انقلاب شیر مصنوعی! آیا دیگر به گاوها احتیاج نداریم؟

فرادید | برای تولید شیر مصنوعی نیازی به گاو و حیوانات دیگر نیست. این محصول می‌تواند ترکیب بیوشیمیایی یکسانی مانند شیر حیوانی داشته باشد؛ اما با استفاده از یک تکنیک بیوتکنولوژی نوظهور معروف به «تخمیر دقیق» که زیست‌توده‌ی کشت‌شده از سلول‌ها را تولید می‌کند.

به گزارش فرادید، بیش از ۸۰ درصد جمعیت جهان به صورت منظم محصولات لبنی مصرف می‌کنند. درخواست‌های فزاینده‌ای مبنی بر پشت‌سرگذاشتنِ سیستم غذایی حیوان-محور و روی آوردن به اَشکالِ پایدارتری از تولید غذا وجود دارد. شیر‌های مصنوعی همان شیر لبنی هستند، اما بدون نگرانی‌هایی از قبیل انتشار متان یا به خطر انداختن جان حیوانات. اما این محصول برای تبدیل شدن به یک جایگزین خوب و بادوام باید بر چالش‌ها و اشکالات غیرمنتظره‌ی زیادی غلبه کند.

تحقیق اخیر در حیطه‌ی کلان‌روند‌های صنعت لبنیات انجام شده است. شیر‌های گیاهی و به خصوص شیر‌های مصنوعی نوآوری‌های مهم این حوزه بوده‌اند. برخلاف گوشت مصنوعی که در برابری با پیچیدگی و بافتِ گوشت حیوانی با چالش روبه‌روست، شیر مصنوعی به خاطرِ داشتن طعم، شکل و حس مشابهی که با شیر لبنی عادی دارد طرفدار پیدا کرده است.

شیر مصنوعی یک فانتزی علمی-تخیلی نیست. برای نمونه، در ایالات متحده شرکت «پِرفِکت دِی» پروتئین‌های غیرحیوانی ساخته‌شده از میکروفلورا را تامین می‌کند که از آن برای ساختنِ بستنی، پودر پروتئین و شیر استفاده می‌شود. در استرالیا هم شرکتِ نوپایِ اِدِن‌بروو در وِری‌بیِ ویکتوریا در حال تولید شیر مصنوعی است. هدف‌گذاریِ این شرکت روی مصرف‌کنندگانی است که بطور فزاینده نگرانِ تغییراتِ آب و هوایی و به ویژه سهم متانِ ناشی از تولید محصولات گاو‌های شیری هستند.

گزارش شده که CSIRO توسعه‌دهنده‌ی فناوری‌ست که در پسِ محصولات اِدِن‌بروو وجود دارد. این پروسه با مخمر آغاز می‌شود و از «تخمیر دقیق» برای تولید همان پروتئین‌هایی که در شیر گاو یافت می‌شود استفاده می‌کند. CSIRO می‌گوید این پروتئین‌ها بسیاری از ویژگی‌های مهم شیر را به آن می‌دهند و به بافت خامه‌ای و توانایی کف کردن آن کمک می‌کنند. مواد معدنی، شکرها، چربی‌ها و طعم‌دهنده‌ها به پروتئین پایه افزوده می‌شوند تا محصول نهایی را به وجود آورند.

این ماه در استرالیا، شرکت آل جی (All G) برای سرعت بخشیدن به تولید شیر مصنوعی ۲۵ میلیون دلار هزینه کرد. این شرکت قصد دارد ظرف ۷ سال قیمت شیر مصنوعی خود را پایین‌تر از شیر گاو بیاورد. اگر صنعت شیر مصنوعی بتواند به صورت فراگیر به این هدف قیمت دست یابد، پتانسیلِ مختل کردنِ صنعت لبنیات بالا می‌رود و به لطف آن بشریت از دامپروریِ سنتی فاصله گرفته و به سیستم‌های غذایی بسیار متفاوتی گرایش پیدا می‌کند.

طبق گزارشی که سال ۲۰۱۹ درباره‌ی آینده‌ی لبنیات منتشر شد، صنعت تخمیر دقیقِ آمریکا تا سال ۲۰۳۰ حداقل ۷۰۰ هزار شغل ایجاد خواهد کرد. اگر شیر مصنوعی بتواند جای لبنیات را به عنوان ماده‌ای در بخش فرآوری صنعتی غذایی بگیرد، چالش‌های مهمی برای شرکت‌های تولیدکننده‌ی پودر شیر برای بازار مواد به وجود خواهد آمد.

برخی از شرکت‌های سنتی لبنیات نیز در حال پیوستن به اکثریت هستند. برای نمونه، شرکت تعاونی لبنیات استرالیاییِ نورکو (Norco) از پروژه‌ی اِدِن‌بروو حمایت کرده و شرکت تعاونی لبنیاتِ نیوزلندیِ فونتِرا (Fonterra) هفته‌ی گذشته برای توسعه و تجاری‌سازیِ «پروتئین‌های بدست‌آمده از تخمیر با خواصی شبیه لبنیات» اعلام سرمایه‌گذاری مشترک کرده است.

صنعت شیر مصنوعی قبل از تبدیل شدن به تهدیدی بزرگ برای شیر حیوانی باید به طور تصاعدی رشد کند. دستیابی به این هدف مستلزم سرمایه‌گذاری زیاد در امر تحقیق و توسعه و همچنین زیرساخت‌های تولیدی جدید از قبیل مخازن تخمیر و زیست‌راکتورهاست.

هم‌اکنون تولید شیر حیوانیِ مرسوم در جنوب جهانی از شمال جهانی پیشی گرفته است و این اتفاق تا حد زیادی به خاطر رشد سریع در سرتاسر آسیاست. قطعاً، صنعت لبنیات سنتی قصد ندارد به این زودی‌ها کنار بکشد.

شیر مصنوعی نوش‌دارو نیست. در حالی که این فناوری پتانسیل‌های زیادی برای منافع محیطی و حیوانی دارد، از چالش و مشکلات بالقوه به دور نیست. برای نمونه، پروتئین‌های جایگزین لزوماً خصوصی‌سازی یا هم‌جنس‌شدگیِ کشاورزی صنعتی متعارف را به چالش نمی‌کشند. این به آن معناست که تولیدکنندگان بزرگ شیر مصنوعی ممکن است سیستم‌های لبنیات یا جایگزینِ لبنیاتِ کوچک یا با فناوری پایین را از میدان خارج کنند.

افزون بر این، شیر مصنوعی می‌تواند افراد زیادی را از بخش لبنیات جهانی از کار برکنار کند. برای نمونه، اگر شرکت‌های لبنیات سنتی در استرالیا و نیوزلند در حوزه‌ی شیر مصنوعی سرمایه‌گذاری کنند، تکلیف تولیدکنندگان لبنیات چه خواهد شد؟

از آنجا که شیر مصنوعی در سال‌های آتی ترقی خواهد کرد، نباید نسبت به تکرارِ نابرابری‌های موجود در سیستم غذاییِ کنونی غافل باشیم. بخش لبنیات سنتی باید بپذیرد که در آستانه‌ی یک تحول اساسی است. این بخش در مواجهه با خطراتِ بیشمار باید منافع اجتماعی محصولات حیوانی را به حداکثر رسانده و سهمش در تغییرات آب و هوایی را به حداقل برساند.

منبع: sciencealert

مترجم: زهرا ذوالقدر