خانه‌ای که دو هزار سال قبل در حال بازسازی بود، اما زیر خاکستر آتشفشان دفن شد
در شهری که تقدیرش به ابدیت گره خورده، شهری که خشم آتشفشان وزوو آن را برای همیشه در خاکستر دفن کرد، هر سنگ، هر ترک و هر شیئی داستانی برای گفتن دارد.
فرادید| تازهترین روایتی که باستان شناسان برای گفتن از شهر باستانی پمپی دارند، برآمده از خانه «هله» و «فریکسوس» است؛ خانه‌ای با اندازه‌ی متوسط اما تزئینات غنی که لحظات پایانی آن به لطف پژوهش‌های باستان‌شناسی بازسازی شده است.
به گزارش فرادید، صحنه‌ی بازسازی‌شده دل‌خراش است؛ تختخوابی که به شکل مورب جلوی درب اتاق خواب گذاشته شده بود، تلاشی بی‌ثمر از سوی ساکنان خانه برای محافظت از خودشان در برابر بارش بی‌امان خرده‌سنگ‌های آتشفشانی در مراحل ابتدایی فوران!
اثاثیه خانه که به خاکستر تبدیل شده بودند با استفاده از تکنیک قالب‌گیری گچی بازیابی شدند؛ روشی که شکل اجسام را از فضای خالی به‌جامانده از مواد آلیِ پوسیده‌شده بازسازی می‌کند. نزدیک همان محل، بقایای حداقل چهار نفر از جمله کودکی یافت شد که «بولا» (آویز طلسم‌مانند از جنس برنز که پسران رومی تا رسیدن به بلوغ می‌پوشیدند) نزدیکش بود.
خانه‌ای در حال بازسازی، اما همچنان قابل سکونت
این خانه که نزدیک خانه مشهور «لِدا و قو» قرار دارد، در جریان کار مرمت و استحکام‌بخشی میان مرزهای میان نواحی کاوش‌شده و همچنان مدفون، حفاری شد.
نقشه خانه شامل یک حیاط اصلی با حوضچه‌ای برای جمع‌آوری آب باران، یک اتاق خواب، یک اتاق غذاخوری با دیوارهای پوشیده از نقاشی‌های دیواری و ناحیه‌ای سرپوشیده با شکاف در سقف می‌شود؛ شکافی که به‌شکل تراژیکی به نابودی خانه منجر شد، چراکه سنگریزه‌های آتشفشانی از همان‌جا به درون نفوذ کردند و ساکنان را ناچار به پنهان‌شدن پشت مانعی موقتی کردند.
شواهد حاکی از آنست که زمان فاجعه، خانه در حال بازسازی اساسی بوده: چهارچوب‌های تخریب‌شده، فقدان تزئینات در برخی نقاط و آثار برش در دیوارهای ورودی اصلی این موضوع را تأیید می‌کنند.
جایی که سقف خانه فروریخته است.
با این حال، با وجود فعالیت‌های ساخت‌وساز، ساکنان خانه تصمیم گرفتند آن را ترک نکنند. شاید باور داشتند دیوارهای ضخیم آن‌ها را محافظت خواهند کرد اما چنین نشد. آخرین و مرگ‌بارترین مرحله فوران، یعنی جریان آذرآواری از خاکستر سوزان همه‌چیز را نابود کرد.
اسطوره‌ای که نام خانه از آن گرفته شده
نام این دوموس یا خانه مسکونی رومی برگرفته از یک نقاشی دیواری در اتاق غذاخوری است که افسانه یونانی «فریکسوس» و «هله» را به تصویر می‌کشد. این صحنه که استادانه خلق شده، لحظه‌ی تراژیکی را ثبت کرده: زمانی که هله، خواهر فریکسوس در جریان فرارشان بر پشت قوچ بالدار «کریسومالوس» به دریا سقوط می‌کند.
به گفته تیم باستان‌شناسی، انتخاب این موضوع اتفاقی نیست: تا قرن نخست میلادی، این داستان‌ها دیگر معنای مذهبی خود را از دست داده بودند، اما همچنان در قالب نمادهایی از منزلت فرهنگی و اقتصادی میان طبقات میانی و بالای جامعه شناخته می‌شدند. این نقاشی‌ها تزئینی، سرگرمی و وسیله‌ای برای به رخ کشیدن سلیقه و فرهیختگی بودند.
بقایای یافت‌شده درون خانه
میان یافته‌ها، مجموعه‌ای از کوزه‌های ته‌باریک در انباری کشف شده‌اند، برخی از آن‌ها حاوی بقایای سس ماهی معروف رومی هستند و مجموعه‌ای از ظروف برنزی شامل یک کوزه، یک کاسه و جامی به شکل صدف نیز کشف شده‌اند. جزئیات کوچک کنار اجساد و تختخواب سدکننده، روایتی دردناک را بازگو می‌کنند.
گابریل زوخ‌تریگل، مدیر پارک باستان‌شناسی پمپئی تأکید می‌کند: «حفاری در پمپئی یعنی رویارویی هم‌زمان با زیبایی هنر و شکنندگی زندگی. این خانه، با تزئینات و اشیای خود روایتگر مردمی است که برای نجات جانشان تلاش کردند. آن‌ها موفق نشدند، اما داستان‌شان هنوز اینجا زیر خاکستر زنده است.»
روز ۲۴ آگوست سال ۷۹ میلادی، در پمپئی جهنم به‌پا شد. اکنون، نزدیک به دو هزار سال بعد، خانه «هله» و «فریکسوس» فصلی تازه، صمیمی و ویرانگر را به تاریخ آن روز افزوده است.
مترجم: زهرا ذوالقدر
