این «شهر صخره‌ای» یک راز باستان‌شناسی در قلب اقیانوس آرام است

فرادید| ما به آرامی در قایق‌مان اطراف دماغه‌های مرجانی کم‌عمق اطراف پونپی زیگزاگی حرکت می‌کنیم. این جزیره که کمی کوچکتر از شهر نیویورک است، بخشی از ایالات فدرال میکرونزیا است و میان کلاف گسترده‌ای از صخره‌های مرجانی قرار گرفته است. فراتر از موج‌شکن‌ها، اقیانوس آرام ۵۵۷۸ مایل تا کالیفرنیا امتداد دارد.

به گزارش فرادید؛ مقصد ما «نان مادول» است در نزدیکی ضلع جنوبی جزیره؛ این تنها شهر تاریخی دنیاست که تا کنون بر فراز صخره‌های مرجانی ساخته شده است. ویرانه‌های باشکوه و در عین حال زیبنده آن از سنگ‌ها و ستون‌هایی ساخته شدند که به قدری سنگین هستند که هیچ‌کس متوجه نحوه ساخت آن‌ها نشده است. این یک راز باستانی مهندسی است که شگفتی این شهر را بیشتر می‌کند.

ویرانه‌های نان مادول

غیر از ظرافت دیوارها و سکوها، هیچ کنده‌کاری و هنری وجود ندارد، هیچ چیز جز افسانه‌ای از مردمانی به نام Saudeleur که بیش از یک هزار سال بر جزیره حکومت می‌کردند. آن‌ها آیین‌هایی منحصر به فرد و گاه خشن داشتند؛ مردمان محلی امروزی این ویرانه‌ها را مکانی مقدس و ترسناک می‌انگارند، جایی که ارواح مالک شب هستند. 

نان مادول که قرن‌ها پیش متروک شده بود و اکنون بیشتر آن پوشیده از جنگل است، شاید به زودی دستخوش تغییر و تحول شود. قبل از کشف این مکان، در مورد آینده آن با مردی که بر این قسمت از جزایر پونپی تسلط دارد صحبت کردم. 

از بالای دیوارهای بیرونی Nandowas، خرابه های موج شکنها و صخره های وسیع قابل رویت است

ما به سمت خشکی حرکت می‌کنیم و روی بقایای یک دیوار دریایی می‌پریم. من رافینو موریسیو، تنها باستان‌شناس پونپی را دنبال می‌کنم، در امتداد یک مسیر و بالای یک تپه تا جایی که به نظر یک انبار است؛ انباری به رنگ سفید با سقف فلزی راه‌راه. اینجا به قصر قلع معروف است. یک خانه کوچک در انتهای آن است، و اینجا و آنجای آن بوته‌های گلدار است. انبوهی از سگ‌ها با سروصدا از ما استقبال می‌کنند. اینجا محل سکونت نهموارکی از مدولنیهمو است، نخست‌وزیری میان پنج رئیس اصلی سنتی که بر ساختار اجتماعی پیچیده‌ای که زیربنای فرهنگ بومی پر جنب و جوش پونپی است، ریاست می‌کنند. 

نهموارکی از مدولنیهمو

به غیر از جزیره ایستر، نان مادول سایت اصلی باستان‌شناسی در اقیانوسیه است که از صخره‌های عظیم تشکیل شده است. اما در حالی که جزیره ایستر سالانه ۵۰۰۰۰ بازدیدکننده دارد، نان مادول کمتر از ۱۰۰۰ بازدیدکننده دارد. پیش از رفتن من به این سفر، جِف مورگان، مدیر صندوق میراث جهانی پالو آلتو، کالیفرنیا، به من گفته بود که می‌خواهد بودجه یک برنامه ترویجی را تامین کند. اما قبل از اینکه بتوان کاری انجام داد، باید مسائل مالکیتی که تلاش‌های بازسازی قبلی را مسدود کرده بود، حل کرد، دولت ایالتی و نهموارکی هر دو ادعای حاکمیت بر این ویرانه‌ها را دارند. یک قطعنامه راه نان مادول را برای تبدیل شدن به یک سایت میراث جهانی یونسکو هموار می‌کند و جریان بازدیدکنندگان و کمک‌های مالی را افزایش می‌دهد. 

ریچارد انگلهارت، باستان‌شناس و مشاور سابق یونسکو برای آسیا و اقیانوسیه می‌گوید: «نان مادول یکی از مهم‌ترین مکان‌هایی است که هنوز در فهرست میراث جهانی قرار نگرفته است.» 

حیاط داخلی Nandowas، پربازدیدترین مکان شهر که از پوشش گیاهی دور نگه داشته شده است

موریسیو توضیح داد که نان مادول از ۹۲ جزیره مصنوعی تشکیل شده که در ۲۰۰ هکتار مجاور ساحل پوشیده از کرنا گسترده شدند. قسمت اعظم آن از قرن ۱۳ تا ۱۷ توسط سادلرزها، نوادگان دو برادر با منشأ ناشناخته ساخته شد که در قرن ششم یک جامعه مذهبی تأسیس کردند که بر ستایش دریا متمرکز بود. آن‌ها در سومین تلاش خود برای ساختن یک مرکز سیاسی، مذهبی و مسکونی در این تکه از صخره‌های مرجانی مستقر شدند. آن‌ها و جانشینانشان از آن سوی جزیره، ستون‌هایی از سنگ گدازه سیاه به طول ۲۰ فوت که به طور طبیعی پنج ضلعی یا شش ضلعی و مستقیم بودند آوردند و از آن‌ها در یک ساختار کابین چوبی برای ساخت دیوارهای بیرونی و پایه‌های پرشده با توده‌های مرجانی برای ایجاد سکوهای مرتفع استفاده کردند، جایی که در آن سازه‌های کاهگلی سنتی به عنوان اقامتگاه استفاده می‌شد. حتی با وجود تابش نور خورشید روی جنگل‌های سبز انبوه و آب‌های کبودفام، این معماری سیاه بدون تزئینات ترسناک است. 

به گفته موریسیو، «ما نمی‌دانیم آن‌ها چگونه ستون‌ها را اینجا آوردند و نمی‌دانیم چگونه آن‌ها را برای ساختن دیوارها بلند کردند. بیشتر پونپئی‌ها باور دارند که از جادو برای بلند کردن آن‌ها استفاده شده است. 

بسیاری از دیوارهای بیرونی که معمولاً فقط چند فوت ارتفاع دارند، دست نخورده هستند. سپس از پیکاپو عبور می‌کنیم، جایی که ایسوهکلکل پس از سرنگونی آخرین سادلر در آن اقامت داشت. بر اساس تاریخ شفاهی، او سرانجام پس از اینکه با دیدن انعکاس خود در استخر دریافت چقدر سالخورده به نظر می‌رسد، خودکشی کرد. پس از مرگ او، نان مادول تا حد زیادی متروک شد، اگرچه مراسم مذهبی گهگاه تا اواخر قرن نوزدهم آنجا برگزار میشد. 

هرچه پیش می‌رویم، کانال باریک‌تر و کم‌عمق‌تر می‌شود. ما به عقب برمی‌گردیم تا دیوارهای بیرونی شهر را که هنوز محکم هستند کاوش کنیم و به سمت جزیره پهنوی (Pahnwi) که دیوار آن از سنگ‌های بزرگ و صاف ۵۸ فوتی بلند ساخته شده و مقبره‌ای را در برگرفته، می‌رویم. 

ایستگاه آخر ما ناندواس است که پیچیده‌ترین ساختمان است. اینجا یک سردخانه سلطنتی است با دو مجموعه دیوار به ارتفاع ۲۵ فوت که گوشه‌های زیبای آن‌ها فضایی بزرگ‌تر از زمین فوتبال را می‌پوشانند. وزن یک سنگ بنا ۵۰ تن تخمین زده می‌شود. پایین می‌روم و داخل قبر پوشیده از خزه‌ای می‌شوم. هشت ستون پایه سقفی را تشکیل می‌دهند که بارقه‌هایی از نور خورشید از آن‌ها به درون می‌تابد. خوشحالم که تنها نیستم. اجساد پادشاهان را اینجا می‌گذاشتند و بعداً در جای دیگری دفن می‌کردند. 

اعتقاد بر این است که سنگ بنای Nandowas تا شصت تن وزن دارد

در راه بازگشت، موریسیو می‌گوید با توجه به اینکه جمعیت پونپئی آن زمان کمتر از ۳۰۰۰۰ نفر بوده، ساخت ساختمان نان مادول نسبت به اهرام برای مصری‌های مستلزم تلاش بسیار بزرگتری بوده است. وزن کلی سنگ‌های سیاه جابجاشده ۷۵۰۰۰۰ متریک تن تخمین زده می‌شود که به طور متوسط ۱۸۵۰ تن در سال طی چهار قرن است. موریسیو می‌گوید: «برای افرادی که هیچ قرقره، اهرم و فلزی نداشتند بد نیست.»

این که چگونه تمدن نان مادول توانست این سازه‌ها را بدون قرقره، اهرم یا فلز بسازد، یک معما باقی مانده است.

مترجم: زهرا ذوالقدر