مهمترین مومیایی‌های کشف‌شدۀ مصر باستان
در این نوشتار، پنج کشف مهم و اثرگذار در حوزه مومیایی‌های مصر باستان را معرفی کردیم که درک ما از تمدن و آیین‌های تدفینی مصریان را متحول کرده‌اند.
فرادید| امروزه مومیایی‌ها از مهمترین و ارزشمندترین میراث‌های تاریخی تمدن‌های کهن به‌شمار می‌آیند. آن‌ها نه‌تنها شواهدی ملموس از آیین‌های تدفینی، باورهای دینی و شرایط زیستی مصر باستان هستند، بلکه با بررسی آن‌ها، دانشمندان به داده‌های بی‌سابقه‌ای درباره پزشکی، ژنتیک، بیماری‌ها، طبقات اجتماعی و حتی روابط سیاسی در دنیای باستان دست یافته‌اند.
به گزارش فرادید، این مقاله به معرفی پنج کشف بزرگ و تاریخی در زمینه مومیایی‌های مصر می‌پردازد که نقطه عطفی در مطالعات مصرشناسی محسوب می‌شوند. این اکتشافات نه‌تنها ارزش علمی دارند، بلکه به دلیل جذابیت‌های فرهنگی و تاریخی، همواره مورد توجه عموم مردم و رسانه‌ها هم بوده‌اند.
۱. جینجر
«جینجر» که به‌دلیل موهای قرمزش این نام مستعار را گرفته، مشهورترین نمونه از شش جسد مومیایی‌شده طبیعی است که اواخر قرن نوزدهم از گورهای کم‌عمق در صحرای مصر کشف شد. این مومیایی سال ۱۹۰۱ در موزه بریتانیا به نمایش گذاشته شد و نخستین مومیایی بود که برای عموم نمایش داده شد و از آن زمان تاکنون همان‌جا باقی مانده است.
جینجر و سایر اجسادی که همراه آن کشف شدند، قدیمی‌ترین مومیایی‌های شناخته‌شده جهان به‌شمار می‌روند و قدمت‌شان به حدود ۳۴۰۰ سال پیش از میلاد بازمی‌گردد. آن زمان، فرایند مومیایی کردن مصنوعی هنوز رایج نبود و گرمای ماسه‌های بیابان موجب خشک شدن طبیعی و حفظ اجساد میشد.
۲. حتشپسوت
حتشپسوت، برجسته‌ترین زن فرعون در تاریخ مصر، حدود دو دهه بر این سرزمین فرمانروایی کرد. او پروژه‌های ساختمانی جاه‌طلبانه‌ای اجرا کرد و مسیرهای تجاری ارزشمندی را گشود تا اینکه سال ۱۴۵۸ پیش از میلاد درگذشت. هوارد کارتر، باستان‌شناس مشهور در سال ۱۹۰۲ آرامگاه سلطنتی او را در دره پادشاهان مصر کشف کرد، اما چند سال بعد، تابوت او خالی پیدا شد.
کارتر همچنین آرامگاه جداگانه‌ای به نام KV60 را کشف کرد که دو تابوت در خود داشت: یکی متعلق به دایه‌ی حتشپسوت (که با نوشته روی تابوت شناسایی شد) و دیگری متعلق به زنی ناشناس.
سال ۲۰۰۶، تیمی به رهبری دکتر زاهی حواس تلاش کردند تا بفهمند آیا آن زن ناشناس خودِ حتشپسوت است یا خیر. کلید ماجرا یک دندان آسیاب بود که در جعبه‌ای چوبی با نام حتشپسوت پیدا شد. پس از مقایسه این دندان با فضای خالی در فک بالای مومیایی، روشن شد که کاملاً با آن تطابق دارد. این کشف پژوهشگران را به این نتیجه رساند که جست‌وجو برای یافتن حتشپسوت به پایان رسیده است.
۳. توت‌عنخ‌آمون
این فرعون نوجوان مصر باستان در ۹ سالگی به سلطنت رسید و حدود ۱۰ سال (حدود ۱۳۳۳ تا ۱۳۲۴ پیش از میلاد) حکومت کرد. توت‌عنخ‌آمون یا «شاه توت» گرچه زمان حیاتش چندان شناخته‌شده نبود، سال ۱۹۲۲ به شهرت جهانی رسید، یعنی زمانی که هوارد کارتر آرامگاه حیرت‌انگیز او را در دره پادشاهان کشف کرد.
با وجود یافتن شواهدی از سرقت‌های قبلی، این آرامگاه پر از گنجینه‌های باستانی بود، از جمله جواهرات، اشیائ زراندود و یک نقاب تدفینی از طلای خالص.
این کشف موجی از شیفتگی جهانی به مصرشناسی و به‌ویژه به شاه توت ایجاد کرد. شریک مالی کارتر، لُرد کارنارووُن، چند ماه پس از گشایش آرامگاه بر اثر عفونت ناشی از نیش پشه درگذشت. مرگ او منجر به پیدایش افسانه‌ای شد که به «نفرین مومیایی» شهرت یافت. بر پایه این افسانه، هر کسی که جسارت ورود به آرامگاه شاه توت را داشته باشد، گرفتار خشم او خواهد شد.
۴. رامسس دوم
رامسس دوم که از دید بسیاری از مورخان، قدرتمندترین فرعون مصر محسوب می‌شود، نزدیک به شصت سال (حدود ۱۲۷۹ تا ۱۲۱۳ پیش از میلاد) حکومت کرد، بیش از ۹۰ سال عمر کرد و گفته می‌شود بیش از ۱۰۰ فرزند داشت. جسد او ابتدا برپایه سنت در دره پادشاهان دفن شد، اما بعدها کاهنان برای محافظت از آن در برابر غارتگران، جسد را به مکان دیگری منتقل کردند.
سال ۱۸۸۱، مومیایی رامسس دوم در مخفیگاهی سلطنتی در دیر البحری کشف شد، کنار بیش از ۵۰ مومیایی دیگر از پادشاهان و اشراف‌زادگان. سال ۱۹۷۴، باستان‌شناسان دریافتند وضعیت مومیایی رو به وخامت است، به همین دلیل آن را برای درمان یک عفونت قارچی به پاریس منتقل کردند. جالب است بدانید، پیش از سفر، برای رامسس دوم گذرنامه‌ی مصری صادر شد که در آن، شغل او «پادشاه (درگذشته)» درج شده بود.
۵. دره مومیایی‌های طلایی
واحه بحریه در صحرای غربی مصر در دوران باستان مرکز کشاورزی مهمی بود و اکنون میزبان چندین مکان باستان‌شناسی است، از جمله معبدی یونانی که به اسکندر کبیر تقدیم شده است. سال ۱۹۹۶، نگهبان آثار باستانی در حالی که سوار بر الاغش در پیرامون معبد می‌چرخید، ناگهان پای حیوان درون حفره‌ای فرو رفت که دهانه‌ٔ مقبره‌ای را در کف صحرا نمایان کرد.
تیمی از باستان‌شناسان به رهبری دکتر زاهی حواس حفاری در این محل را آغاز کردند. نخستین کاوش‌ها منجر به کشف چند صد مومیایی از دوره یونانی‌رومی مصر شد، همراه گنجینه‌ای از اشیای تاریخی. گوناگونی تزئینات این مومیایی‌ها نشان میداد این گورستان، آرامگاه اقشار مختلف جامعه بوده است: از بازرگانان مرفه گرفته تا طبقه متوسط و حتی فقرا. باستان‌شناسان باور دارند که ممکن است تا ۱۰٬۰۰۰ مومیایی دیگر هنوز زیر شن‌ها پنهان باشند.
مترجم: زهرا ذوالقدر
