امید بورسی به آینده اقتصاد

فاطمه اسماعیلی | پیش‌بینی سود مورد اجماع تحلیلگران که در آستانه انتشار عملکرد شرکت‌های بزرگ سهامی در فصل بهار منتشر می‌شود، پیش از این توانسته مبنای قابل‌اتکایی را برای سنجش ارزندگی سهام در اختیار فعالان این بازار قرار دهد. این گزارش علاوه‌بر تمرکز بر سودآوری بنگاه‌های بورسی، برآورد‌های کارشناسی از متغیر‌های کلان اقتصادی را نیز ارائه می‌دهد.

ازجمله نقاط پررنگ و قابل‌توجه آخرین گزارش مورد اجماع کارشناسان، قوت گرفتن نگاه‌های خوش‌بینانه نسبت به متغیر‌های کلان در نگاه‌های تحلیلی است. آخرین انتظارات گروه‌های کارشناسی حاکی از کاهش انتظارات تورمی در سال‌جاری است.

انتظارات تورمی نسبت به برآورد‌های پیشین تحلیلگران به‌طور میانگین ۷ درصد کاهش یافته است. همچنین برآورد‌های کارشناسان از نرخ ارز در بازار آزاد طی سال‌جاری با افت ۱۷ درصدی نسبت به پیش‌بینی‌های اردیبهشت‌ماه همراه شده است. برآیند ارزیابی‌های کارشناسی همچنان انتظار برای تداوم صعود سهام را تداعی می‌کند؛ درحالی‌که اصلاح برخی سیاست‌های ارزی توانسته از فشار‌های تورمی بکاهد و نرخ ارز در بازار آزاد را در مسیر اصلاح قرار دهد.

انتظارات از سودآوری شرکت‌های بورسی نسبت به برآورد‌های قبلی همچنان در مسیر صعودی قرار دارد. انتظاراتی که در مجموع نشان از فروکش کردن التهابات و بهبود فضای اقتصادی دارد.

دور جدید پیش‌بینی سود اجماع تحلیلگران در حالی منتشر شد که حکایت از تداوم انتظارات صعودی از روند آتی سهام دارد. در این میان نتایج دوازدهمین گزارش اجماع، نشان‌دهنده وجود انتظارات قوی برای کسب سودآوری شرکت‌های سهامی در سال ۱۳۹۸ است.

به این ترتیب با وجود افت نرخ دلار در بازار آزاد، کاهش قیمت‌ها در بورس کالا و ناپایداری بازار‌های جهانی، برآورد ۵۲ نهاد مالی و صاحب‌نظر مستقل بازار نشان می‌دهد شرایط سودآوری شرکت‌های بزرگ بازار در سال‌جاری جذاب و قابل‌دفاع است.

به‌نظر می‌رسد این موضوع، حمایت‌کننده اصلی بازار در کوتاه مدت خواهد بود. از این‌رو انتظارات تحلیلگران از سودآوری شرکت‌های بزرگ سهامی نسبت به پیش‌بینی قبلی مورد اجماع رشد ۳/ ۶ درصدی را تجربه کرده است. همچنین این کارشناسان برای شاخص کل نیز میانگین بازدهی ۶۰ درصدی را تا پایان سال‌جاری متصور هستند. ۷۵ مشارکت‌کننده در قالب ۵۲ نهاد مالی و همچنین صاحب‌نظران مستقل، در تهیه این گزارش شرکت کرده و ۸۲ شرکت بزرگ بازار سهام را که در مجموع ۶۰ درصد ارزش بازاری بورس و فرابورس را در اختیار دارند، مورد تحلیل قرار داده‌اند.

داده‌های این گزارش نشان می‌دهد متوسط پیش‌بینی تحلیلگران از بازدهی شاخص کل بورس تهران در سال ۹۸، در مقایسه با تخمین پیشین تحلیلگران که مربوط به اردیبهشت‌ماه بود، رشد ۲۲ درصدی را تجربه کرده و به ۶۰ درصد ارتقا پیدا کرده است.

مقایسه این میزان بازدهی با رشد ۸/ ۴۱ درصدی شاخص کل از ابتدای سال تاکنون نشان‌دهنده انتظار تحلیلگران از ادامه رشد بورس در سال جاری است. همچنین مجموع داده‌های این گزارش که با کوشش مدیریت سرمایه‌کیان گردآوری شده، از رشد آخرین پیش‌بینی تحلیلگران از سودآوری شرکت‌ها حکایت دارد.

در این راستا تحلیلگران پیش‌بینی کرده‌اند سود خالص شرکت‌های مورد بررسی رشدی ۳/ ۶ درصدی را نسبت به انتظارات قبلی تجربه کند. نکته قابل‌اهمیت، اما اثرپذیری پیش‌بینی‌ها از جو مثبت حاکم بر معاملات سهام است. شرایطی که سبب شده تا با وجود افزایش کلیت تخمین‌ها، اختلاف میان پیش‌بینی‌ها افزایش پیدا کند و اختلاف‌نظر‌ها بیشتر باشد.

تداوم رشد سهام در سال جاری
نکته قابل‌توجه دیگر آنکه تحلیلگران بازدهی شاخص کل بورس طی سال ۹۸ را در محافظه‌کارانه‌ترین سناریو‌ها ۲۰ درصد پیش‌بینی می‌کنند. بر این اساس با توجه به بازدهی حدود ۴۲ درصدی شاخص سهام از ابتدای سال تا پایان معاملات روز گذشته، انتظار برای اصلاح حدود ۱۲درصدی این نماگر از سوی برخی تحلیلگران وجود دارد.

با این حال سقف بازدهی ۸۰ درصدی برای این بازار در سال‌جاری برآورد شده است که بر این مبنا می‌توان این‌گونه عنوان کرد که خوشبینانه‌ترین تحلیل‌ها انتظار برای رشد ۲۷ درصدی شاخص کل را در ادامه سال عنوان می‌کنند. میانگین انتظارات از روند شاخص بورس در سال‌جاری نیز بر رشد ۶۰درصدی متکی است.

تعدیل دلار با اصلاح سیاست‌های ارزی
تحلیلگران بازار، در مورد قیمت دلار آزاد و نیمایی نیز پیش‌بینی‌های خود را ارائه کرده‌اند. بر اساس برآورد‌های موجود، اجماع محتاطانه‌تری درخصوص نرخ دلار در بازار آزاد نسبت به آخرین دوره اجماع در اردیبهشت ۹۸ مشاهده می‌شود.

به این ترتیب در حالیکه در اردیبهشت ماه، تحلیلگران قیمت دلار آزاد را در انتهای سال ۹۸، به‌طور میانگین ۱۷۵۰۰تومان فرض کرده بودند، در این دوره، انتظارات خود را به ۱۴۵۰۰ تومان کاهش داده‌اند. به نظر می‌رسد این نرخ عمدتا به دلیل اصلاح برخی سیاست‌های اثرگذار در بازار ارز تعدیل شده است. همچنین این کارشناسان انتظار دارند دلار در بازار آزاد سال ۹۸ را بالاتر از ۱۳ هزار تومان به پایان ببرد.

درخصوص دلار نیمایی، اما پیش‌بینی‌ها متفاوت است. بر اساس داده‌های موجود از اجماع تحلیلگران شرکت‌کرده در آخرین پیش‌بینی، میانگین انتظارات به رشد یک درصدی نرخ دلار نیمایی تاکید دارد. به این ترتیب در حالی که اردیبهشت ماه، تحلیلگران قیمت دلار در سامانه نیما را در انتهای سال ۹۸، ۱۱ هزار و ۴۸۱ تومان برآورد می‌کردند، در این دوره انتظارات خود را به ۱۱ هزار و ۶۴۶ تومان افزایش داده‌اند.

نگاه محتاط به روند بازار جهانی و بورس کالا
نگاه محتاطانه تحلیلگران از روند آتی بازار جهانی در این گزارش اجماع قابل مشاهده است. انتظاراتی که البته عمدتا به داده‌های بیرونی استخراج شده درخصوص این بازار بازمی‌گردد. در این راستا میانگین بهای نفت از ۶۷ دلار در اجماع اردیبهشت ماه، با کاهش ۸ درصدی ۶۲ دلار پیش‌بینی شده است.

نرخ دلاری ال‌پی‌جی و متانول صادراتی نیز در این اجماع به ترتیب با کاهش ۸ و ۵ درصدی نسبت به برآورد اردیبهشت ماه مواجه شده است. میانگین قیمت ریالی کالا‌های پایه برای شرکت‌های بورسی نیز در حدود ۵ درصد نسبت به اردیبهشت ماه کاهش یافته است.

افزایش نسبت P/ E
نسبت قیمت به درآمد بازار بر اساس سودآوری آتی شرکت‌های بزرگ به عدد ۳/ ۴ واحد رسیده که در مقایسه با آخرین دوره برنامه اجماع، نزدیک به ۳/ ۰ واحد رشد کرده است. صنایع روی (۳/ ۳)، فولاد (۶/ ۳) و اوره (۸/ ۳) کمترین نسبت قیمت به درآمد و تکنولوژی (۹)، مصرفی ضروری (۸/ ۶) و ارتباطات (۱/ ۵) بیشترین نسبت قیمت به درآمد را بر اساس سودآوری آتی شرکت‌ها در اجماع تیرماه تحلیلگران دارند.

نگـاهی به پیش‌بینی برخـی صنـایع بـورسی در سال ۹۸
به‌رغم انتظارات محتاطانه‌تر نسبت به نرخ دلار و قیمت کالا‌های پایه، پیش‌بینی سودآوری شرکت‌های بزرگ بازار، نسبت به آخرین دوره گزارش در انتهای اردیبهشت، ۳/ ۶ درصد افزایش یافته است. بیشتر شدن احتمال تک نرخی شدن ارز (اثرگذار بر صنایع دارو و غذا)، لحاظ شدن سود تسعیر در برخی صنایع (تاثیرگذار بر صنایع متانول و ال‌پی‌جی) و افزایش نرخ با اهمیت در دو ماه گذشته (سنگ‌آهن، روانکار و سیمان)، علت اصلی بهبود سودآوری شرکت‌های بزرگ در نظر گرفته شده است. در این میان نگاهی جزئی‌تر به اجماع تحلیلگران از روند قیمتی صنایع بورسی در سال‌جاری جالب‌توجه است.

تحلیل‌های کارشناسان شرکت‌کننده در پیش‌بینی مورد اجماع حاکی از کاهش میانگین یک درصدی تخمین جدید سودآوری ۸ شرکت زیرمجموعه گروه فولاد نسبت به آخرین تخمین در اردیبهشت ۹۸ است. این نگاه را می‌توان به روند قیمتی در بورس کالا و همچنین رشد نرخ سنگ‌آهن نسبت داد.

در عین حال برآورد‌ها حاکی از این موضوع است که سنگ‌آهنی‌ها اگر افزایش نرخ مناسبی را اخذ نکنند با ضعف سودآوری به‌خصوص در سه‌ماه نخست مواجه می‌شوند. در این میان روند قیمتی در بورس کالا نیز در اجماع تحلیلگران بی‌تاثیر نبوده است.

علاوه بر این، نگرانی از قیمت جهانی کالا‌ها نیز از دیگر موضوعات تهدیدکننده سودآوری شرکت‌های فولادی است. با این حال شرکت‌های زیرمجموعه گروه‌های سنگ‌آهن، روی و مس که مورد پرسش تحلیلگران در اجماع پیش‌رو قرار گرفته، به ترتیب با رشد ۵، ۱۳ و ۵ درصدی نسبت به اجماع پیشین (تیر ۹۸) همراه شده است. در این میان چهار شرکت پالایشی مورد بررسی در اجماع تحلیلگران، با کاهش ۴ درصدی میانگین سود مورد انتظار مواجه شده‌اند.

در گزارش‌های پیشین تاکید شده بود چشم‌انداز ثبات نسبی نرخ نیمایی و عدم رشد محسوس در دوره‌های مالی بعد، احتمال تکرار سودآوری این صنعت در دوره‌های بعدی را کاهش می‌دهد. در رابطه با برآورد‌های ارائه‌شده باید توجه داشت که هر پیش‌بینی بر مفروضاتی استوار است که بدون لحاظ آنها، تحلیل فاقد اعتبار خواهد بود.

از جمله نکاتی که می‌تواند در سنجش اعتبار پیش‌بینی‌ها مورد استفاده قرار گیرد باید به دامنه پیش‌بینی شده برای سودآوری شرکت‌ها و همچنین تعداد مشارکت‌کنندگان توجه کرد. به عبارتی تعداد اندک پیش‌بینی‌ها می‌تواند ریسک عدم وقوع یک پیش‌بینی را بیشتر کند. در عین حال گسترده بودن دامنه مورد انتظار برای سودآوری شرکت‌ها می‌تواند از گستردگی بیش از حد احتمالات پیش رو خبر دهد.

در این شرایط بررسی‌های بیشتر و رصد دقیق متغیر‌های مرتبط ضروری به‌نظر می‌رسد. در جدول صفحه ۱۴ بازدهی مورد انتظار کارشناسان شرکت‌کننده در آخرین پیش‌بینی مورد اجماع از بازار‌های مختلف قابل مشاهده است.