامل مهم حمایت کننده از قیمت سهام، نگاه سرمایه‌گذاران به مجامع شرکت‌های بورسی در آخرین فرصت‌های برگزاری مجامع شرکت‌ها با سال مالی پایان اسفند‌ماه و انتظار تقسیم سود قابل توجه پس از تجربه یک سال پر رونق برای اکثر قریب به اتفاق صنایع بورسی با تکیه بر رشد نرخ دلار نیز از مهم‌ترین دلایل حفظ تقاضا برای سهام شرکت‌های بورسی پس از تجربه رشد معنادار قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای است.

این سبک از اقبال سرمایه‌گذاران با توجه به فاصله گرفتن بسیاری از شرکت‌های بورسی از مراحل طرح‌های توسعه‌ای و قدرتمندتر شدن وضعیت نقدینگی، احتمال تقسیم سود در مجامع سالانه را افزایش داده و عاملی برای جذب نقدینگی مجدد یا حفظ سهامداری برای شرکت در مجامع بورسی در پایان تیرماه به شمار می‌آید. هرچند رشد قیمت‌ها و به اصطلاح پیش‌خور کردن سود تقسیمی مورد انتظار در مجامع بورسی می‌تواند از جذابیت این موضوع تا حد زیادی بکاهد.

عقب‌نشینی فروشندگان یا جسارت خریداران؟
پس از راه‌اندازی فاز سوم سامانه مدیریت ریسک خرید اعتباری از ابتدای تیرماه، با توجه به تغییرات ایجاد شده درخصوص نحوه اعتباردهی کارگزاران به مشتریان، سکته موقتی در معاملات روزانه به وجود آمده‌است. این موضوع خود را در حجم و ارزش معاملات روزانه به‌طور واضح نشان داده است، اما به نظر می‌رسد با مشخص شدن اوضاع و تطبیق تدریجی سرمایه‌گذاران با قوانین و مقررات جدید، رفته رفته شاهد بازگشت به تعادل جدید در سطوح جدید ارزش معاملات روزانه باشیم.

حجم و ارزش معاملات کماکان در سطح پایینی نسبت به میانگین یک‌ماه گذشته است و گردش نقدینگی در معاملات روزانه فاصله معناداری با میانگین این متغیر در فصل بهار دارد. ارزش معاملات خرد روز یکشنبه در بورس تهران بدون درنظر گرفتن معاملات عرضه اولیه سیمرغ ۷۰۷ میلیارد تومان بود.

این سطح از ارزش معاملات در قیاس با میانگین روزانه ۱۲۲۵ میلیارد تومانی خرداد، از عقبگرد ۴۲ درصدی ارزش معاملات روزانه در روز گذشته نسبت به میانگین خرداد خبر می‌دهد. میانگین ارزش معاملات روزانه در اولین فصل سال نیز رقمی در حدود ۱۱۰۰ میلیارد تومان است. میانگین ارزش معاملات پس از اجرای طرح اعتباری کارگزاران نیز افت ۳۲ درصدی نسبت به این متغیر در فصل بهار دارد.

کارشناسان معتقدند قانونمندتر شدن نحوه اعتباردهی و تخصیص منابع مالی برای مشتریان و فعالان بازار سرمایه هم از جهت قابلیت رصد هرچه بیشتر این مولفه و هم از جهت رشد بدون پشتوانه قیمت‌ها براساس قدرت پول بدون پشتوانه یک تصمیم بسیار مناسب در شرایط فعلی است.

از سوی دیگر کنترل تخصیص اعتبار‌ها به جلوگیری از شکل‌گیری گروه‌های حباب‌ساز قیمتی در سهم‌های کوچک‌تر با تکیه بر قدرت پول بدون توجه به معیار‌های بنیادی کمک خواهد کرد. این موضوع نیز می‌تواند در ادامه مسیر، رشد‌های قیمتی را با منطق استوارتری همراه سازد و از بروز تجربه‌های تلخ ریزش‌های سنگین پس از شتاب‌گیری بدون پشتوانه قیمت‌ها جلوگیری کند.

کاهش همزمان ارزش معاملات روزانه در کنار افزایش قیمت‌ها در معاملات روز گذشته بورس تهران، تاثیر بیشتر عقب‌نشینی فروشندگان تا هجوم خریداران را نشان می‌دهد. این مهم با تشکیل صف‌های خرید و همزمانی رشد پس از اصلاح، سمت و سوی تقاضا را به سهم‌های کمتر رشد یافته هدایت کرد.

بازار از دریچه صنایع
روز گذشته گروه خودرویی، شیمیایی و بانکی در کانون توجهات سرمایه‌گذاران قرار داشتند، قابلیت نقدشوندگی بالای سهام خودرویی و امکان بهره‌برداری از نوسان‌های روزانه در نماد‌های پر رفت و آمد این گروه در کنار حمایت‌های سهامداران عمده در نماد‌های بزرگ، از مهم‌ترین عوامل اقبال سرمایه‌گذاران به نماد‌های این گروه بود.

در صنعت شیمیایی نیز عامل مهم عقب‌ماندن از جریان سودآوری عمومی بورس نسبت به سایر صنایع در کنار انتظار برای تقسیم سود بالا در مجامع پیش‌رو با توجه به سابقه خوب شرکت‌های پتروشیمی در تقسیم سود در مجامع عادی سالانه و پیش‌خور شدن اثر تحریمی در نماد‌های مرتبط با مراودات بین‌المللی، این صنعت را بار دیگر در تیررس خریداران قرار داد.

گروه بانکی نیز به‌رغم توقف چند روزه نماد بانک ملت، تحت تاثیر تحولات تسعیر ارز و بهبود شرایط سودآوری بانکی در گزارش‌های ماهانه، جذب نقدینگی مناسبی داشتند. هرچند در این گروه میزان تاثیرپذیری نماد‌های مختلف از عامل تسعیر ارز تفاوت زیادی دارد، اما حرکت دسته جمعی نماد‌های این گروه در محدوده مثبت، مشوق ثبت سفارش‌های خرید توسط فعالان بورسی شد.

از سوی دیگر احتمال بازگشایی نماد بانک ملت در روز‌های آینده پس از توقف جهت بررسی وضعیت اطلاعاتی ناشر، انتظار برای داغ شدن تنور معاملات این گروه را افزایش داده‌است.

در میان گروه‌های کوچک‌تر نیز حمل و نقلی‌ها و بیمه‌ای‌ها به‌عنوان حیاط خلوت برخی معامله‌گران بورسی، با کاهش سطح عرضه‌های بالقوه و تزریق نقدینگی با صف‌های خرید در اکثر نماد‌ها مواجه شدند. صنایع محصولات فلزی، لاستیک و دستگاه‌های برقی نیز در میان صنایع پربازده معاملات روز گذشته جایگاه ویژه‌ای داشتند.

انتظار برای بازگشت آرامش به بازار جهانی
با بالا گرفتن تنش‌های تجاری میان آمریکا و چین در هفته‌های گذشته و خروج رسمی آن‌ها از مذاکرات مستقیم برای حل و فصل این معضل، قیمت‌های جهانی در مسیر نزولی قرار گرفتند. ترس از وقوع رکود فراگیر جهانی و شتاب‌گیری اقتصاد جهانی در خروج از دوره رونق، خریداران مواد اولیه را محتاط‌تر و تقاضا را محدودتر کرد. در همین راستا ترامپ چین را رسما تهدید کرده بود که در صورت عدم شرکت رئیس جمهور این کشور در اجلاس G. ۲۰ و مذاکره مستقیم با وی، تعرفه هاى کالاهاى چینى را دو برابر می‌کند.

اما در روز‌های پایانی هفته گذشته ترامپ با توییتی اعلام کرد که تماس تلفنى بسیار خوبى با رئیس جمهور چین داشته و قرار است جمعه هفته جاری با او در G. ۲۰ دیدار کند. تیم‌هاى مذاکره کننده دو طرف هم قبل از این دیدار با هم گفتگو خواهند داشت.

تاثیر این تحولات در بازگشت آرامش به بازار‌های جهانی و جلوگیری از ریزش هرچه بیشتر قیمت مواد اولیه نظیر روی، مس، سرب و نفت قابل توجه بود. این موضوع می‌تواند ریسک قیمت سهام شرکت‌های مرتبط با کامودیتی‌ها را در بورس تهران تا حد زیادی کاهش دهد و از آنجا که بخش بزرگی از ارزش بازار سهام داخلی متکی بر سهام کالایی است، کاهش تنش‌های تجاری میان غول‌های اقتصادی، نقش بسزایی در روند عملکرد شرکت‌های بورسی و به تبع آن شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران خواهد داشت.

در همین رابطه مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا از کوتاه آمدن چین نسبت به مواضع قبلی خود سخن می‌گوید که اقبال طرفین را درخصوص برقراری توافق تجاری نشان می‌دهد. هرچند نمی‌توان به‌طور قطع درخصوص کاهش ریسک تجاری سخن گفت، اما ایجاد فرصت مذاکره مجدد با گذشت زمان و درجا زدن قیمت‌های جهانی در سطوح فعلی می‌تواند ظرف زمانی درآمدزایی شرکت‌های بورسی مرتبط را در قیمت‌های فعلی پر کند که ریسک کاهش درآمدزایی ناشی از سقوط قیمت‌ها و کاهش سودآوری سال بعد را تعدیل خواهد کرد.

همگام با بازیگران
روز یکشنبه پس از چهار روز غلبه معامله‌گران عمده در سمت خرید سهام، خالص تغییر مالکیت نام معامله‌گران خرد بازار ثبت شد و حدود ۱۸۵ میلیون سهم به ارزش ۳۹ میلیارد تومان به پرتفوی حقیقی‌ها افزوده شد. در این میان نگاهی به خرید معامله‌گران در ۳۸ صنعت فعال بورسی نشان می‌دهد که بازیگران خرد بیشترین خالص خرید خود را در سهام سیمانی به میزان ۲۰ میلیارد تومان ثبت کرده‌اند.

زیرمجموعه‌های گروه محصولات شیمیایی نیز در این روز شاهد جابه‌جایی افزون بر ۷/ ۷ میلیارد تومان نقدینگی در مسیر پرتفوی حقوقی به حقیقی بودند. در میان بیمه‌ای‌ها نیز در لیست خرید معامله‌گران خرد بازار قرار گرفتند و خالص خرید ۵/ ۳ میلیارد تومانی را رقم زدند.

در میان شرکت‌های بورسی نیز نماد معاملاتی شرکت سیمان فارس و خوزستان در اولویت خرید معامله‌گران خرد قرار گرفت. دیروز ۴/ ۴۳ میلیون سهم «سفارس» به ارزش ۷/ ۱۷ میلیارد تومان در سمت حقوقی به حقیقی جابه‌جا شد. «پترول» از دیگر نماد‌هایی بود که دیروز مورد توجه بازیگران حقیقی بازار قرار گرفت.