روند صعودی شاخص کل بورس

شاخص کل بورس تهران روز گذشته به روند صعودی این روز‌های خود ادامه داد و این بار با رشد ۱۳۱۱ واحدی (۳/ ۰ درصد)، به ارتفاع جدید ۴۱۸ هزار واحد رسید. این مهم درحالی رقم خورد که در ابتدای معاملات این روز، شاخص سهام بیش از ۵۷۰۰ واحد صعودی شده بود. در ادامه فعال شدن مجدد موجی از شناسایی سود میان سهامدارانی که عمدتا در سود به سر می‌برند، به تشدید فشار عرضه در بازار انجامید و سبب عقبگرد ۴۴۰۰ واحدی این نماگر از سقف روزانه شد.

از نکات قابل‌توجه معاملات این روز، اما عبور پرقدرت ارزش معاملات خرد بورس تهران از ۴۶۰۰ میلیارد تومان بود که رکوردی غیرقابل باور و بی‌سابقه در کارنامه تاریخی این بازار بود. در فرابورس نیز این مهم تکرار شد و ارزش دادوستد‌ها به ۲۲۰۰ میلیارد تومان رسید. در شرایط فعلی به نظر می‌رسد تنها قدرت پول است که مسیر سهام را تعیین می‌کند و هیچ متغیر بیرونی نمی‌تواند اثر محسوسی بر معاملات سهام بگذارد.

گردش ۳/ ۰ درصد نقدینگی کشور در سهام
همان‌طور که اشاره شد روز گذشته شاهد شکست پرقدرت رکورد تاریخی ارزش معاملات خرد سهام بودیم. به این ترتیب بورس تهران شاهد دادوستد بیش از ۴۶۰۰ میلیارد تومان نقدینگی در میان سهام بود. این شرایط در دیگر بازار‌ها نیز تجربه شد. به‌طوری‌که ارزش معاملات خرد فرابورس ایران نیز در شرایطی بی‌سابقه از ۲۲۰۰ میلیارد تومان فراتر رفت که از این رقم بیش از ۷۰۰ میلیارد تومان تنها به معاملات بازار پایه اختصاص داشت.

به این ترتیب در مجموع ارزش کل معاملات خرد بورس، فرابورس و بازار پایه از ۶۸۰۰ میلیارد تومان فراتر رفته است. علاوه بر این همچنان در پایان معاملات شاهد انتظار ناکام حدود ۵۰۰ میلیارد تومان نقدینگی برای ورود به گردونه معاملات بودیم.

با یک تخمین از حجم نقدینگی کنونی کشور باید گفت که این عدد معادل ۳/ ۰ درصد از کل ارزش نقدینگی کشور محسوب می‌شود که فاصله چشمگیری از رکورد سال‌های قبل دارد. شرایطی که در کنار ایجاد یک فرصت طلایی برای بازار سهام، در صورت عدم مدیریت می‌تواند در نهایت به ریسکی برای کل اقتصاد ایران بدل شود. چراکه افزایش قابل‌توجه ارزش دادوستدها، حکایت از تغییر مقیاس بازار سهام دارد.

پیش از این به‌دلیل وضعیت بازار سهام کشورمان، دغدغه چندانی درخصوص میزان اثرگذاری این بازار بر اقتصاد وجود نداشت. در شرایط فعلی با بزرگ شدن ارقام پول‌های جابه‌جا شده میان معامله‌گران بورسی، اما هر اصلاحی پس از ترکیدن حباب‌های قیمتی که با توجه به رشد غیرمنطقی قیمت‌ها غیر محتمل هم نیست، می‌تواند تبعات سنگینی برای اقتصاد کشور به‌دنبال داشته باشد. راهکار جلوگیری از وقوع این رخداد، اما در گرو بزرگ کردن ظرف در کنار رفع محدودیت‌هایی همچون دامنه نوسان و حجم مبنا و متنوع کردن ابزار‌های معاملاتی است.

در بورس‌های به مراتب پیشرفته که از ابزار‌های مختلف معاملات بهره می‌برند نیز نمونه‌های زیادی از حباب قیمتی مشاهده شده است. در نبود این ابزار که تکلیف به خودی خود مشخص است. در این خصوص مطالعه گزارش صفحه ۱۰ همین شماره از روزنامه «دنیای‌اقتصاد» توصیه می‌شود.

همه چیز در «پول» خلاصه می‌شود
واقعیت این روز‌های بورس تهران، جهت‌گیری قیمت‌ها با اهرمی تحت عنوان پول است. پول‌هایی که در عدم جذابیت بازار‌های موازی و به انگیزه کسب سود‌های چند صد درصدی در کوتاه‌ترین زمان ممکن، سرمایه‌گذاری در بازار سهام را برگزیده و روانه گردونه معاملات این بازار شده‌اند. شرایطی که سبب شده تا ارزش معاملات هزار میلیارد تومانی که در دو سال اخیر رویایی برای فعالان بازار سهام بود، این روز‌ها درحال نزدیک شدن به ۵ هزار میلیارد تومان باشد و دیگر رکوردزنی‌های متوالی در این بازار به امری طبیعی تبدیل شود.

در این فضا دیگر سخن منطقی و تحلیل جایی ندارد و حتی صورت‌های ضعیف مالی، نسبت‌های بالای قیمت به درآمد بنگاه‌ها و ریزش قیمت‌های جهانی به سبب شیوع ویروس کرونا هیچ‌کدام توان مقابله با میل بورس به صعود را ندارند و تنها جریان نقدینگی است که پرقدرت در برابر هر فشار عرضه‌ای ایستاده است.

بورس‌بازان بی‌اعتنا به پیرامون
واقعیت این است که این روزها، تثبیت ارزش دادوستد‌ها در سطوح بالاتر از ۳ هزار میلیارد تومان سبب شده تا هرگونه موج اصلاحی به سرعت با چرخش مسیر همراه شود. در این شرایط هر اصلاح قیمتی به فرصتی برای ورود سرمایه‌ها تبدیل می‌شود.

در این اوضاع و احوال دیگر نگاه به معیار‌های ارزندگی سهام جایی ندارد و هرگونه عرضه‌ای با قدرت پول مهار می‌شود. به این ترتیب شاهد شکل‌گیری چرخه ورود پول‌های تازه و رشد قیمت سهام در بورس تهران هستیم. چرخه‌ای که با بی‌اعتنایی به متغیر‌های واقعی همراه بوده و به‌نظر می‌رسد جز با اتفاقات عجیب در هم شکسته نمی‌شود.

مثال واقعی و نزدیک عدم اعتنای بورس‌بازان به متغیر‌های پیرامونی، شیوع ویروس جدید در چین و سرایت آن به اروپا و آمریکا بود که کاهش محسوس قیمت‌ها در بازار جهانی را به‌دنبال داشته است. جایی که هفته گذشته بهای هر بشکه نفت برنت با افت حدود ۵ درصدی به کمتر از ۶۲ دلار رسید و مس نیز که بعد از امضای توافق فاز اول تجاری بین چین و آمریکا به سقف ۱۰ ماهه خود رسیده و تا مرز ۶۳۰۰ دلاری در هر تن پیش رفته بود، ریزش ۳۷۰ دلاری را در هفته گذشته تجربه کرد و به زیر مرز ۶ هزار دلاری بازگشت. هر چند به‌دنبال افت قیمت‌های جهانی، سهام شرکت‌های کالامحور بورس تهران با کاهش اقبال از سوی معامله‌گران مواجه شدند، اما با توجه به گزارش‌های ضعیف دوره‌ای چندان نیز شرایط نامطلوبی را تجربه نکردند.

کمرنگ شدن سناریوی اصلاح؟
هر چند منطق‌های بنیادی می‌تواند بر مسیر قیمتی سهام در بلندمدت اثرگذار باشد، اما درحال‌حاضر قدرت نقدینگی فراتر از آن رفته که بتوان تحلیل‌های منطقی را معتبر دانست. واقعیت این است که منطق‌های خرید سهام تا جایی معتبر شناخته می‌شوند که عامل بزرگ‌تری همانند نقدینگی که این روز‌ها به ۷ هزار میلیارد تومان نزدیک شده است، به مهم‌ترین اهرم صعود بازار تبدیل نشده باشد.

با وجود این نگاهی به تئوری‌های اقتصادی و همچنین تجربیات جهانی نشان می‌دهد که نباید انتظار داشت وضعیت کنونی برای طولانی‌مدت ادامه پیدا کند. هر چند در صورتی که سناریوی تورم سنگین را برای اقتصاد کشور متصور باشیم، تمامی معادلات ارزش‌گذاری سهام می‌تواند دستخوش تغییر شود. از این‌رو بجاست مدیران اقتصادی کشور با افزایش دانش خود از بازار سهام، استفاده حداکثری از وضعیت کنونی داشته باشند تا پشیمانی احتمالی به حداقل میزان آن برسد.

همگام با بازیگران
در روزی که شاخص سهام صعود ۱۳۱۱ واحدی را تجربه کرد، بازیگران حقیقی، به حفظ نقش خود به‌عنوان خریدار ادامه دادند. در این مسیر روز یکشنبه حدود ۹۹ میلیون و ۱۳۰ هزار سهم به ارزش ۱۸۹ میلیارد تومان به پرتفوی حقیقی‌ها افزوده شد. در میان ۳۸ صنعت فعال بورسی نیز دیروز بیشترین خالص خرید بازیگران حقیقی در سهام زیرمجموعه گروه خودرو و ساخت قطعات رقم خورد.

به این ترتیب دیروز ۶۰ میلیارد و ۹۶۰ میلیون تومان از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران خرد افزوده شد. پس از آن نیز گروه تامین آب، برق و گاز با دو نماد فعال «بفجر» و «مبین» شاهد خالص تغییر مالکیت ۵۹ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی بودند. غذایی‌ها نیز دیروز مورد توجه معامله‌گران خرد بازار قرار گرفتند و خالص خرید ۲۵ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومانی را رقم زدند.

در میان شرکت‌های بورسی نیز نماد معاملاتی شرکت پتروشیمی مبین در اولویت خرید معامله‌گران خرد قرار گرفت. از این رو دیروز ۳۲ میلیون و ۲۶۰ هزار سهم «مبین» به ارزش ۳۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان در سمت حقوقی به حقیقی جابه‌جا شد. در «خساپا» نیز حقیقی‌ها خالص خریدی به میزان ۳۰ میلیارد و ۵۰۰ هزار تومان را رقم زدند.

سهام شرکت گلوکوزان نیز دیروز مورد توجه بازیگران خرد بازار قرار گرفت. در این نماد معاملاتی روز گذشته حدود ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار سهم به ارزش ۲۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران خرد افزوده شد.

در آن‌سوی بازار، اما این نماد‌های زیرمجموعه بانکی بورس تهران بودند که مورد توجه معامله‌گران عمده قرار گرفتند. این گروه دیروز شاهد جابه‌جایی حدود ۳۶ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان نقدینگی در مسیر حقیقی به حقوقی بود. همچنین دیروز درگروه فلزات اساسی، حدود ۱۵ میلیارد تومان به پرتفوی حقوقی‌ها افزوده شد.

در میان شرکت‌ها، اما سهام شرکت سرمایه‌گذاری خوارزمی شاهد خالص تغییر مالکیت ۶۱ میلیون و ۵۰۰ هزار سهم خود به ارزش ۱۷ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان به سمت پرتفوی حقوقی‌ها بود. پس از آن نیز سهام بانک ملت شاهد جابه‌جایی ۱۱ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان نقدینگی در مسیر حقیقی به حقوقی بود. در این روز «فملی» نیز مورد توجه سهامداران عمده بازار قرار گرفت و خالص خرید ۱۰ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومانی از سوی این گروه از بازیگران سهام را تجربه کرد.