کشف «آب یخ‌زده» در اطراف یک ستاره در فاصله ۱۵۵ سال نوری از زمین

فرادید| در یک کشف مهم، ستاره‌شناسان اعلام کردند تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST) موفق به شناسایی آب یخ‌زده‌ای شده که در حلقه‌ی غبارآلودی از بقایای اطراف یک ستاره دوردست شبیه خورشید شناور است. 

به گزارش فرادید، ستاره‌شناسان مدت‌هاست حدس می‌زدند «آب» به‌ویژه در شکل یخ‌زده‌اش ممکن است در نواحی سرد و بیرونی منظومه‌های سیاره‌ای دیگر رایج باشد. این فرضیه بر مبنای شواهدی از منظومه شمسی خودمان شکل گرفته؛ جایی که قمرهای یخی زحل (اِنسِلادوس) و مشتری (گانی‌مِد و اروپا) حاوی مقادیر زیادی آب یخ‌زده هستند. حتی احتمال دارد برخی از این قمرها اقیانوس‌های زیرسطحی از آب مایع داشته باشند که موجب بحث‌هایی درباره امکان وجود حیات در آن‌ها شده است. 

اکنون با تأیید اخیر تلسکوپ جیمز وب، دانشمندان می‌گویند می‌توانند نحوه توزیع و انتقال آب که یکی از عناصر کلیدی حیات است را در سایر منظومه‌های سیاره‌ای را بررسی کنند. 

کشف جدید حول ستاره‌ای به نام HD ۱۸۱۳۲۷ متمرکز است که در صورت فلکی تلسکوپیوم و در فاصله‌ای حدود ۱۵۵ سال نوری از زمین قرار دارد. این ستاره تنها ۲۳ میلیون سال سن دارد و در قیاس با خورشید ۴.۶ میلیاردساله ما، یک نوزاد کیهانی به‌شمار می‌آید. این ستاره را دیسک بزرگ و غبارآلودی از بقایا احاطه کرده که سرشار از اجسام کوچک و ابتدایی سازنده سیارات است. 

کریستین چن از نویسندگان مطالعه و پژوهشگر دانشگاه جانز هاپکینز در بیانیه‌ای از ناسا گفته: «HD ۱۸۱۳۲۷یک منظومه بسیار فعال است. برخوردهای مکرر میان اجرام یخی در این دیسک موجب تولید ذرات ریز آب یخ‌زده می‌شود که اندازه‌ی آن‌ها به‌درستی مناسب شناسایی توسط تلسکوپ جیمز وب است». 

این یافته‌ها که در تاریخ ۱۵ مه در مجله علمی Nature منتشر شدند، نشان می‌دهند این «گلوله‌های برفی کثیف» از یخ و غبار می‌توانند در آینده نقش مهمی در انتقال آب به سیارات سنگیِ در حال شکل‌گیری ایفا کنند. در جریان شکل‌گیری سیارات در این دیسک، دنباله‌دارها و سایر اجرام یخی ممکن است با این سیارات برخورد کرده و آن‌ها را با آب بارور کنند؛ فرایندی که تصور می‌شود در گذشته برای زمین هم رخ داده و موجب پیدایش شرایط لازم برای حیات شده است. 

تلسکوپ جیمز وب نشان داده که بیشتر آب یخ‌زده در این منظومه‌ی دوردست در نواحی بیرونی دیسک متمرکز است، جایی که دما به قدری پایین است که یخ می‌تواند پایدار باقی بماند. در نواحی نزدیک‌تر به ستاره، میزان یخ به‌مراتب کمتر است، شاید به دلیل بخار شدن در اثر تابش فرابنفش ستاره یا به دام افتادن در اجرام سنگی بزرگ‌تر به نام سیاره‌واره (planetesimals) که از دید ابزارهای فروسرخ JWST پنهان مانده‌اند. 

به گفته گروه تحقیقاتی، دیسک بقایای اطراف ستاره HD ۱۸۱۳۲۷ شباهت زیادی به کمربند کویپ‌یِر در منظومه شمسی ما دارد، منطقه‌ای وسیع و دوناتی‌شکل مملو از اجرام یخی در آن‌سوی سیاره نپتون که تصور می‌شود در مراحل اولیه تکامل منظومه شمسی به همین شکل بوده است. 

چن در بیانیه خود گفت: «نکته‌ی بسیار چشمگیر اینست که داده‌های این مشاهدات شباهت زیادی به تصاویر اخیر تلسکوپ از اجرام کمربند کوپی‌یِر در منظومه شمسی خودمان دارند».

مترجم: زهرا ذوالقدر